Istovremeno biće održani i izbori za odbornike za lokalne parlamente u Andrijevici, Budvi, Gusinju i Kotoru.
Iako izborna kampanja još zvanično nije počela i još niko od zainteresovanih stranaka nije predao listu sa kojom će učestvovati na ovim izborima, može se reći da žestoka borba dva najveća politička bloka – proevropskog vladajućeg bloka koji predvodi Đukanovićev DPS i prosrpskog i proruskog na čijem čelu je Demokratski front, nije ni prestajala od onih prethodnih izbora koji su se održali 16. oktobra 2016. godine.
SPC politički akter
Za i protiv države, njenog članstva u EU i NATO-u – to su teme oko kojih se godinama „lome koplja“ suprotstavljenih strana, od kada je Crna Gora krenula putem samostalnosti.
Protivnici nezavisne naše države i njenog evroatlantskog puta, u ličnosti crnogorskog predsjednika Mila Đukanovića vide „glavnog krivca“ što je Crna Gora napravila otklon od „majčice Rusije“ i „bratske Srbije“. Zbog toga tokom svih ovih godina glavna oštrica njihovih napada usmjerena je prema njemu. Iz te borbe, na izborima, do sada su uvijek izlazili kao poraženi.
No, za razliku od prethodnih izbora, Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori i njen mitropolit Amfilohije uključili su se u političku borbu, podižući protestne litije zbog usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti.
Iza krinke te borbe, SPC pokušava, već nešto više od šest mjeseci, da posvađane proruske i prosrpske opozicione partije u Crnoj Gori ujedini u borbi protiv „zajedničkog neprijatelja“. I predsjednik Srbije Aleksandar Vučić igra veoma aktivnu ulogu u izdašnoj finansijskoj i svakoj drugoj pomoći, kako kaže, „ugroženom srpskom narodu u Crnoj Gori“.
Od kraja decembra prošle godine, kada je parlament usvojio Zakon o slobodi vjeroispovijesti, SPC i njen mitropolit u Crnoj Gori Amfilohije potpuno su preuzeli od prosrpskih političara u našoj zemlji vodeću ulogu u političkim obračunima. Lideri ovih stranaka se za to vrijeme „sramežljivo skrivaju iza Amfilohijevihskuta“ dok SPC u Crnoj Gori organizuju litije i molebane pod motom „Ne damo svetinje“, prkose državi Crnoj Gori i njenim vlastima. Ne haju što su takvim neodgovornim činjenjem u doba pandemije korona virusa ugrozili zdravlje crnogorskih građana.
Zapaljive izjave i pozivi, čak i pozivi na oružanu pobunu protiv „satanske vlasti“ mogli su se čuti, ne samo od lidera DF, nego i od crkvenih velikodostojnika. Retorika i atmosfera podsjetili su na onu iz devedesetih godina prošloga vijeka i krvavog raspada bivše SFRJ. Što ne čudi jer su akteri – uglavnom isti.
Nema sumnje da će se oštriji i neprimjereni ispadi protagonista prosrpskih i proruskih ciljeva u Crnoj Gori zaoštravati kako se bude bližio 30. avgust, dan izbora.
Izgubljeni u bojkotu
No, u Crnoj Gori smo se već navikli na to, jer je to već mnogo puta viđeno.
Podsjetimo, dio crnogorske opozicije nikada nije priznao rezultate posljednjih parlamentarnih izbora, koji su održani 16. oktobra 2016. godine, pod izgovorom da je atmosfera tokom izbornog dana bila neregularna nakon objavljivanja vijesti da je uhapšena grupa srpskih državljana koji su planirali da nizom terorističkih akcija spriječe proglašenje pobjede bloka kojeg je predvodio predsjednik DPS Milo Đukanović.
Demokrate Alekse Bečića i Ura Dritana Abazovića puni mandat ovog sasziva Skupštine proveli su bojkotujući rad parlamenta, dok su se Demokratski front i ostatak opozicije nakon prvobitnog bojkota u Skupštinu vratili krajem decembra 2017. godine.
Opozicija nikada nije bila destruktivnija i heterogenija nego tokom protekle četiri godine. Međutim, zbog međusobnih svađa i nadgornjavanja da dokažu ko je pravi opozicionar, a ko izdajnik propadali su, zaredom, svi pokušaji da zajednički djeluju – bojkot, građanski protesti, Sporazum za budućnost, (ne)učestvovanje u radu Odbora za reformu izbornog zakonodavstva, gubitak vlasti u Kotoru i Budvi…
Pred prethodne parlamentarne izbore dio opozicije ušao je u vladu izbornog povjerenja koja je trebala da donese set zakona kojim bi se poboljšalo izborno zakonodavstvo i spriječile izborne zloupotrebe. Međutim, neposredno pred izbore „iskočili“ su iz Vlade pred finalizaciju posla.
