Namjesnički ustav Knjaževine Srbije iz 1869. godine, u trenutku kada Srbija još nije bila međunarodno priznata kao nezavisna država, ne pominje ni Srpsku pravoslavnu crkvu, niti bilo kakvu crkvenu organizaciju tog imena. U članu 31 tog Ustava ne navodi se postojanje nezavisne, autokefalne crkve jer je Pravoslavna crkva u Srbiji tada još uvijek bila pod jurisdikcijom Vaseljenske (Carigradske) patrijaršije.
Razlog je jasan. Iako je još 1831. godine crkva u Srbiji stekla izvjesnu autonomiju, ona je i dalje bila u okviru Osmanskog carstva, bez kanonske samostalnosti. Tek nakon Berlinskog kongresa i međunarodnog priznanja nezavisnosti Srbije 1878. godine, crkva u Kneževini Srbiji dobija autokefalnost 8/20. oktobra 1879. godine, odlukom Vaseljenske patrijaršije i patrijarha Joakima III. Više od godinu poslije Berlinskog kongresa i međunaronog priznanja Srbije kao nezavisne države.
Crkva pod kanonskim okriljem Carigrada
Tomosom iz 1879. godine osnovana je – a ne obnovljena – autokefalna Pravoslavna crkva Kneževine Srbije. To je njen tačan i zvaničan naziv, a ne Srpska pravoslavna crkva, kako se često podmeće. I manipuliše.
Poglavar te crkve se od tada do 1920. godine, a formalno-kanonski do Tomosa iz 1922. godine, titulisan kao Arhiepiskop beogradski i Mitropolit Srbije – odnosno, Pravoslavne crkve u Kneževini, a potom i Kraljevini Srbiji.
U članu 31 Namjesničkog ustava iz 1869. godine navodi se:
„Vladajuća je vjera u Srbiji istočno-pravoslavna. A slobodna je svaka druga priznata vjera i stoji pod zaštitom zakona u izvršenju svojih obreda. No niko ne može, pozivajući se na propise svoje vjere, osloboditi se svojih građanskih dužnosti. Zabranjuje se svaka radnja koja bi mogla biti ubitačna za pravoslavnu vjeru (prozelitizam)”.
Iz ovog se jasno vidi da izraz "pravoslavna vjera" dominira, a ne termin "srpska crkva". Nema govora o postojanju nezavisne crkvene organizacije pod tim imenom do 1879.
Terminološki kontinuitet do 1922. godine
Carigradska patrijaršija je sve do 1922. u zvaničnoj komunikaciji koristila termin Pravoslavna crkva Kneževine Srbije, a potom, od 1882, kada je Srbija proglašena Kraljevinom,Pravoslavna crkva Kraljevine Srbije. Ova terminologija je bila usklađena sa kanonskim poretkom i političkim statusom države Srbije.
Ustav Kraljevine Srbije iz 1888. u članu 3 prvi put uvodi termin Srpska crkva:
„Državna je vera u Srbiji istočno-pravoslavna. Srpska je crkva avtokefalna. Ona ne zavisi ni od koje strane Crkve, ali održava jedinstvo u dogmama sa Istočnom Vaseljenskom crkvom.”
Međutim, Ustav iz 1901. taj izraz mijenja i u članu 3 navodi:
„Državna je vera u Srbiji istočno-pravoslavna. Pravoslavna crkva Kraljevine, po dogmatima jednaka sa Istočnom Vaseljenskom crkvom, nezavisna je i autokefalna.”
Dakle, termin "Srpska crkva" se ukida i ustavno zamjenjuje pojmom "Pravoslavna crkva Kraljevine".
Političko-manipulativne interpretacije istorije
Ustav iz 1903. vraća prethodni izraz, u članu 3:
„Državna je vera u Srbiji istočno-pravoslavna. Srpska je crkva autokefalna. Ona ne zavisi ni od koje strane crkve: ali održava jedinstvo u dogmatima sa Istočnom Vaseljenskom Crkvom.”
Zaključno, i Pravoslavna crkva u Kneževini i Kraljevini Srbiji i Crnogorska pravoslavna crkva bile su autokefalne unutar svojih međunarodno priznatih država. Ustav Knjaževine Crne Gore iz 1905. u članu 40 eksplicitno normira da je Crnogorska crkva autokefalna.
Oteta država, oteta crkva
Nakon 1918. godine, kada je Crna Gora izgubila svoju državnost, Crnogorska crkva je ukinuta i inkorporirana u sistem SPC-a, koji je 1920. započeo djelovanje u Crnoj Gori. Današnja crkvena realnost u Crnoj Gori posljedica je te uzurpacije, a ne istorijskog kontinuiteta.
Stoga je potpuno legitimno i istorijski utemeljeno koristiti termin Pravoslavna crkva Srbije, jer je to naziv koji potiče iz zvaničnih akata Carigradske patrijaršije.
Sve drugo predstavlja istorijski revizionizam i pokušaj manipulacije činjenicama.
