To je poručeno, između ostalog, na panelu „Razumijevanje „Srpskog sveta“: prijetnje demokratiji i identitetima” tokom drugog dijela regionalnog plenuma „Pukotine u demokratiji: nacionalizam i klerikalizam na Zapadnom Balkanu“, koji zajednički organizuju Centar za građansko obrazovanje (CGO), Regionalna akademija za razvoj demokratije (ADD) iz Novog Sada, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu (FPN) i njemačka Fondacija Friedrich Ebert (FES).
Direktor Mreže Zapadnog Balkana, dr Boban Batrićević, podsjetio je da se genijalnost zla holokausta ogledala u tome što je nacistička Njemačka smislila način da organizuje da ljudi koji su odvođeni u peći stradaju tako što sami finansiraju sve - odlazak u logore, smještaj i hranu, jer su radili, imali platu i plaćali da budu uništeni. On je kroz to povukao paralelu sa onim što koristi aktuelni srpski režim protiv svojih protivnika.
„Ideologija „Srpskog sveta“ je nastavak velikosrpskih projekata od 19. vijeka do danas, a za razliku od „Homogene Srbije“, ovdje nemamo dokument koji pokazuju plan rada, on je skriven, i to je ono što je pervertirano genijalno“, kazao je on.
3
Batrićević je istakao da se ne može pripremiti unaprijed teren za borbu protiv ideologije „Srpskog sveta“ jer se radi o apativnom konceptu. Po njemu, ta ideologija u Bosni i Hercegovini (BiH) kontroliše 49 odsto teritorije, u Crnoj Gori ima istorijsko uporište i sada vlada kompletnim državnim aparatom, što u BiH to ne može, a na Kosovu je danas samo samo simbolički prisutna.
„Smatram da je „Srpski svet“ dobro organizovan, jer počiva na obavještajnoj, ekonomskoj, medijskoj i kulturnoj paradigmi, čime omogućava da se Srbija miješa u nezavisne države u susjedstvu“, rekao je on, apostrofirajući problematičnim što zapadni partneri ne vide koliko je sofisticirana ta ideja na primjeru Crne Gore.
„Popisi stanovništva ukazuju da Crnogorci nestaju bez rata, odnosno da se ideologija „Srpskog sveta“ najbolje prima bez rata. Zato je potrebno da se crnogorsko nacionalno pitanje pozicionira kao pitanje evropske sigurnosti. Bez crnogorske nacije stabilnost Zapadnog Balkana je ugrožena. Svođenjem Crnogoraca na 35 ili 30 odsto, što je cilj SPC i srpskih predstavnika vlasti u Crnoj Gori, ide se ka tome da najbrojniji narod u Crnoj Gori bude isključen iz donošenja odluka i onda imamo državu naroda“, rekao je Batrićević.
Istoričar iz Srbije, dr Milivoj Bešlin, rekao je da iz pozicije Srbije ideja „Srpskog sveta“ nije nova, već je samo novi termin, koji je preuzet iz ruske državne progapagande, a koncept je poznat još iz 19. vijeka pod nazivom Velika Srbija.
„Ta ideja „Srpskog sveta“, koja se nekad zvala „naša proširena domovina“ kad je stvarana kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i „Homogena Srbija“ za vrijeme četničkog pokreta, a nekad proširena Srbija, u osnovi ima teritoriju i suštinski podrazumijeva sve teritorije na kojima žive Srbi, zbog čega je srpsko pitanje u regionu posmatrano kao teritorijalno pitanje. Teritorija je ono što je za njih bilo ključno“, pojasnio je on.
Profesor Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu, dr Šaćir Filandra, kazao je da je BiH objekat „Srpskog sveta“ posljednjih 150 godinja u efektivnom smislu.No, po njegovom mišljenju, „Srpski svet“ i Velika Srbija nijesu sinonimi.
„Projekat Velike Srbije je definitvno kao državni projekat propao, to je i nosiocima tog projekta teško priznati ali je propao. „Srpski svet“ se javlja kao kulturološki supstitut koji se prilagođava novim geopolitičkim prilikama Evropi i rezultat je poraza Velike Srbije“, rekao je Filandra.
Pisac, novinar, političar i aktivista civilnog društva sa Kosova, Veton Surroi, smatra da je Srbija danas bliža Rusiji nego kad je postala kandidat za članstvo u EU.
„Drugi paradoks je da je Srbija danas u mnogo lošijoj situaciji nego tada i u dijelu kopenhaških kriterijuma“, rekao je Surroi.
Naveo je i da je Srbija danas u većoj mjeri destabilizirajući faktor u regionu nego što je bila kada je bila kada je otvarala pregovore.
„Pregovori sa EU ne mora da znači da će mijenjati situaciju u Srbiji“, kazao je Surroi.
Konsultantkinja za strateške komunikacije i bivša savjetnica premijera Sjeverne Makedonije, Svetlana Siljanoska, rekla je da u Sjevernoj Makedoniji ne čuju puno o „Srpskom svetu“ i da je trenutno ruski narativ mnogo prisutniji.
„Prijateljstvo između Makedonije, Srbije i Mađarske se mnogo više komentariše u našem društvu, zbog nove Vlade i zbog Mađarske koja je imala implikacije direktne na društvo“, rekla je Siljanoska.
Panel je moderirala sociološkinja Izabela Kisić iz Beograda.
