Sudeći po prijedlogu izmjena Zakona o Razvojnoj banci Crne Gore (RBCG) koji su u skupštinsku proceduru predali poslanici PES-a Miloš Pižurica i Seid Hadžić, Vlada je odustala od ideje Razvojna banka obavlja poslove platnog prometa i prikuplja depozite. U vrijeme usvajanja tog zakona mogućnost da RBCG obavlja poslove platnog prometa i primanja depozita izazvalo je negodovanje dijela političke i stručne javnosti, ali i međunarodnih institucija, imajući u vidu da bi time obavljala poslove komercijalnih banaka.
Zakon je usvojen prošlog oktobra, a ovih dana ističe i rok od godinu koji je Ministarstvu finansija dat za izradu podzakonskih akata koji je trebalo da regulišu ovo i ostala pitanja od značaja za primjenu.
Prije nepun mjesec prilikom predstavljanja završne izjave Međunarodnog monetarnog fonda (MMF), ministar finansija Novica Vuković je saopštio da bi u narednih pola godine Vlada trebalo da odluči da li će se Razvojna banka baviti i poslovima platnog prometa i prikupljanjem depozita, a guvernerka Centralne banke Crne Gore (CBCG) Irena Radović ukazala da u tom trenutku nijesu dobili zahtjev za otvaranje računa ove banke te da bez zakonskih izmjena ne bi bilo ni moguće otvarati transakcione račune za klijente.
U završnoj izjavi MMF-a je ocijenjeno da bi Razvojna banka trebalo da se drži istih poslova koje je obavljala prije nego je transformisana iz tadašnjeg Investiciono-razvojnog fonda, odnosno da kreditira privrednike koji imaju otežan pristup finansiranju kod komercijalnih banaka. MMF je pozvao na obazrivost kada je riječ o proširenju djelatnosti na primanje depozita i obavljanje platnog prometa, kako bi se izbjegli potencijalni rizici po fiskalnu i finansijsku stabilnost.
Kritika prihvaćena
U prijedlogu izmjena Zakona o Razvojnoj banci poslanici PES-a ukazuju da je strateški pravac razvoja i orjentisanost na EU integracije nametnuo potrebu snaženja finansijskih institucija, što se ostvarilo formiranjem ove banke čija je uloga, kako navode, da opslužuje tržišne segmente koje komercijalne banke ne opslužuju adekvatno. Uloga Razvojne banke je i, kako dodaju, posebno značajna tokom ekonomskih kriza kada omogućava likvidnost privrede i njenu održivost. Ipak, nakon analize evropskih iskustava, mijenja se inicijalni plan.
"Razmatrajući komparativna iskustva zemalja članica Evropske unije, razvojne banke u tim zemljama ne obavljaju poslove platnog prometa i primanja depozita, sa izuzetkom onih banaka koje su osnovane u skladu sa Zakonom o bankama, kao kreditne institucije. Uvažavajući komparativna iskustva i preporuke međunarodnih institucija, a u cilju obezbjeđivanja funkcionalne operativnosti Razvojne banke, predloženo je brisanje propisanih nadležnosti", navodi se u obrazloženju zakonskih izmjena, uz napomenu da su usaglašene sa rješenjima zemalja članica EU.
Ponovljeno glasanje
A upravo su se na to odnosile i prošlogodišnje kritike dijela politike i stručne javnosti, ali i predsjednika države Jakova Milatovića koji je prvobitno odbio da potpiše ukaz o proglašenju zakona, koji je zatim ponovo usvojen u ponovljenom glasanju, takođe na prijedlog poslanika PES-a.
Zakon o Razvojnoj banci izazvao je dosta polemike u javnosti, a iako je opozicija bila stava da je njeno formiranje opravdano, problematizovali su što prijedlog zakona nije prošao javnu raspravu niti je dobio mišljenje Evropske komisije.
Na to su ukazali i iz CBCG koji su u načelu podržali osnivanje banke, navodeći da će podsticati razvoj biznisa osiguranjem razvojnih i infrastrukturnih projekata, te osigurati izvoz od netržišnih rizika. Ipak, s druge strane, problematizovali su više pitanja, među kojima su djelatnosti koje obavljaju i komercijalne banke. Poslanici prije prvog glasanja o ovom zakonu nijesu imali informaciju o stavu CBCG.
CBCG je tada ocijenila da bi Razvojna banka, na način predviđen ovim zakonskim tekstom, bila u povlašćenom položaju što bi moglo narušiti stabilnost finansijskog sektora. Problematizovano je pitanje uzimanja depozita, platnog prometa te načina izbora rukovodstva Razvojne banke. Deponenti ne bi bili zaštićeni na način na koji su zaštićeni kod komercijalnih banaka, a ocijenjeno je i da bi to što će Razvojna banka imati veću aktivu od šest banaka i osnivački kapital iznad ukupnog kapitala osam banaka, moglo narušiti stabilnost finansijskog sektora i likvidnost banaka.
CBCG je ocijenila da bi trebalo da bude uključena u imenovanje članova organa Razvojne banke, dodajući da bi njihovo djelovanje kroz stručan i profesionalan pristup u cilju procjene ispunjenosti uslova bilo od presudnog značaja za zaštitu svih povjerilaca i deponenata, kao i državnog budžeta. Mišljenje Evropske komisije je, prema stavu CBCG, bilo potrebno kako bi se osigurala usklađenost sa evropskim standardima.
Da Fond za zaštitu depozita (FZD) ne bi garantovao za položene depozite građana, Pobjedi je ranije potvrdio direktor Vojin Vlahović. U mišljenju CBCG se postavlja pitanje da li bi deponenti, koji nijesu dovoljno informisani, mogli razlikovati Razvojnu banku od drugih banaka, imajući u vidu da će ih motivisati veće kamatne stope te da li bi bili svjesni da za njihove depozite neće garantovati Fond za zaštitu depozita.
Razvojna banka je pravno počela da radi 1. januara ove godine. Iz CRPS-a je na taj datum brisan Investiciono-razvojni fond (IRF), a upisana je Razvojna banka.
