Pismo Italijana Carla Bozzole, navodnog visokog predstavnika UN-a za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini, objavio je 12. maja 2024. godine Milan Knežević, predsjednik Demokratske narodne partije (DNP) u Crnoj Gori i zastupnik u Skupštini te zemlje. U opisu objave pisma na Facebooku navedeno je sljedeće:
„DNP: Demokratska narodna partija obavještava javnost da je njen predsjednik Milan Knežević dobio pisanu izjavu od gospodina Carla Bozzole, visokog predstavnika UN-a za vrijeme građanskog rata u Bosni i Hercegovini.
U njoj gospodin Carlo Bozzola pod zakletvom otkriva nove se odnose na dešavanja u Srebrenici 1995. godine.
Primjerak ove izjave, predsjednik DNP-a je uputio premijeru Vlade Milojku Spajiću, predsjedniku države Jakovu Milatoviću, predsjedniku Republike Srbije Aleksandru Vučiću i predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku.
Takođe, izjavu gospodina Bozzole dostavljamo na uvid crnogorskoj javnosti“, naveli su iz stranke Milana Kneževića.
Pismo je objavljeno u trenutku kada je Knežević pozivao da Crna Gora ne glasa za rezoluciju o genocidu u Srebrenici u Generalnoj skupštini UN-a. Bozzola u pismu za sebe kaže da je bio “izvanredni delegat Ujedinih Nacija i Evropske unije na nivou Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore” te da je “sve vrijeme obilazio bolnice i organizovao dobijanje donacija, kao i zbrinjavanje bolesne djece i ranjenih lica u BiH za liječenje u bolnicama EU”.
U vezi sa “srebreničkom tragedijom”, kako u pismu naziva zločine počinjene 1995. godine u Srebrenici, Bozzola navodi da je u šumama oko te enklave stradalo manje od 1.100 naoružanih i nenaoružanih civila te još 250 civila i manje od 3.000 “vojnika Muslimana” za vrijeme rata, a da su svi ostali sahranjeni u Potočarima “doneseni iz drugih gradova i sela”.
Memorandum pisma sadrži logotipe Ujedinjenih nacija i Međunarodne federacije za ljudska prava (FIDH), ali i amblem karakterističan za institucije Evropske unije.
Saopštenje DNP-a, objavljeno na društvenim mrežama s pismom i tvrdnjama o vezama Bozzole s Ujedinjenim nacijama, preuzeto je 12. maja i objavljeno bez intervencija u nizu medija iz Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Srbije.
Televizija M je 13. maja objavila video snimak intervjua s Carlom Bozzolom. Novinar je Bozzolu predstavio kao “visokog predstavnika UN-a” u BiH tokom rata, no na pitanje da pojasni svoju ulogu tokom boravka u BiH, Bozzola nije precizirao nikakvu povezanost s ovom organizacijom. Bozzola je zapravo govorio o svom humanitarnom radu po bivšoj Jugoslaviji u vrijeme ratova, ali i ulozi posrednika u omogućavanju razmjene zarobljenika u Bosni i Hercegovini.
Upitan da prokomentariše svoju ulogu u Srebrenici, ponovo je naglasio svoj angažman humanitarniog radnika, pri čemu je izbjegao potvrditi da je zvanično bio predstavnik Ujedinjenih nacija.
U ostatku intervjua ponovio je tvrdnje iznesene u pismu, umanjujući obim zločina i broj ubijenih u Srebrenici, i poričući da je riječ o civilnim žrtvama i zarobljenicima.
RTRS je potom objavio i članak u kojem su izdvojene negatorske tvrdnje koje je Bozzola iznio u intervjuu za Televiziju M, uz ponavljanje tvrdnji da je on bio “visoki predstavnik UN-a”.
