Abiznis

CBCG:Prijeti opasnost od "uvezene" inflacije

Izvor

  Prema Izvještaju glavnog ekonomiste CBCG, u godini krize došlo je do pada većine makroekonomskih indikatora. Prema procjeni Ministarstva finansija, BDP je u 2009. godini opao za 5,3%, dok je prema procjeni MMF-a pad iznosio 7%. Visok nivo pada je posljedica velikog pada i domaće i strane tražnje. Berzanski indikatori su izgubili i preko 70% u odnosu na njihove maksimalne vrijednosti. Poslije više godina suficita, prema preliminarnim podacima , registrovan je deficit budžeta sa fondovima u iznosu od 2,3%, odnosno 3,5% deficita ukupnog javnog sektora. Krediti su bili u padu, smanjili su se i depoziti banaka, a loša aktiva je počela ubrzano da raste. Krizno prilagođavanje je bilo vidljivo i kod kretanja inflacije, koja je dostigla nivo iz 2004. godine od 1,5%, kao i u vidu značajnog smanjenja deficita tekućeg računa platnog bilansa. Globalna finansijska kriza uticala je na opadanje nivoa agregatne tražnje, kako na domaćem tako i na međunarodnom nivou, što je rezultiralo niskom stopom inflacije širom svijeta. Ipak, treba imati u vidu da će značajni monetarni i fiskalni stimulansi, koji su korišćeni globalno u borbi protiv recesije, uticati na nešto viši rast inflacije na svjetskom nivou nakon okončanja krize. Ova kretanja će nužno i u određenoj mjeri, uticati na Crnu Goru, tako da u narednom periodu možemo očekivati pojavu „uvezene“ inflacije. Pozitivnu tendenciju je zabilježio priliv neto stranih direktnih investicija koji je dostigao rekordni nivo od 910,9 miliona eura ili 65,1% više nego 2008. godine, sto je i spriječilo još veći pad ekonomije. Struktura priliva SDI je poboljšana, odnosno značajno je povećano ulaganje u preduzeća i banke, a smanjeno je ulaganje u nekretnine.

   Kada je u pitanju bankarstvo, 2009. godina je donjela prve signale stabilizacije. Kapital banaka je u decembru povećan za 18,7% u odnosu na decembar prošle godine. Likvidna sredstva banaka na kraju decembra 2009. godine, iznosila su 461,5 miliona eura i povećana su u odnosu na kraj prethodne godine za 26,4%. To znači da su banke na kraju decembra raspolagale sa 11,9 miliona eura više u odnosu na period prije izbijanja krize, septembar 2008. godine. Ali buduci da je istovremeno registrovan godišnji pad aktive banaka, pad ukupnih depozita, rast nekvalitetnih kredita i kredita koji kasne sa otplatom, nije iznenađujuće što su banke smanjile kreditnu aktivnost.

   Industrijska proizvodnja je jedna od grana koju je najteže pogodila kriza. U 2009. godini, pad aktivnosti je iznosio preko 30%. Kriza je najviše pogodila metalsku industriju Crne Gore i sa njom povezano rudarstvo. Ove grane su se u 2009. godini pored naslijeđenih problema, suočile i sa problemom međunarodnog plasmana proizvoda. Pad u šumarstvu u 2009. godini u odnosu na 2008. godinu iznosio je oko 23%, dok je u građevinarstvu ostvaren pad od 19,2% mjeren efektivnim časovima rada. Ovo su grane, koje su pored industrijske proizvodnje, teško pogođene krizom i koje se sada suočavaju sa izuzetno kompleksnim izazovima poslovanja.

   Broj turista koji je posjetio Crnu Goru bio je za 1,6% visi tokom 2009. godine, ali je broj ostvarenih noćenja bio niži za 3,1%. Stoga se turistička sezona može okarakterisati kao „bolja od očekivane“. Ipak, i dalje ostaje dilema koliko tačno iznose prihodi od turizma i da li je globalna finansijska kriza, u većoj mjeri uticala na smanjivanje potrošnje turista.

   Budžetski deficit je u ovoj godini bio neizbježan i iznosio je 69,06 miliona eura ili 2,3% BDP-a. Iako su izdaci tekuće javne potrošnje, pod dejstvom opštih mjera štednje smanjeni, u 2010. godini će se morati ići na još rigidnije fiskalne mjere, manje popularne i prihvatljive od strane zaposlenih u državnom aparatu. U domenu fiskalne politike, važno je obezbijediti da se javna potrošnja prilagodi našim mogućnostima, to jest javnim prihodima koje naš sistem može da podnese.  Realno je očekivati da će budžetska potrošnja i u 2010. godini biti pod strogom kontrolom, bazirana na smanjenim prilivima sredstava u budžet, kao i redovnom servisiranju spoljnjeg i unutrašnjeg duga uz kreiranje socijalnog programa za zaštitu stanovništva, koje jenajviše pogodjeno posljedicama globalne finansijske krize. Deficit tekućeg računa platnog bilansa je iznosio 896,3 miliona eura i bio je za 42,7% niži od prošlogodišnjeg, zaključuje se u saopštenju.

Portal Analitika