Fond PIO je pokrenuo postupak prinudne naplate iznosa od 155,5 hiljada eura protiv penzionera iz Pljevalja koji je zbog, kako sami navode, njihove tehničke greške, 11 godina primao penziju u desetostruko većem iznosu nego što mu pripada. Tako je umjesto 82,25 eura primao 822,50 eura od avgusta 2007. do početka 2011. godine kada mu je stupanjem na snagu novog zakona penzija povećana na 1.103 eura. To znači da je godišnje umjesto 987 eura, nešto više od tri godine primao 9.870 eura, a onda još skoro osam godina preko 13 hiljada eura godišnje.
Tri vijeka za naplatu
Zakon predviđa da se izvršenja ograničavaju do polovine iznosa primanja dužnika. Tako bi, s obzirom na to da ovom penzioneru pripada penzija od 82,25 eura, a u slučaju da nema nikakve druge imovine, ovaj dug Fondu mogao biti vraćen za otprilike 300 godina.
Zakon o izvršenju i obezbjeđenju predviđa obavezu dužnika da na zahtjev izvršitelja dostavi podatke o imovini, a izvršenje može biti sprovedeno na primanjima ili prodajom pokretnih ili nepokretnih stvari, akcija ili udjela u privrednim društvima. Ipak, imajući u vidu odredbe koje predviđaju izuzimanje od izvršenja u određenim slučajevima, dovodi se u pitanje da li će Fond uopšte i moći da se naplaćuje iz njegove penzije, s obzirom na to da je riječ o invalidskoj penziji.
Direktorica Fonda PIO Jadranka Milošević objašnjava da je ovaj vojni penzioner prije uvođenja u sistem penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore primao penziju od 82,25 eura iz Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika Beograd (SOVO).
Tehnička greška
– Prilikom prenosa podataka iz jednog u drugi sistem došlo je do tehničke greške koja je uslovila da se prilikom automatske obrade vrijednost penzije uveća za deset puta, te je navedeni penzioner narednog mjeseca počeo primati penziju u iznosu od 822,52 eura. Imajući u vidu da on nije reagovao na ovu očiglednu tehničku grešku, već je istu prećutao i nastavio primati pravo u iznosu koji mu ne pripada, Fond PIO je pred nadležnim sudom u Pljevljima pokrenuo postupak radi povraćaja neosnovano isplaćivane penzije za čitav period – kazala je Milošević za Pobjedu.
Ukazuje da je ovaj postupak okončan pravosnažnom i izvršnom presudom pljevaljskog Osnovnog suda koju je potvrdio i Vrhovni sud odbivši reviziju ovog penzionera kao neosnovanu. Objašnjava da je, nakon što je Fond SOVO obustavio isplatu penzionerima sa prebivalištem u Crnoj Gori, crnogorski Fond PIO na sebe preuzeo tu obavezu.
Vojni penzioneri
– U avgustu 2005. godine Ministarstvo finansija je preuzelo isplatu penzija za ove penzionere, na osnovu spiskova koje je dostavljao Fond SOVO, a koji su sadržali podatke o imenu, prezimenu i dinarskom iznosu penzije za svakog vojnog penzionera. Penzije za preko tri hiljade vojnih penzionera isplaćivane su preko Crnogorske komercijalne banke, na teret sredstava Ministarstva finansija. Fond PIO Crne Gore je u februaru 2007. godine fizički preuzeo kopije dosijea navedenih korisnika i bazu podataka, nakon čega se prišlo prenosu podataka vojnih penzionera u bazu podataka Fonda PIO Crne Gore i isplati penzija, od 1. marta 2007. godine. Vojni penzioneri su formalno-pravno uvedeni u penzijski sistem Crne Gore 15. avgusta 2007. godine, kada im je primjenom zakonske regulative obezbijeđeno korišćenje prava i određena penzija na način propisan tada važećom odredbom čl. 215v Zakona o izmjenama i dopunama zakona o PIO („Sl. list CG“ br. 47/07), prevođenjem zatečenog iznosa penzije na lične bodove – kaže Milošević.
