Ističe da je glavni problem taj što se u biračkom spisku nalazi značajan broj lica koja više nemaju zakonski osnov da budu u njemu, a samim tim ni da ostvaruju biračko pravo u Crnoj Gori.
“U njemu se nalazi veliki broj tzv. fantoma, duplih birača i sličnih recidiva prošlosti, koji su obilježili jednu epohu”, objašnjava Bugarin.
Birački spisak je, pojašnjava, softverski, odnosno elektronski vođena baza koja se izvodi iz izvornih registara.
“Izvorni registri snabdijevaju podacima birački spisak. Od kvaliteta registra državljana, registra prebivališta i registra umrlih zavisi kvalitet izbornog spiska. Što su izvorni registri tačniji i precizniji samim tim je i pouzdaniji birački spisak”, zaključuje Bugarin.
Komisija nije učinila ništa osim slikanja za medije
Glavni razlog za aktuelnu situaciju u biračkom spisku jeste činjenica da aktuelna Vlada, i 43. i 42. nisu pokazivale želju da se to stanje izmijeni, smatra novinar Nenad Zečević.
“Moram da uprem prst i u opoziciju, prije svega suverenistički blok, koji nije pokazivao nikakvu želju da se preko Odbora za izbornu reformu, čiji je to prevashodni zadatak, taj problem riješi. Džabe su bila i upozorenja Evropske komisije, koja je u izvještajima za 2021. i 2022. godinu, precizno navela formulaciju – da se ispitaju navodi o dvostruko upisanim biračima u birački spisak Crne Gore, ali i drugih država”, kazao je Zečević.
Postoji ogroman broj ljudi koji su, ističe, osim u birački spisak Crne Gore upisani u birački spisak Bosne i Hercegovine i Srbije, a kojih je prema procjenama između 60 i 80 hiljada.
“Sve to utiče da imamo potpuno neregularni izborni proces. Birački spisak je ključna stvar da bi se izborni procesi proglasili regularnim. Evropska komisija je u dva navrata upozoravala, međutim nismo imali nikakav odgovor, ni sa strane Vlade, a nažalost, evo ponavljam, ni sa strane opozicije”, dodao je Zečević.
Komisija koja je formirana 2021. godine, pri Ministarstvu unutrašnjih poslova, ističe Zečević, trebala je da se bavi biračkim spiskovima, ali nažalost, osim slikanja za medije, Zečević smatra da se ništa bitnije nije dešavalo.
“Ono što je još bitnije, Odbor za izbornu reformu koji je trebao da implementira preporuke Evropske komsije koje su sačinjene na osnovnu preporuka OEBS-a, nije se bavio tim stvarima, u fokusu su bile neke druge stvari, na primjer temeljni ugovor, Evropa sad – povećanje plata, naravno ne manje značajne, ali imamo suštinu, ono što je rekao gospodin Bugarin kao ekspert, da je birački spisak netačan, neažuran. Ključni dokaz je broj upisanih birača”, kazao je Zečević.
Taj broj je oko 543 hiljade na današnji dan i on je, dodaje Zečević, u odnosu na broj stanovnika oko 88 odsto. To je, ističe Zečević, ogroman broj.
Pozive za glasanje dobijala umrla lica
U Crnoj Gori imamo konstantan problem, ne samo biračkog spiska, nego i spiskova koji se tiču i registara prebivališta i boravišta, i crnogorskih državljana, kazala je Marija Popović-Kalezić, izvršna direktorica Centra za građanske slobode (CEGAS).
“Neusklađenost spiskova smo imali kada se CEGAS 2021. godine bavio time i na temu spiska crnogorskih državljana, a onda i ostalih spiskova tražio podatke od MONSTAT-a i od Ministarstva unutrašnjih poslova, gdje kroz jasnu analizu upoređivanja podataka su se te brojke značajno razlikovale, čak mogu slobodno reći do 20, 30 hiljada razlike, što je stvaralo apsolutnu nesigurnost u spiskove koje dobijamo od nadležnih organa”, istakla je Popović-Kalezić.
Iz tog razloga, smatra Popović Kalezić, ni od biračkog spiska ne možemo očekivati boljitak, sve dok ne krene od čišćenja, odnosno, kako objašnjava, od jasne postavke matičnih spiskova na osnovu valjanih zakona, bez pravnih nedorečenosti i praznina, a onda i samog stvaranja biračkog spiska.
“Često smo dobijali i tokom izbora pozive od porodica da su dobijali pozive za glasanje umrla lica, gdje se postavlja pitanje da li se ta lica nalaze na spisku”, dodala je Popović-Kalezić.
Uzrok ovakvog stanja je, kako ističe, i nepostojanje političke volje da se ovakvo stanje riješi.
“Nepostojanje i zakonodavne vlasti, i izvršne vlasti da u konačnome dođe do sređivanja spiskova. Moram da istaknem da imamo brojne zakone gdje imamo nejasne definicije za iste pravne pojmove, koji se nisu smjeli dogoditi, ako govorimo i o Zakonu o strancima, Zakonu o registrima prebivalištima i boravišta, kakve to impute i reprekusije ima na Zakon o crnogorskom državljanstvu, a onda i niz odluka koje donose Vlade u kontinuitetu, koje zapravo na različite načine tumače pojmove, jer im je ostavljena zakonska mogućnost za tako nešto”, dodala je ona.
Mi smo u konstantnoj pravnoj nesigurnosti, smatra Popović-Kalezić, sve dok ne dođe do zakonske reforme.
