Osnovno državno tužilaštvo u Pljevljima još nije donijelo odluku povodom ekološkog incidenta koji se desio u junu usljed izlivanja deponije jalovišta rudnika “Šuplja stijena“ u rijeku Ćehotinu.
“U toku je izviđajni postupak u kome se preduzimaju potrebne radnje, uključujući i odgovarajuća vještačenja, u cilju utvrđivanja da li u radnjama bilo kog lica ima elemenata bića krivičnog djela za koje se goni po službenoj dužnosti”, kazali su Pobjedi iz ODT-a Pljevlja.
INSPEKCIJSKI NADZOR
Ekološki incident prijavili su 23. juna ribočuvari SRK ,,Lipljen“ koji gazduje ribolovnim vodama u Pljevljima.
Utvrđeno je da se na odlagalištu Rudnika olova i cinka Šuplja stijena otvorio ponor koji je „isisao“ flotaciono jezero površine oko četiri hektara usljed čega su šljaka i otpadne vode (jalovina) završile u Ćehotini. Jalovinu čine ostaci rudnog mulja, tečnosti i hemikalija nakon flotacione ekstrakcije rude olova i cinka iz samljevene stijenske mase.
Ekološki inspektor u izvještaju nakon obavljenog nadzora je naveo da Gradir Montenegro (firma preko koje posluje rudnik ,,Šuplja stijena“) nije postupio u skladu s propisanim mjerama iz Elaborata procjene uticaja na životnu sredinu, koje se odnose na slučaj incidenta na jalovištu. Zbog nepoštovanja tih mjera, podnesen je zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka dok je ekološka inspekcija podnijela zahtjev Agenciji za zaštitu životne sredine (Milan Gazdić) za pokretanje postupka za naknadu štete.
Fizičko-hemijsku analizu uzoraka vode je uradio Centar za ekotoksikološka ispitivanja (CETI). U izvještaju je ukazano na degradaciju kvaliteta površinske vode rijeke Ćehotine u zoni ušća izvora Badanj, a zbog velikog prisustva teških metala u vodi (olovo, cink), rastvorenih soli i suspendovanih čestica. U zaključku se kaže i da to hemijsko opterećenje predstavlja ozbiljan rizik po ekološki status rijeke, posebno u kontekstu potencijalnog negativnog uticaja na akvatične organizme (ribe, bentosne organizme), te da kontaminacija evidentno nije ograničena samo na lokalitet ušća izvora Badanj, već ima difuzni karakter i nastavlja da se širi nizvodno, što potvrđuju i analize uzorka sa lokacije Tatarovine (na granici sa BiH).
Ekološki incident ima karakter prekograničnog jer se Ćehotina uliva u Drinu. Zavod za javno zdravstvo Bosansko-podrinjskog kantona Goražde i JKP ,,6. mart“ iz Goražda preporučili su građanima da budu oprezni prilikom korišćenja vode iz rijeke Drine. Saopštili su da urađene analize uzoraka vode ne pokazuju odstupanja od propisanih vrijednosti, ali da se preventivne mjere primjenjuju zbog potencijalnog zagađenja rijeke Drine teškim metalima.
Iz Ministarstva rudarstva, nafte i gasa kojim rukovodi Admir Šahmanović saopšteno je 10. jula da je do ekološkog incidenta došlo formiranjem kaverne (šupljine) u tlu flotacionog jalovišta, usljed više sile - iznenadne geološke pojave, najvjerovatnije zemljotresa, klizišta ili odrona.
Naglašeno je da nije došlo do fizičkog oštećenja brane jalovišta kao rudarskog objekta, niti je nesreća nastala usljed neadekvatnog izvođenja rudarskih radova. Geološka pojava djelovala je kao viša sila, s efektima koji su se proširili i van teritorije opštine Pljevlja.
DJELIMIČNA OBUSTAVA
Na osnovu izvještaja inspekcijskog nadzora rudarske i geološke inspekcije, privremeno je, od 10. jula, obustavljeno izvođenje rudarskih radova na odlaganju flotacione jalovine na određenim djelovima jalovišta u okviru rudnika. Saopšteno je da je to ,,preventivna i zaštitna mjera nakon ekološkog incidenta izazvanog pojavom koja se, prema Zakonu o zaštiti i spašavanju, kvalifikuje kao ,,veća nesreća“, s obzirom na štetu po životnu sredinu i kontaminaciju Ćehotine“.
Gradir Montenegru je rješenjem naloženo da, osim da privremeno obustavi izvođenje radova na odlaganju flotacione jalovine, omogući nesmetan pristup stručnim timovima i nadzoru, koji sprovode geološka istraživanja u skladu sa nalogom geološke inspekcije od 4. jula 2025. godine. Mjera, saopšteno je, ostaje na snazi do završetka geoloških istraživanja i dobijanja validnih rezultata, izrade plana zaštite i spašavanja i pribavljanja saglasnosti od Ministarstva unutrašnjih poslova, te do pripreme i odobravanja tehničkog rješenja koje će spriječiti slične incidente u budućnosti.
“S obzirom na osjetljivost situacije, način na koji je koncesionar Gradir Montenegro pristupio sanaciji kaverne biće dodatno preispitan. O zakonitosti nužnih odstupanja u dijelu izvođenja rudarskih radova tokom sanacije odlučiće nadležni sud u Pljevljima, po zahtjevu Rudarske inspekcije”, saopšteno je tada.
Iz Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede kojim rukovodi Vladimir Joković najavljeno je osnivanje komisije koja će utvrditi štetu pričinjenu ribljem fondu. Iz tog resora tim povodom više se nijesu oglašavali.
Izlivanje basena jalovišta nije prvi slučaj zagađenja Ćehotine rudničkim vodama. Na to ukazuje stanje iznad i nizvodno od Mjedeničkog potoka koji se nalazi u blizini rudarskog naselja Šula, u nenaseljenom dijelu, a u kome se periodično, pojavaljuju kisjele vode koje su uništile živi svijet u njemu.
Kompanija Gradir Montenegro d.o.o., koja posluje u vlasništvu poljske kompanije ZGH iz Boleslawa, ima dugoročnu koncesiju na eksploataciju rude cinka i olova na ležištima “Šuplja stijena“, “Đurđeve vode“, “Paljevine“ i “Ribnik“. Ugovor je potpisan 25. avgusta 2006. godine. Ranije je iz Ministarstva rudarstva, nafte i gasa saopšteno da je u otvaranje rudnika uloženo 50 miliona eura. Proizvodnja iznosi 550.000 tona rude godišnje, sa prosječnim sadržajem od 2,5 odsto olova i cinka. Godišnje proizvode 18.000 tona koncentrata olova i cinka. Kompanija zapošljava 162 radnika (podatak iz 2024. godine).
Ukupna vrijednost imovine kompanije, prema poslovnim knjigama, procijenjena je na oko 17 miliona eura.