Ovo nije bio jedini problem proistekao iz prenosa obaveza sa jednog na drugi fond. Problem sa vojnim penzionerima, objašnjava ona, nastao je jer u zatečeni iznos penzije nijesu bila uključena usklađivanja po vojnim propisima za period od 2005. do 2007. godine. Stupanjem na snagu izmjena zakona o PIO početkom 2011. godine, izmijenjena je odredba kojom je korisnicima ovih penzija ostvarenih po vojnim propisima obezbijeđeno korišćenje prava kod crnogorskog Fonda PIO i po kojoj zatečeni iznos penzije na 15. 8. 2007. godine čini penzija priznata po vojnim propisima sa svim pripadajućim usklađivanjima do tog datuma. Navodi da su ove izmjene išle na ruku vojnim penzionerima, ukazujući da su oni kojima je penzija isplaćivana po važećim odredbama zakona ostvarili pravo na razliku do donošenja rješenja o određivanju konačnog iznosa penzije. Ustavni sud odbio je prijedlog za utvrđivanje ustavnosti izmjena zakona o obeštećenju korisnika prava iz PIO.
– Tačno je da smo u realizaciji ovih odredbi u pojedinim slučajevima imali problema izazvanih činjenicom da je grupa od 50 korisnika, u izvršenju presuda nadležnih sudova, donijetih prije izmjena i dopuna Zakona o PIO i Zakona o obeštećenju korisnika prava iz PIO, uživala penzije u procentu 20 odsto većem u odnosu na sve ostale korisnike vojnih penzija. Nesporno je da su nakon provedenih upravnih i sudskih postupaka svi korisnici vojnih penzija dovedeni u ravnopravan položaj – tvrdi Milošević.
Praksa
Ukazuje da i dalje određeni broj penzionera smatra da im pripadaju vanredna usklađivanja, dva puta po deset odsto i redovno usklađivanje od 11,89 odsto po odluci Fonda PIO koja je u primjeni od jula 2007. godine, odnosno prije uvođenja ove kategorije u penzioni sistem. Zbog toga pokreću postupke kod upravnog organa, ali ti zahtjevi se, kako kaže Milošević, odbijaju jer je riječ o pravosnažno presuđenoj stvari.
Ipak, bez obzira na neosnovanost, redovni sudovi usvajaju tužbe vojnih penzionera, što, kako smatra Milošević, dovodi do toga da im se na godišnjem nivou penzija isplaćuje u većem obimu od priznatog i određenog prava po rješenju organa nadležnog za odlučivanje o ovim pravima.
– U pravno uređenoj državi o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja trebaju i mogu odlučivati samo organi nadležni za sprovođenje sistema penzijskog i invalidskog osiguranja, u skladu sa pozitivno pravnim propisima – zaključuje Milošević.
700 sporova
– Trenutno se protiv Fonda vodi 700 sudskih postupaka zbog manje isplaćivane penzije, po osnovu usklađivanja. U protekloj godini je, po pravosnažnim presudama, isplaćeno 133.931,06 eura za 47 slučajeva, što predstavlja kumulativni iznos višegodišnjih sudskih sporova. Nema ni jedan aktivni slučaj koji Fond PIO vodi zbog isplate uvećane penzije – navodi Milošević.
Stav Vrhovnog suda
Nedavno je Vrhovni sud zauzeo pravni stav da korisnik prava iz PIO može tužbom zahtijevati naknadu štete u parničnom postupku, tek nakon što je iscrpio pravna sredstva radi ocjene zakonitosti odluke o utvrđenoj visini penzije po pravilima upravnog postupka. Navodi se da im je zaštita prava omogućena u upravnom postupku, jer im je Fond posebnim rješenjima utvrđivao iznos i visinu penzije, koja imaju status upravnog akta. Ovaj pravni stav odnosi se upravo na vojne penzionere čiju je isplatu penzija Fond PIO preuzeo u avgustu 2007. godine.
