Klaster se definiše kao geografski ograničena koncentracija sličnih, povezanih ili komplementarnih procesa poslovanja ili poslovnih entiteta, koji su konkurentni, ali i međusobno sarađuju. Drugim riječima, to su grupacije preuzeća u lancu stvaranja novih vrijednosti i njima bliskih davaoca usluga koji im pružaju podršku.
Ističući da se bi mogući doprinos modela klastera u Crnoj Gori ogledao u jačanju konkurentnosti preduzeća, odnosno povećanja proizvodnje i izvoza, ministar Kavarić je naglasio da razvoj klastera zahtijeva istovremeno povećanje stepena obrazovanja, inovacija i doprinosi povećanju zaposlenosti i dohotka po glavi stanovnika.
“S obzirom da su stepen obrazovanja, stopa zaposlenosti i dohodak po glavi stanovnika, ključni pokazatelji kvaliteta života stanovništva, onda i razvoj klastera ima veliki značaj za povećanje kvaliteta života građana i smanjenje regionalnih razvojnih dispariteta u Crnoj Gori” smatra ministar ekonomije.
Zemlje u okruženju i veliki broj zemalja EU već imaju usvojene Strategije za uvođenje klastera ili rade na njihovom uvođenju, a njihovi osnovni ciljevi između ostalog su unapređenje upravljanja klasterskom politikom, smanjenje regionalnih razlika i efikasno korišćenje EU fondova.
Pristup zasnovan na klasterima pomoći će lokalnim preduzećima da povećaju kapacitete tako što će se organizovati u dinamičke proizvodne mreže i razvijati strateške odnose sa drugim preduzećima i institucijama kako bi unaprijedili svoje konkurentske prednosti zasnovane na ekonomiji obima i inovacijama. Mogući klasteri koji bi u Crnoj Gori mogli biti identifikovani Strategijom za održivi ekonomski rast Crne Gore su klasteri u poljoprivredi, turizmu, agro-turizmu, drvopreradi, itd. od čega bi neki klasteri mogli da budu identifikovani samo na nivou regiona, a neki na nivou cjelokupne teritorije države.
“Uporedo sa aktivnostima na podsticanju razvoja klastera u Crnoj Gori, u cilju povećanja konkurentnosti, donešen je Plan razvoja biznis zona u Crnoj Gori i već su stvoreni preduslovi za proglašavanje biznis zona u dvije manje razvijene opštine Sjevernog regiona Crne Gore: Kolašinu i Beranama. Na taj način, u uslovima konstantnog unprjeđenja poslovnog ambijenta, poboljšava se okvir podrške daljem razvoju preduzetništva i sposobnosti poslovanja preduzeća u uslovima konkurencije koja vlada na tržištu EU, čijem članstvu težimo“ zaključio je ministar ekonomije dr Vladimir Kavarić.
Nakon usvajanja Strategije za održivi ekonomski rast Crne Gore kroz uvođenje klastera, Ministarstvo ekonomije će iz budžetskih sredstava u 2012. godini, u cilju daljeg doprinosa povećanju konkurentnosti i ravnomjernijem regionalnom razvoju, kroz podsticajne mjere u skladu sa Zakonom o regionalnom razvoju, podržati razvoj klastera, posebno na teritoriji Sjevernog regiona Crne Gore i manje razvijenih opština. Takođe, u okviru pripreme za IPA III komponentu- regionalni razvoj, iz IPA fondova su odobrena sredstva za tehničku pomoć u implementaciji navedene Strategije, koja će se prvenstveno odnositi na podršku razvoju pilot klastera u Sjevernom regionu Crne Gore.
Stalni predstavnik UNDP u Crnoj Gori Rastislav Vrbenski predstavio je neke nalaze inicijalnog istraživanja o biznis klasterima u pet opština u durmitorskoj oblasti, koji pokazuju da je kroz 26 klastera u oblasti turizma, poljoprivrede i drvoprerade podržano 1356 radnih mjesta, a da 525 domaćinstava zavisi od njihovog rada. To je stvorilo potrebu stvaranja strategije, na prvom mjestu zato što je veća vjerovatnoća da investiranje u biznis klastere bez gubljenja veze sa pojedinačnim biznisima donese efikasniji povraćaj investicija.
