Više državno tužilaštvo, na osnovu forenzičkog nalaza koji je pokazao da ulje ekstrahovano iz industrijske konoplje sadrži količine halucinogene supstance iznad procenta dozvoljenog crnogorskim zakonom, naložilo je juče Upravi policije da privremeno oduzme, radi daljih vještačenja, svih 130 litara ulja, sterilisanih u flašama i pohranjenih u frižiderima, koje je proizvela kompanija ,,Hanf Pharma“.
Prema informacijama Pobjede, ulje ,,Hanf Pharma“ nije u magacinu kako su ukazivala prva saznanja, već se nekoliko mjeseci, kao roba namijenjena izvozu za Australiju, nalazi pod carinskim nadzorom u skladištu kompanije ,,Montenomaks“.
Rukovoditeljka Višeg tužilaštva u Podgorici Lepa Medenica je saopštila da je formiran predmet i da se, za sada, još prikupljaju podaci.
"Od strane Višeg državnog tužilaštva Forenzičkom centru Danilovgrad data je naredba za vještačenje, koji nalaz je dostavljen tužilaštvu, iz kojeg nalaza proizilazi da isto sadrži THC u koncentraciji iznad dozvoljene, te da se radi o opojnoj drogi, iz kojih razloga je dat nalog Upravi policije za preduzimanje određenih mjera i radnji, a sve u cilju utvrđivanja da li u radnjama određenih lica ima elemenata krivičnog djela iz nadležnosti ovog tužilaštva", odgovorila je Medenica.
Prema saznanjima Pobjede, Više tužilaštvo će u narednim danima saslušati neka odgovorna lica kompanije ,,,Hanf Pharma“, prvenstveno Silviju Vlahović, koja je bila izvršna direktorica ove firme ali, kako nam je rečeno, više nije na toj poziciji.
Slučaj zabrane izvoza ulja suvog cvijeta industrijske konoplje, koji je otvorio krajem septembra M portal, sve više poprima obrise afere u kojoj su ispreplijetani lični i grupni interesi, prije svih doskorašnjeg premijera Dritana Abazovića i njegovih ministara – finansija Aleksandra Damjanovića i zdravlja Dragoslava Šćekića.
KO JE ČIJI IGRAČ
Pobjeda posjeduje dokumenta koja otkrivaju oštar sukob Abazovića i Damjanovića sa ministrom zdravlja Šćekićem, ali otkrivaju i prateća prepucavanja čelnika Uprave carina i prihoda, Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitare poslove, brojna lobiranja i kontralobiranja zbog izvoza ulja industrijske konoplje kompanije ,,Hanf Pharma“ za koju se ispostavilo da ima veći procenat THC-a od dozvoljenog crnogorskim zakonom.
Tek će istraga Višeg tužilaštva utvrditi da li je u (ne)dovršenom poslu bilo zloupotrebe položaja ili pokušaja trgovine uticajem unutar crnogorskih državnih funkcionera.
U famoznim zaključcima Vlade sa sjednice 20. marta 2023, dokument koji posjedujemo, decidirano se navodi da je Vlada „razmotrila informaciju o usvajanju Molbe za izdavanje naloga za urgentni izvoz proizvoda kompanije HANF PHARM DOO dobijenog u procesu aktivnog oplemenjivanja, koju je dostavilo Ministarstvo finansija, i koja je označena stepenom tajnosti 'INTERNO'“.
Dalje se navodi da je Vlada donijela zaključke: „1. Vlada je usvojila Informaciju o usvajanju Molbe za izdavanje naloga za urgentni izvoz proizvoda kompanije HANF PHARM DOO dobijenog u procesu aktivnog oplemenjavanja. 2. Zadužuje se Uprava prihoda i carina da, hitno, bez ograničenja, sprovede postupak izvoza robe“.
Dokument dostavljen Ministarstvu finansija potpisao je generalni sekretar Vlade Boris Marić.
Upravo doskorašnji ministar finansija Aleksandar Damjanović, prema ranijem pisanju M portala, imao je lični interes da završi ovaj posao. Njihove informacije bile su da je on u bliskim rodbinskim vezama sa osobom koja je u vlasničkoj strukturi „Hanf Pharma“.