Bozzolino pismo i gostovanje na Televiziji M mediji su iskoristili u nizu drugih članaka koji su objavljeni poslije 12. maja. U njima je Bozzola također predstavljen kao visoki predstavnik UN-a u Bosni i Hercegovini za vrijeme rata, a u pojedinim člancima preneseni su i njegovi navodi o zločinima u Srebrenici – bez kritičkog otklona.
Izmišljeni predstavnik UN-a
Na internetu gotovo da nema relevantnih informacija o osobi imena Carlo Bozzola, posebno onih o njegovom angažmanu za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini od 1992. do 1995. godine, piše Raskrinkavanje.ba.
Google pretraga njegovog imena, zajedno s nazivima organizacija koje je navodno predstavljao ili u kojima je bio član (Ujedinjene nacije, Međunarodna federacija za ljudska prava), na našem (1, 2), italijanskom (1, 2, 3) i engleskom jeziku (1, 2) takođe ne otkriva puno detalja o njemu.
Pretragom je Raskrinkavanje.ba ipak pronašlo izdanje italijanskih novina L’Unita od 24. novembra 1994. godine u kome se Carlo Bozzola spominje kao saradnik Roberta Tanfanija iz Međunarodne federacije za ljudska prava. Bozzola se spominje kao posrednik između Atifa Dudakovića i Ratka Mladića koji je saopštio da su dvojica generala “bili voljni da postignu mirovni sporazum ili barem primirje” u okolini Bihaća.
U izdanju istih novina od 16. februara 1995. godine objavljeno je da je Carlo Bozzola, volonter u humanitarnoj misiji Međunarodne asocijacije solidarnosti iz Trsta (Associazione solidarietà internazionale di Trieste - ASIT), pušten iz zarobljeništva “muslimanske grupe” u Bihaću.
Raskrinkavanje.ba obratilo se kancelariji Ujedinjenih nacija u Bosni i Hercegovini upitom o tvrdnjama da je Bozzola predstavljao ovu organizaciju u BiH, kao i o korištenju simbola UN-a u memorandumu pisma koje je plasirano u javnost. U odgovoru je rečeno sljedeće:
„Dostupni podaci Ujedinjenih nacija u Bosni i Hercegovini ne ukazuju na bilo kakvo angažovanje osobe po imenu Carlo Bozzola u svojstvu navedenom u dostavljenim člancima.
Ujedinjene nacije odlučno se protive negiranju genocida počinjenog u i oko Srebrenice u julu 1995. godine. Međunarodni krivični tribunal za bivšu Jugoslaviju, njegov nasljednik, Međunarodni rezidualni mehanizam za krivične sudove, kao i Međunarodni sud pravde, nepovratno su utvrdili da je genocid počinjen u Srebrenici u julu 1995. godine, zajedno sa svim povezanim činjenicama.
Elementi vizuelnog identiteta Ujedinjenih nacija smiju se koristiti samo u službenom kapacitetu, od strane ovlaštenih predstavnika“, navodi se u odgovoru.
Sličan upit poslali su i organizaciji Međunarodna federacija za ljudska prava, no do objave ove analize nijesu dobili odgovor.
Pokušali su kontaktirati Carla Bozzolu kako bidobili komentar u vezi sa sadržajem pisma i medijskim navodima o njegovoj povezanosti s Ujedinjenim nacijama. Nije bio dostupan za komentar.
Činjenice o genocidu
U analizi koja je objavljena uoči obilježavanja godišnjice genocida u Srebrenici 2023. godine Raskrinkavanje je navelo pregled poznatih činjenica o događajima u Srebrenici 1995. godine.
U julu 1995. godine, više od 8.000 Bošnjaka, uglavnom muškaraca i dječaka, ubijeno je u okolini Srebrenice nakon što je Vojska Republike Srpske (VRS) preuzela kontrolu nad tim gradom.
