U uvodnoj riječi izvršna direktorica FAKT-a, Anica Maja Boljević označila je filantropiju kao – dobrovoljnu akciju za opšte. Prema njenim riječima filantropija je teška „za izmjeriti“ te je zato kreiran poseban instrument za istraživanje. Istraživanje je urađeno na reprezentattivnom uzorku od 1.000 ispitanika, i daje veoma bogat fond podataka o raznim aspektima filantropske aktvinosti u Crnoj Gori. Standardna pitanja i skale korišćene su kako bi se obezbijedila uporedivost podataka, ne samo u okvirima Crne Gore, nego i u državama regiona i svijeta.
Od obilja informacija i rezultata koji su dobijeni istraživanjem, istraživači Olivera Komar i Pavle Gegaj su izdvojili samo neke i predstavili ih na danas održanoj prezentaciji i panel diskusiju o „Individualnoj filantropiji u Crnoj Gori“.
Kada je u pitanju pojam opšteg dobra, tj. poznavanje i razumijevanje ideja filantropije, 43 odsto ispitanika pojam povezuje sa izrazom dobrotvorno davanje, a tek svega 2,8 odsto taj pojam povezuje sa filantropijom.
„Što znači da je ovo možda prostor za promociju samog koncepta filantropije“ zaključila je Olivera Komar.
Na pitanje koliko je u Crnoj Gori razvijen običaj davanja za opšte dobro, čak 44,6 odsto ispitanika je odgovorilo da je taj običaj malo razvijen, što govori o skeptizmu, a u prilog tome ide i rezultata da je čak 61,4 odsto odgovorilo da se davanje malo podstiče kod nas.
Kao razlog za slabo davanje i doprinos opštem dobru ispitanici su (46,7 odsto) naveli lošu materijalnu situaciju, koja se kako navodi Komar često navodila u odgovorima. Međutim ona je istakla da ipak to nije ključan razlog već drugi po važnosti, dok je prvi nepovjerenje.
Istraživanje je pokazalo da najviše u ostavrivanju opšteg dobra učestvuju obični građani, vjerske zajednice i istaknuti pojedinci. Malo daju država, mediji, medijske kuće, privatna preduzeća i državna preduzeća stav je većine ispitanika.
Građani, a i kasnije učesnici u raspravi vidjeli su medije kao nezaobilazne aktere u procesu organizacije i sprovođenja aktivnosti za opšte dobro.
„Uloga medija uglavnom niti je pozitivna, niti je negativna, 41.1 odsto ispitanika je reklo“ kazala je Komar. Slična situacija je i sa informacijama, većina „niti vjeruje, niti ne vjeruje (36 odsto).
Kada je u pitanju mjerenje altruizma, tj. potencijala za davanje za opšte dobro, istraživači su koristili Gordonov način, koji uz pomoć osam tvrdnji daje indeks altruizma. U Crnoj Gori indeks altruizma iznosi 0,6 na skali na kojoj je jedan najveći mogući stepen altrizma.
„Ukoliko pogledate indeks kroz neke osnovne demografske karakteristike vidjećete da su vrijednosti indeksa ujednačene kada su u pitanju sve starosne kategorije ljudi, skupine. Međutim indeks raste u odnosu na visinu prihoda, što su prihodi ispitanika veći indeks raste, postoji veći potencijal za davanje“ predstavila je indeks altruizma Olivera Komar.
Građani uključeni u istraživanje su najčešće percipirali djecu i mloade bez roditeljskog staranja, siromašne i socijalno ugrožene, kao i osobe sa invaliditetom, kao grupe kojima se najčešće daje, ali isto tako i kao skupine kojima treba najviše da se daje.
