Knjiga „Antievropa” Vaska Raičevića predstavljena je sinoć u KIC-u „Budo Tomović”. O djelu su, sa autorom, govorili Jelena Knežević i Ethem Mandić.
Knjiga Vaska Raičevića, prevashodno dramskog pisca, žanrovski je najbliže narativnoj poemi, a kako je ocijenila Jelena Knežević, riječ je o uzbudljivoj, inteligentnoj, promišljenoj i estetski sofisticiranoj knjizi kroz koju se prepliću brojne teme.
Jedna od njih data je kroz izbor naslova, kao drugog lica Evrope.
„Lirski subjekat poeme je svojevrsno ogledalo, ali ogledalo koje nije prazno. Po svim referencama u tekstu vidi se da je on formiran na evropskom nasljeđu, dakle to je ogledalo već u sebi na neki način iscrtano, a onda se u njemu reflektuju različite evropske teme. Kao takav, protagonist zauzima kritički stav u odnosu na ono što vidi, sreće, i u odnosu na sebe, ali ne sa pozicija tvrdog tradicionalizma koje bi dovelo do nekog odbijanja Evrope. Ideja nije da se detronizuju ili odbace neke vrijednosti nego da se preispitaju i razdrmaju”, zaključila je Knežević.
Na savremenost i političnost teksta kao jedan od njegovih bitnih aspekata, ukazao je Ethem Mandić, ističući da je knjigu u rukopisu pročitao u februaru ove godine, neposredno pred početak novog rata u Evropi.
Govoreći o odnosu onoga što podrazumijevamo pod pojmovima evropsko/civilizovano i varvarsko, te praveći analogiju između Raičevićeve poeme sa tekstom Miroslava Krleže „Evropa danas”, Mandić je potcrtao je da prefiks „anti” u naslovu knjige nema destruktivnu ulogu, već da je riječ o kritici apsolutizovanja nekih pozitivnih vrijednosti, i načinu da se skrene pažnja da iza onoga što mi smatramo apsolutno pozitivnim vrijednostima mogu da stoje i neke negativne stvari.
Vasko Raičević je kazao da je osnovna ideja za ovu knjigu bila jedna intimna, unutrašnja Evropa ili iskustvo o kojem je duže vrijeme razmišljao, a forma u kojoj je ta ideja uobličena nametnula se tokom rada na knjizi.
Kako je pojasnio, tema Evrope, evropske tradicije i njenih vrijednosti u tom procesu nije bila primarno politički kontekstualizovana, već je, simbolički gledano, nastala kao spajanje i miješanje doživljenog i čitalačkog iskustva, ali da je bilo neizbježno da takav tekst dobije i politički kontekst.
„Nije ideja bila da se teoretiše ili daju neki opšti uvidi i zaključci o stanju u evropskoj civilizaciji”, kazao je Raičević.
Kako je pojasnio čitajući antičke i srednjovjekovne tekstove često se nailazi na neku vizuju tadašnje Evrope i onoga što su oni smatrali da je s druge strane - neki drugi svijet, varvarski, kako su ga oni zvali, kao i viziju kako bi trebalo ta civilizacija da izgleda.
„To pitanje se za mene tada umnožilo - u smislu kako mi vidimo taj svijet, kakva je ta naša slika Evrope, ne samo geografski već kao spektra civilizacijskih vrijednosti. I naša vizija i njihov odnos prema Drugom - šta je to što je sa druge strane. Taj odnos prema Drugom je praktično od antike do danas tema koja se stalno ponavlja, koja stalno iritira ljude da o tome pišu, da o tome raspravljaju”.
Knjiga „Antievropa” Vaska Raičevića objavljena je u izdanju OKF-a sa Cetinja.
