Pete večeri FIAT-a, na sceni Studio Crnogorskog narodnog pozorišta, prisustvovali smo monodrami „Ples nije za nas“, koju nam je donio Omar Rajeh, libanski umjetnik savremenog plesa koji je za svoje stvaralaštvo u Libanu i Francuskoj 2021. nagrađen Ordenom umjetnosti i književnosti od strane Ministarstva kulture Francuske.
On potpisuje koncept, scenografiju i režiju djela koje sam izvodi. Projekat je nastao od strane kompanije Cie Omar Rajeh/ Maqamat, u saradnji sa Francuskim Institutom Crne Gore.
Bejrut kao neiscrpna inspiracija
Veći dio performansa posvećen je Bejrutu, glavnom gradu Libana i autorovom rodnom mjestu. Sa brojem stanovništva od oko dva i po miliona, Bejrut je jedan od najnastanjenijih gradova u regiji Levanta. Sa istorijom koja seže preko pet hiljada godina unazad, on je jedan od najstarijih gradova na svijetu.
Pretrpio je izuzetnu štetu u Libanskom građanskom ratu (1975-1990), Drugom libanskom ratu (2006) i tokom Bejrutske eksplozije ( 04. 08. 2020). Svaka od ovih tragedija je dovela do masovnih promjena, kako po pitanju arhitekture i infrastrukture, tako i po pitanju demografije i kulture Bejruta.
Između tragedije i otpornosti
Performans se upušta ukoštac sa tragedijama Bejruta, i njihovim efektom na njegove stanovnike. Suočava se sa činjenicom da svaka osoba, svaka ulica posjeduje sopstvenu traumu, i koliko se nemoguće čini izaći na kraj s njima, bilo individualno ili na širem društvenom nivou.
Ukazuje na materijalne i psihološke blokade koje takav život i istorija predstavljaju razvoju umjetnosti. Ali on se ne predaje očaju, već isto tako slavi strast, lijepa sjećanja i uspjehe grada i njegovih stanovnika, i njihovu sposobnost da se oporave i nastave dalje. Čitav komad je ljubavno pismo jednom drevnom i izdržljivom gradu u konstantnom procesu transformacije.
Pokret kao jezik emocija
Autorov plesni stil odlikuje fokus na gornji dio tijela i ruke, uključujući zamršene, kompleksne pokrete prstiju. Kroz performans, autor isprobava više koreografija, mjenjajući ritam, osvjetljenje, muziku i vrstu pokreta, čas laganih čas agresivnih, nastojeći da prenese različite emocije: nostalgiju, nesigurnost, umor, oduševljenje, bijes, očaj... Njegov uspjeh ogleda se u činjenici da je prisutna publika već uveliko i entuzijastično aplaudirala prije nego što se performans približio kraju.
Kroz veći dio programa, iza autora se na platnu projektuje tekst, istovremeno na engleskom, arapskom i našem jeziku. Sadržaj teksta luta između direktnog obraćanja publici, zahvaljujući im na prisustvu i spekulišući šta ih je navelo da prisustvuju performansu, od esejističkih momenata koji preispituju prirodu koreografije i vremena, poezije, ispovijesti i, u jednom upečatljivom momentu na početku, u formi scenarija programa, koji tokom igranja autor mjenja i nadograđuje.
Riječi na platnu – podrška ili teret
Međutim, tekst se na više mjesta može činiti suvišnim, pretjerano naglašavajući ono što je već razumljivo iz plesa, a neke od ideja i informacija se više puta ponavljaju, bez utiska da je to namjerno učinjeno, već više kao da je autor htio da popuni prostor. Isto tako, teško je pratiti i tekst i pokret istovremeno, čak i kada se ne uzme obzir da je tekst prezentovan fragmentarno, razbijen i razbacan po platnu.
Dominantan element scenografije su mnogobrojne sadnice bosiljka prisutne po sceni, o kojima se autor brine tokom trajanja performansa. One ga podsjećaju na najbolje periode djetinjstva, i izvlače iz očaja. Na kraju, po jedna sadnica poklonjena je svima iz publike.
Simpatičan, simbolični gest koji prati autorovu konačnu tvrdnju da, iako živimo na različitim geografskim predjelima, iako smo odgojeni u različitim kulturama, svi djelimo ista osjećanja i iskustva, i umjetnost služi da nam skrene pažnju na tu istinu.
Dramaturgiju potpisuje Peggy Olislaegers, muziku Joss Turnbull & Charbel Haber, a dizajn svijetla Christian François, koji je služio i kao tehnički direktor. Za produkciju i organizaciju je odgovorna Amina Onsy, a za prijevod titlova sa francuskog Nedžla Krnjić. Mia Habis je asistent koreografije.