Pobjeda je u septembru pokušala da dobije odgovor od Damjanovića ko mu je od osnivača ove kompanije rođak, ali nije odgovarao na naše pozive.
Dokumenti koje Pobjeda posjeduje pokazuju da se Područna jedinica Uprave prihoda i carina - Carinarnica Podgorica, ubrzo nakon zaključaka Vlade, već 10. aprila obratila centrali za instrukcije povodom slučaja izvoza ulja od kanabisa.
AKTIVNO OPLEMENJIVANJE
Tadašnji v. d. pomoćnika direktora UPC Jaho Demić odgovorio im je 12. aprila da se „u predmetnoj stvari, ova uprava obratila Ministarstvu finansija u februaru ove godine“, te da im je odgovor stigao 20. februara – „koji sadrži tumačenje odredbi carinskih propisa u pogledu tretmana strane robe dobijene u postupku aktivnog oplemenjivanja i statusa robe dobijene u aktivnom oplemenjivanju“.
Takozvano aktivno oplemenjivanje je postupak vađenja ekstrakta ulja iz suvog cvijeta industrijske konoplje ,,superkritičnom ekstrakcijom“, što je standardna procedura – ako se poštuju svi normativi - u Evropi i u svijetu.
U crnogorskom Zakonu postoji jasna odredba da ulje ne može imati više od 0,2 procenta THC supstance, dok je, na prijmer u Srbiji taj procenat 0,3, a u Australiji, đe je roba ,,Hanf Pharma“ bila namijenjena – čak 1 odsto.
Na osnovu dokumentacije, upravo su te ,,sitne razlike“ uslovile i različite ocjene različitih državnih institucija.
DOZVOLA VLADE...
Tumačenje zakonskih propisa Ministarstva finansija bilo je „da robu za koju je utvrđeno da se nalazi u carinskom skladištu po podnijetoj deklaraciji ne primjenjuju ograničenja u postupku izvoza, ukoliko je carinski postupak ispravno sproveden, što je obaveza carinskog organa“.
Demić u dopisu Carinarnici Podgorica ukazuje i na to da je Ministarstvo finansija navelo „da je istovremeno carinski organ dužan da sprovede sve mjere u cilju regulisanja statusa robe, ukoliko postupak nije okončan u skladu sa propisanim uslovima, te da smatraju da je neophodno da carinski organ u što kraćem roku preduzme aktivnosti radi regulisanja statusa predmetne robe, odnosno izvoza robe u skladu sa propisima“.
Demić je jasan da je - s obzirom na to da je „PJ Carinarnica Podgorica odobrila postupak aktivnog oplemenjivanja“ - potrebno je da „preduzme sve mjere iz svoje nadležnosti, imajući u vidu Zaključak Vlade, odgovor Ministarstva finansija i odredbe propisa koji se primjenjuju u konkretnom slučaju kako bi se na zakonit i pravilan način okončao postpak aktivnog oplemenjivanja, ponovnim izvozom robe, stavljanjem u slobodan promet ili uništenjem“.
Ukratko: da se dozvoli izvoz.
Prethodno je skoro dvije godine ranije Carinarnica Podgorica izdala odobrenje kompaniji „Hanf Pharma“, 6. decembra 2021. godine. Kako je krajem septembra ove godine pisao M portal, to je izdejstvovao – Dritan Abazović, koji je tada bio vicepremijer u Vladi Zdravka Krivokapića.
Interesantno je da je na čelu UPC do 21. oktobra te godine bio upravo Aleksandar Damjanović.
...I DVIJE ZABRANE
Ispostavilo se, međutim, da iako je podgorička Carinarnica izdala dozvolu „Hanf Pharmi“, to nije bilo dovoljno da im se i dozvoli izvoz ulja kanabisa.
Kako je već tada utvrđeno da ovaj proizvod sadrži znatno više procenata psihoaktivne supstance od nivoa dozvoljenog crnogorskim zakonima, Abazović i njegova ekipa nijesu uspjeli da izdejstvuju i ostale dozvole.
U susret im nije izašla ni Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, koja je 7. novembra 2022. odbila zahtjev kompanije „Hanf pharma“ za proširenje registra uzgajivača maka i industrijske konoplje u industrijske i prehrambene svrhe.
