Na jednoj od fotografija vide se ogromni, šareni oblaci gasa i prašine koji se kovitlaju u oblasti gdje se rađaju zvijezde, udaljenoj 9.000 svjetlosnih godina od Zemlje.
Opservatorija Vera C. Rubin, u kojoj je najmoćnija digitalna kamera na svijetu, obećava da će promijeniti naše razumijevanje svemira.
Naučnici kažu da ako u Sunčevom sistemu zaista postoji deveta, ili planeta Iks, ovaj teleskop će je otkriti već tokom prve godine rada.
Opservatorija će pružiti i ključne odgovore u vezi sa tamnom materijom, misterioznom supstancom za koju se smatra da čini najveći dio materije u svemiru.
Ovaj istorijski trenutak za astronomiju označava početak desetogodišnjeg neprekidnog snimanja noćnog neba južne nebeske hemisfere.
„Lično radim na ostvarenju ovog trenutka već oko 25 godina”, kaže profesorka Ketrin Hejmens, kraljevska astronomkinja za Škotsku.
„Decenijama smo željeli da izgradimo ovu fenomenalnu opservatoriju i da sprovedemo ovakvo istraživanje”, istakla je ona.
Ujedinjeno Kraljevstvo je ključni partner u ovom poduhvatu, i u zemlji će biti smješteni centri podataka za obradu izuzetno detaljnih snimaka koji će stizati sa teleskopa dok pretražuje nebo.
Radom Opservatorije Vere Rubin broj poznatih objekata u Sunčevom sistemu mogao bi da se uveća čak deset puta.
BBC ekipa je posetila Opservatoriju Veru Rubin prije objave snimaka.
Nalazi se na planini Sero Paćonu u Andima u Čileu, na privatnom zemljištu posvećenom istraživanjima svemira, na kojem već postoji nekoliko opservatorija.
Smještena je na izuzetno visokom, veoma suvom, vrlo mračnom, i savršenom mjestu za posmatranje zvijezda.
Izuzetno je važno da uvijek bude mračno.
Noćna vožnja krivudavim putem do vrha i nazad obavlja se veoma oprezno, jer ne smiju da se pale duga svjetla.
Ista pravila važe i u samoj opservatoriji.
Postoji inženjerska jedinica čiji zadatak je da obezbijedi da kupola oko teleskopa, koja se otvara ka noćnom nebu, bude u potpunom mraku.
Oni isključuju sve LED lampice i druge izvore svjetla koji bi mogli da ometaju prijem noćne svjetlosti.
Svjetlost zvijezda je „dovoljna” za navigaciju, kaže naučnica Elana Urbah.
Kaže da je jedan od glavnih ciljeva opservatorije da se „razumije istorija svemira”, što podrazumijeva mogućnost da se vide blijede galaksije ili supernove, zvjezdane eksplozije, koje su se dogodile „prije milijardi godina”.
„Zato su nam potrebne izuzetno oštre slike”, kaže Elana.
To se postiže jedinstvenom konstrukcijom koja se sastoji od tri ogledala.
Svjetlost noćnog neba najprije ulazi teleskop i udara u primarno ogledalo (prečnika 8,4 metra), zatim se reflektuje na sekundarno ogledalo (3,4 metra), pa potom na treće ogledalo (4,8 metara), prije nego što uđe u kameru.
Ogledala teleskopa moraju da budu u besprekornom stanju.
Čak i najmanja čestica prašine može da naruši kvalitet snimka.
Zahvaljujući izuzetno visokoj reflektivnosti i brzini sistema, teleskop može da prikupi ogromnu količinu svjetlosti.
To je „zaista ključno” za posmatranje objekata koji su „nevjerovatno daleko, što u astronomiji znači da potiču iz ranih epoha svemira”, kaže Gijem Megijas, stručnjak za aktivnu optiku u opservatoriji.
Kamera u teleskopu snimaće noćno nebo svaka tri dana tokom deset godina, u okviru projekta nazvanog Legacy Survey of Space and Time .
Kamera je dimenzija 1,65 puta tri metra, teška je 2.800 kilograma i ima široko vidno polje.
Snimaće po sliku otprilike svakih 40 sekundi, tokom osam do 12 sati svake noći, zahvaljujući brzom pomjeranju pokretne kupole i nosača teleskopa.
Kamera ima 3.200 megapiksela (67 puta više od kamere Ajfona 16 Pro), što je toliko visoka rezolucija koja bi mogla da snimi lopticu za golf na Mjesecu, a za prikazivanje samo jednog snimka bio bi potreban 400 Ultra HD ekran televizora.
„Kada smo ovde dobili prvu fotografiju, bio je to zaista poseban trenutak. Kada sam počeo da radim na ovom projektu, upoznao sam nekoga ko je na njemu radio još od 1996, a ja sam rođen 1997. godine. Tada svhatite da je ovo poduhvat čitave generacije astronoma”, kaže Megijas.