Đukanovićev DPS odnio je pobjedu, a međunarodni posmatrači u izvještajima su ocijenili da su izbori sprovedeni u demokratskoj atmosferi i da nije bilo neregularnosti koje su uticale na konačnu izraženu volju glasača.
Nešto slično se desilo i ovoga puta. U cilju vraćanja povjerenja u izborni sistem, u crnogorskom parlamentu, u avgustu 2019. godine, formiran je skupštinski Odbor za sveobuhvatnu izmjenu izbornog zakonodavstva, koji je trebao da pripremi set izbornih zakona.
Demokrate, iako su bojkotovale rad parlamenta, učestvovale su u radu Odbora. DF nije želio da se uključi. U radu odbora učestvovali su i predstavnici NVO sektora i intelektualne i naučne zajednice. Taman kada je trebalo finalizovati višemjesečni rad, Demokrate su ponovo „iskočile“ iz odbora neobavljena posla.
Uslovi, ipak poboljšani
Parlament je, ipak, glasovima vladajuće koalicije, u decembru prošle godine, usvojio izmjene i dopune zakona o crnogorskom državljanstvu, biračkom spisku, teritorijalnoj organizaciji Crne Gore, kao i dopuni Krivičnog zakonika.
Za usvajanje krovnog zakona, zakona o izboru odbornika i poslanika nije bilo dvotrećinske većine, pa je povučen, te nedavno ponovo stavljen u skupštinsku proceduru, s tim što je predsjednik parlamenta Ivan Brajović zatražio mišljenje od Venecijanske komisije.
I bez krovnog izbornog zakona uslovi za parlamentarne izbore 30. avgusta, barem što se tiče zakonske regulative, su poboljšani.
Tako prema novom Zakonu o biračkom spisku, Ministarstvo unutrašnjih poslova priprema, štampa i ovjerava izvode iz biračkog spiska razvrstane po jedinicama lokalne samouprave i biračkim mjestima i dostavlja ih Državnoj izbornoj komisiji u roku od pet dana od kada je donijeto rješenje o zaključenju biračkog spiska. Propisano je da Državna izborna komisija vrši uvid u birački spisak i ako utvrdi postojanje nepravilnosti u njemu dužna je ukazati Ministarstvu da ih otkloni. Podaci iz biračkog spiska mogu da se koriste u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita podataka o ličnosti ili na osnovu pisane saglasnosti osoba na koje se odnose.
U novom Zakonu o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja zabranjeno je angažovanje, u toku radnog vremena, na aktivnostima izborne kampanje javnim funkcionerima (izuzev poslanicima i odbornicima), i zaposlenima u državnim i organima državne uprave, lokalne samouprave, javnim preduzećima, ustanovama i državnim fondovima.
Političkim subjektima utvrđena je zabrana primanja materijalne i finansijske pomoći i nenovčanih priloga od drugih država, privrednih društava i pravnih lica van teritorije Crne Gore, fizičkih lica i preduzetnika koja nemaju biračko pravo u Crnoj Gori, anonimnih darodavaca, javnih ustanova, pravnih lica i privrednih društava sa učešćem državnog kapitala, sindikata, vjerskih zajednica i organizacija, NVO, kazina, kladionica i drugih priređivača igara na sreću...
Aduti za izbore
U novu izbornu utakmicu 30. avgusta politički subjekti ulaze sa donekle poboljšanom pravnom regulativom, ali, po svemu sudeći, bez novog krovnog izbornog zakona, Zakona o izboru poslanika i odbornika. Opozicija koja je insistirala na izbornim i drugim reformama, malo je učinila da se to i pretoči u konkretne zakone.
I u ovoj izbornoj trci, barem za sada, opozicija ne nudi konkretna rješenja osim da će se ukoliko dođe na vlast obračunati sa sadašnjom vlašću i Đukanovićem. Nije poznato ni u koliko će kolona opozicija izaći na izbore. Ne zna se da li će se prosrpske i proruske stranke ujediniti u takozvanu „Vučićevu listu“ ili će ići u više kolona…
Jedno se, ipak, već sada može naslutiti: politička retorika i zakulisne političke i medijske igre, upliv novca sa strane biće žestok sve do 30. avgusta.