U odbijajućem dokumentu, koji Pobjeda posjeduje, Uprava se poziva na Zakon o sprečavanju zloupotrebe droga prema kojem, kako su napisali, „takav Registar ne postoji“.
"U Vašem zahtjevu navodite da se ,,bavite proizvodnjom ulja industrijske konoplje koja se dobija superkritičnom ekstrakcijom industrijske konoplje“… bez preciziranja namjene proizvedenog ulja", objašnjava se u ovom dokumentu i konstatuje da u „Crnoj Gori nije registrovan/odobren nijedan objekat u kojem se proizvode proizvodi namijenjeni ishrani ljudi dobijeni od industrijske konoplje“.
Ni čitav kabinet tadašnjeg premijera Dritana Abazovića nije bio voljan da se saglasi sa njegovom i Damjanovićevom ,,odlukom“ i ,,progleda kroz prste“ za ovaj posao.
Tako je ministar zdravlja Dragoslav Šćekić, 9. decembra 2022. godine donio odbijajuće rješenje kompaniji „Hanf Pharma“ koja je tražila registraciju proizvodnog pogona industrijske konoplje u carinskom režimu aktivnog oplemenjivanja.
Iz tog dokumenta, koji Pobjeda takođe posjeduje, jasno proizilazi da je firma „Hanf Pharma“ još u junu 2021. krenula u proceduru dobijanja dozvola za izvoz ulja konoplje.
Kako piše, „Hanf Pharma“ je zaključila ugovor o kupoprodaji robe sa firmom „Intiva plus“ doo iz Beograda „po osnovu kojeg se prodavac… obavezao da kupcu… stavi na raspolaganje određenu količinu biljnog materijala (cvijet i list industrijske konoplje“…
U ovom dokumentu se navodi i da je „analizom organskog ulja konoplje, odnosno nastalog proizvoda, koja je izvršena dana 25. 2. 2022. godine, utvrđeno prisustvo tetrahidrokanabinola (THC) i to u vrijednosti od 0,44%“.
Ovaj dokument objašnjava i zašto „Hanf Pharma“ nije mogla krenuti sa izvozom još 2021. kada je dobila prvu dozvolu Uprave prihoda i carina - Carinarnice Podgorica. Piše da im je naknadno traženo mišljenje Ministarstva zdravlja.
Šćekićev resor, u opširnom dokumentu, ističe da ne mogu izdati odobrenje, jer iz dokumentacije koju posjeduju i razgovora koji je obavljen sa tadašnjom direktoricom „Hanf Pharma“ Silvijom Vlahović nije jasno i precizno utvrđena svrha i namjena poluproizvoda (ulja kanabisa) ove kompanije.
POZIVANJE NA ZAKON
"Članom 23 u stavu 1 Zakona o sprečavanju zloupotreba droga propisano je da proizvodnju i promet droga za medicinske i farmaceutske namjene može da vrši lice koje ima dozvolu za proizvodnju i promet ljekova, a koju izdaje Institut za ljekove i medicinska sredstva", piše u dokumentu.
Dalje objašnjavaju kako se „poluproizvod deklarisan kao biljno ulje (CBD ulje) ne može koristiti kao baza u farmaceutskoj industriji , jer ,,Hanf pharma“ nema dozvolu za proizvodnju i promet ljekovima“, navodeći da preduzeće i nije registrovano kod Instituta „kao pravno lice koje se bavi proizvodnjom ljekova“.
"Dakle, imajući u vidu prednje navedeno, izvodi se zaključak da nijesu ispunjeni uslovi za proizvodnju i promet predmetne robe, odnosno nije utvrđena specifikacija proizvoda, te svrha i namjena, a iz citiranih zakonskih odredbi proizilazi da ne postoji pravni osnov niti zakonsko utemeljenje za izdavanje odobrenja za registraciju proizvodnog pogona u konkretnom slučaju“", zaključuje se u dokumentu koji je potpisao Šćekić.
I tako, dok su različite institucije i državni organi donosili različite odluke, 130 litara ulja kanabisa bilo je, skoro godinu, pod carinskim nadzorom. I to uprkos ,,imperativnom“ zaključku Abazovićeve vlade, Uprava carina i prihoda nije odobrila izvoz!