Kada je u pitanju učestvovanje u filantropskim akcijama, čak 46,4 odsto je reklo da je učestvovalo, dok je 37,8 odsto izjavilo da nije učestvovalo. Od onih koji su učestvovali u akcijama 75,5 odsto njih je kao svoj doprinos navelo davanje novca, a zatim slijede lično angažovanje, materijalna dobra i usluge iz sopstvene struke. Najčešće bi građani Crne Gore učestvovali u akcijama opšte prirode od kojih bi što veći broj ljudi imalo koristi. Procenat onih koji u akcijama bilo koje prirode učestvuju češće od jednom godišnje je ispod jedne trećine stanovništva.
Istraživači su izmjerili i vrijednost Indeksa davanja za Crnu Goru u 2012. godini, koje iznosi 20, što je za četiri poena više u odnosu na 2011. godinu, što ukazuje na trend rasta, što ukazuje na trend rasta uprkos ekonomskoj krizi.
„Najviše građana je reklo da njima treba više informacija u medijima“ kazala je Komar, dodajući kako je uloga medija izuzetno bitna kada je u pitanju stimulacija davanja za opšte dobro. Pored medija, uvođenje poreskih olakšica i bolja kontrola akciju su takođe bitni za filantropiju.
Rezultate istraživanja je sa sociološkog stanovišta objasnio i Uglješa Janković sa Fakulteta političkih nauka u Podgorici. On smatra da je filantropija izuzetno važna jer podstiče politički aktivizam, građansku participaciju, ali i zato što je „spremnost da se volontira i korelaciju sa spremnošću da se manifestuje čovjekoljublje“. Janković je mišljenja da se previše bavimo velikim temama a malo o tome šta se može uraditi na promociji javne djelatnosi i kroz nju filantropije. Indikativno je, smatra Janković, je i da građani primjećuju da se jako malo daje talentovanim učenicima i studentima, i da se jako malo izdvaja za mlade ljude. On je naveo primjer Švedske države blagostanja koja ulaže u djecu kao socijalnom kapitalu.
„Mislim da značajan broj sredstava u perspektivi treba kanalisati ka djeci i mladima, studentima pogotovo, bez neke detaljnije kategorizacije iz prostog razloga što na taj način ulažemo u naš socijalni kapital“ zaključio je Janković.
On je dodao da treba da radimo na razvijanju osjećaja pripadnosti lokalnoj zajednici, jer trenutno nas više interesuju globalni problemi, ali ne i lokalni i njihovo rješavanje. Pravac razvijanja filantropskih aktivnosti Janković vidi i u podsticanju građana za ličnu incijativu čemu bi mediji mogli dati doprinos.
„Malo pomjerenja fokusa sa svakodnevnih socijalnih problema i devijacija, kojih svakako ima puno i treba pisati o njima, ali isto tako malo više afirmacije i individualnih aktivnosti prosječnih građana za koje sam siguran da postoje, samo što mi prosto ne znamo za njih“ zaključio je sociolog Janković.
Za Bosiljku Vuković iz Ministarstva održivog razvoja i turizma, kao najohrabrujući podatak istraživanja jeste slaganje ispitanika da je dovoljno da ako svako od nas uradi maksimalno onoliko koliko može. Ona je dodala da se u Crnoj Gori moramo baviti na promocijom koncepta proaktivnog društva i aktivnog građanstva jer trenutno reagujemo samo onda kada se problem desi.
„Nama za boljitak crnogorskog društva treba aktivni građanin. U osnovi održivog razvoja je aktivni građanin. Ukoliko mi sve čekamo ili da akciju povede državna organizacija pa ćemo onda da joj vjerujemo da ona ima kredibilitet, e to će društvo samo da čeka. To je društvo koje će imati reakcije umjesto da ima akcije“ zaključila je Vuković.
Izvršna direktorica FAKT-a, Anica Maja Boljević je u svojoj završnoj riječi zaključila da je povjerenje veoma bitno za filantropiju i pokretanje akcija, ne samo u Crnoj Gori, već svuda u svijetu.
„Filantropija nije za bogate, nije za elitu, to je bazična priča, i jako mi je drago što se svi slažemo, o građaninu, osviješćenom, odgovornom i aktivnom. I ne o tome koliko imamo, već o onome da damo koliko možemo“ kazala je Boljević.