“Naše nedavno istraživanje pokazalo je da su zaštićena područja u Crnoj Gori doprinijela sa 106 € po glavi stanovnika u 2010., odnosno sa 2.2% učešća u GDP, i da su pomogla održavanju oko 7.700 stalnih radnih mjesta. Ovo oslikava usklađenost životne sredine i ekonomskih politika – direktnim investiranjem u očuvanje Crna Gora bi generisala i do milijardu i po eura tokom narednih 20 godina. Konkurentnost biznis klastera smještenih u zaštićenim područjima, počev od onih koji se bave turizmom do onih koji se bave proizvodnje hrane, zavisiće od kvaliteta usluga u ekosistemima i netaknute prirode” naglasio je Vrbenski.
Pomoćnik ministra ekonomije za razvoj dr Nina Vujošević je istakla da će Strategija za održivi ekonomski rast Crne Gore kroz uvođenje klastera istovremeno biti usklađena sa ciljevima sadržanim u strateškim planovima razvoja opština, strateškim razvojnim dokumentima Crne Gore i EU.
„Finansiranje razvoja klastera u Crnoj Gori se moze vrsiti iz internih i eksternih izvora. Interni izvori finansiranja se odnose na članarine, usluge koje se pružaju na slobodnom tržištu, projekte itd. Eksterni izvori finasiranja bi se odnosili na podsticaje iz budžeta države za razvoj klastera, donacije, sponzorstva, EU fondove. Ključni EU programi za finansiranje razvoja klastera odnosno konkurentosti su: CIP, PRO INNO EUROPE, FP7,
Ministarstvo ekonomije i Sistem Ujedinjenih nacija u Crnoj Gori organizovalo je ovaj okrugli sto sa ciljem upoznavanja predstavnika i predstavnica državnih institucija i poslovnih udruženja sa procesom izrade strategije za održivi ekonomski rast kroz uvođenje klastera do kraja 2016. godine, kao i pregleda raspoloživih fondova namijenjenih razvoju klastera i regionalnoj konkurentnosti.
Okrugli sto na temu „Klasteri u funkciji povećanja konkurentnosti i ravnomjernijeg regionalnog razvoja“ organizovan je u sklopu projekta ”Izrada strategije za održivi ekonomski rast u Crnoj Gori kroz uvođenje klastera do kraja 2016. godine“, uz finansijsku podršku Ministarstva ekonomije Vlade Crne Gore i iz zajedničkih sredstava Sistema Ujedinjenih nacija u Crnoj Gori (UNDP, UNIDO, UNEP, FAO, UNESCO).
Organizovanjem u dinamične proizvodne mreže i razvojem strateških odnosa sa drugim firmama i institucijama takozvani „klaster“ pristup će lokalnim firmama - sa naročitim naglaskom na osiromašenom sjeveru zemlje - pomoći da učine korak dalje od pojedinačnih kapaciteta, u cilju poboljšanja kompetitivnih prednosti koje treba da se zasnivaju na ekonomijama uštede, inovacija i sticanja novih znanja.
Svrha projekta ”Izrada strategije za održivi ekonomski rast u Crnoj Gori kroz uvođenje klastera do kraja 2016. godine“ je pomoć u jačanju kompetitivnosti odabranih klastera i mreža malih i srednjih privrednika u Crnoj Gori i olakšavanje njihovog pristupa tržištu. Na taj način treba da dođe do pravičnije integracije malih i srednjih biznisa u domaće i međunarodne lance operacija i nabavki, uz pojačanu dinamiku, kolektivnu efikasnost, produktivnost i održiva poslovna partnerstva sa investitorima iz privatnog sektora.