ČEKAJUĆI TUŽILAŠTVO
"Sadašnji menadžment Uprave prihoda i carina nije postupao po zaključku Vlade iz marta ove godine, o kojoj danas pišu pojedini mediji, u vezi sa zahtjevom ,,Hanf Pharme“, jer nijesu bili ispunjeni preduslovi da bi se primjenjivala, a o tome smo tada detaljno informisali Ministarstvo finansija", saopšteno je danas iz te ustanove kojom rukovodi Vladimir Bulajić.
U saopštenju se, između ostalog, ističe da je ,,direktor UPC, Vladimir Bulajić, u dogovoru sa pomoćnicom za Sektor carinske bezbjednosti i kontrole, Irenom Popović odlučio da inicira analizu Forenzičkom centru, upravo da bi se nadležni organi bavili ovim pitanjem. Takođe, lično je informisao nadležne institucije o sumnjivosti ovog slučaja, odnosno zbog čega nije moguća primjena zaključka Vlade - navodi se u reakciji UPC.
Koliko je tajnih urgencija iz vrha vlasti, koliko su Abazović i Damjanović preko posrednika pokušavali da utiču – nema preciznih podataka. M portal i Pobjeda su, na osnovu izjava pojedinih ljudi iz UPC, objavili informacije da je ,,s vrha Vlade bilo zahtjeva“.
Prema informacijama našeg lista, makar dvojica rukovodilaca u carini su trpjeli posljedice što su se - držali crnogorskog zakona.
No, u saopštenju UPC se ističe da je ,,netačna informacija koja se danas pojavila u pojedinim medjima, da je direktor ove institucije ikog pritiskao ovim, ni bilo kojim drugim povodom“.
"Spinovi nezadovoljnih pojedinaca iz UPC koji nezvanično optužuju posljedica su višegodišnje navike da doživotno se ostaje na istim pozicijama bez rezultata, što više nije slučaj", kaže se u saopštenju, uz napomenu da Uprava prihoda i carina još nema zvaničnu potvrdu da li je riječ o psihoaktivnoj supstanci, te da će, kada dobiju podatke iz Forenzičkog centra, ,,preduzeti neophodne korake“.
Prve korake već je preduzelo Više državno tužilaštvo: formiralo je predmet, nakon što su dobili izvještaj vještačenja iz Danilovgrada kojim je utvrđeno da postoji 150 procenata veći koncentrat THC supstance.
Samo još da se sačeka u kom pravcu će istraga dalje nastaviti. I hoće li.
,,Hanf Pharma“ imala ugovor i dozvolu za uvoz Ministarstva zdravlja Australije
Prema dokumentima u koje je Pobjeda imala uvid, podgorička kompanija ,,Hanf Pharma“ imala je dvije dozvole Vlade Australije za uvoz 130 litara litara ulja kanabisa. Prva dozvola je važila od 24. oktobra 2022. do 24. aprila 2023 godine, a druga od 24. aprila 2023. do 24. oktobra 2023. godine.
Kao ovlašćeni uvoznik od podgoričke kompanije navodi se australijska firma ,,Kvest Biotek Farma (Quest Biotech Pharma Pty. Ltda)“, a naznačeno je da je izmjereni procenat THC-a u skladu sa australijskim zakonima i da ne premašuje 0,85 procenata.
Na osnovu ovih dokumenta, jasno je da podgorička kompanija ,,Hanf Pharma“ nije uspjela u dva navrata da izveze ugovorenih 130 litara ulja (CBD), za koju je australijski partner, prema nezvaničnim informacijama, po ugovoru bio dužan da plati 5.000 australijskih dolara po litri, ukupno nekih 650.000 dolara.
Inače, industrijsku konoplju podgorička firma je uvezla od majke firme ,,Intiva Plus“ iz Srbije, sa sjedištem u Beogradu, sa kojom je takođe zaključen, novembra 2021. godine, sporazum o aktivnom oplemenjivanju.
Tada je, na osnovu analiza koje su, prema raspoloživoj dokumentaciji, urađene u Švajcarskoj izmjerena količina THC-a, u vrijednosti 0,48, odnosno ,,delta THC-a od 0,75 procenata“.
To jeste u okviru australijskih standarda, ali očito da su u UPC procijenili da nije riječ o reeksportu, nego o preradi na teritoriji Crne Gore prema čijim zakonima je dozvoljeno svega 0,2 procenta THC-a.