U publikaciji “Hronologija genocida”, koju je izdao Međunarodni rezidualni mehanizam za krivične sudove UN-a, navedeno je da je VRS preuzeo kontrolu nad Srebrenicom 11. jula 1995. godine u operaciji kodnog naziva “Krivaja 95”. Ta operacija izvršena je po naređenju Radovana Karadžića, tadašnjegpredsjednika Republike Srpske i vrhovnog komandanta VRS. Dokazi iz ekshumacija posmrtnih ostataka pokazali su da je većina žrtava ubijena u masovnim pogubljenjima.
Zločin u Srebrenici okvalifikovan je kao genocid u presudama koje su izrečene u Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju, Međunarodnom sudu pravde i Sudu Bosne i Hercegovine. Za zločine u Srebrenici do sada je osuđeno 50 osoba, a od 20 presuda Međunarodnog suda za bivšu Jugoslaviju za zločine u Srebrenici, njih sedam uključuje presude za genocid.
Istorijski revizionizam i rezolucija o genocidu u Srebrenici
Tvrdnje Carla Bozzole mogu se podvesti pod “osporavanje broja i identiteta žrtava Srebrenice”, što predstavlja jedan od negatorskih narativa identifikovanih u Izvještaju o negiranju genocida u Srebrenici 2020, koji je te godine objavio Memorijalni centar Srebrenica.
Neke od dijelova narativa čine navodi da je broj žrtava genocida daleko manji od sudski utvrđenog broja, kao i to da su ubijeni muškarci ustvari poginuli u borbama nakon zauzimanja Srebrenice.
Ostaje nejasno zašto je Bozzola u pismu naveo da je bio “izvanredni delegat UN-a” u BiH za vrijeme rata, a tokom intervjua za Televiziju M takav angažman uopšte nije spomenuo. Međutim, u kontekstu iznesenih tvrdnji kojima se negira genocid u Srebrenici, navođenje titule koja implicira bitnu funkciju u UN-u može poslužiti kao garancija tačnosti takvih tvrdnji. Ipak, ove tvrdnje su u suprotnosti s nalazima u sedam presuda za zločin genocida, u kojima je, između ostalog, naveden i broj ubijenih (link). Ove presude donio je Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju, kojeg je uspostavilo tijelo unutar sistema Ujedinjenih nacija – Vijeće sigurnosti. Ako se ovome doda i presuda Međunarodnog suda pravde, koji također postoji u okviru UN-a i koji je takođe kvalifikovao zločine u Srebrenici kao genocid, onda je pokušaj legitimiziranja istorijskog revizionizma Carla Bozzole kroz njegovo povezivanje s Ujedinjenim nacijama potpuno bespredmetno.
Objavljivanje Bozzolinog pisma kroz zvanične kanale jedne političke stranke i prenošenja u medijima dio su kampanje u BiH, Srbiji i Crnoj Gori da se spriječi ili odgodi izglasavanje rezolucije o genocidu u Srebrenici, koja bi se na dnevnom redu Generalne skupštine Ujedinjenih nacija trebala naći 23. maja 2024. godine, piše Raskrinkavanje.ba.
Ističu da prenošenja tog pisma bez kritičkog otklona takođe predstavljaju nastavak negiranja genocida u medijima uoči najavljenog glasanja o rezoluciji. O ranijim primjerima ove prakse možete čitati u analizi objavljenoj 16. maja 2024. godine, koja se nalazi na ovom linku.
„Shodno navedenom, tvrdnju da je Carlo Bozzola bio visoki predstavnik UN-a u Bosni i Hercegovini za vrijeme rata, objavljenu u saopštenju Demokratske narodne partije i na Facebook profilu crnogorskog političara Milana Kneževića, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Prenošenja ove tvrdnje u medijima koji su objavili pismo Carla Bozzole ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti. Na kraju, tvrdnje o broju ubijenih u genocidu, odnosno o žrtvama sahranjenim u Potočarima, koje je Bozzola iznio u pismu, a potvrdio u televizijskom intervjuu, bez navođenja utvrđenih činjenica o zločinima u julu 1995. godine, ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama“, zaključuje Raskrinkavanje.ba.
