Ana Ristović dobitnica je brojnih domaćih i stranih nagrada za poeziju. Pjesme su joj prevedene u knjigama, časopisima i antologijama u Evropi I Americi. Prevoditeljka je sa slovenačkog jezika. Njena pjesma „Oko nule“ uvrštena je u pedeset najboljih ljubavnih pjesama svijeta po izboru žirija britanskog časopisa Gardijan.
POBJEDA: U novoj knjizi pjesama „Ruke u rukama“, u pjesmi „Čvrsto za reč“ kažete: „Pravi put do knjige uvek je neka vrsta silaska u Had“. Zašto povezujete u poeziji knjigu i Had?
RISTOVIĆ: Pesma koju pominjete nastala je prilikom mog boravka u Moskvi, gde sam jednom prilikom, silazeći u čuveni, ogromni moskovski metro, ugledala na stepeništu čoveka koji je u rukama držao knjigu. Nije je ispuštao iz ruku ni tokom vožnje, a ni prilikom ulaska u metro, gde je nastavio da se drži za nju kao za spasonosno uže. Impresivna je bila ta količina njegove koncentracije i predanosti čitanju, kao da ništa nije moglo da ga poremeti u listanju stranica.
Ruski metro mi se tada ukazao kao nekakva vizija modernog Hada, podzemnog sveta, gde se ljudske sudbine mešaju u čelično-betonskoj utrobi, sa svim svojim gresima I nedužnostima. Proniknuti u dubine jedne knjige podrazumeva prenošenje na vlastita pleća mnoštva ljudskih sudbina, znanja i iskustava, i u tom smislu silazak u Had je silazak u prostore u kojima se jednakost uspostavlja pred vratima koja nas sve čekaju – vratima smrti.
POBJEDA: Po čemu je knjiga „Ruke u rukama“ specifična u odnosu na dosadašnja vaša djela?
RISTOVIĆ: Zbirka „Ruke u rukama“ nastajala je tokom mog jednogodišnjeg boravka u Berlinu, na DAAD rezidencijalnoj stipendiji za pisce i umetnike. Njene pesme nose kako beogradsko tako i berlinsko iskustvo u smislu motiva, podsticaja i prizora koje su ih iznedrile. I kao da pružaju ruke jedne ka drugima. Takođe, mnoge od njih se i kritički osvrću na pojave današnjice koje nas okružuju: međuljudsku otuđenost, samoću kao bolest modernog, pre svega dehumanizovanog doba, ovisnost o svetu modernih tehnologija, hipokriziju, trivijalizaciju svega, gubitak prave komunikacije, izvestan neokonzervativizam i malograđanski duh, i pre svega večno prisutnu ljudsku glupost.
POBJEDA: U poeziji se bavite temama iz svakodnevnog života, neobičnim susretima i dijalozima, ali uvijek sa dubokim lirskim i emotivnim ekspresijama. Šta vas posebno motiviše da situacije osjetljivih bića pretvarate u poeziju?
RISTOVIĆ: Oduvek me je interesovalo kako u poeziju transponovati svet koji opažam, kako uhvatiti detalje, prizore koji često izmiču pogledu I preneti ih u pesmu. Na tom putu, motivi iz svakodnevice uvek prolaze proces postavljanja u neobične spojeve I odnose, a sklona sam tome i da svoju pesničku pažnju posvetim predmetima, unoseći u njih dušu i nešto od ljudske sudbine. U tom smislu, jednu pesmu napisala sam inspirisana sudbinom cveća koje tavori po kancelarijama. U njegovoj sudbini videla sam sudbinu svih izopštenika osuđenih na život van zidina modela i načina koje nismo birali i koji su nam nametnuti. Što bi Čehov rekao: „Dajte mi pepeljaru, i ja ću napisati priču o pepeljari“, nešto slično mogu i ja reći kada je reč o vlastitom odnosu prema pisanju.
POBJEDA: Na sličan način bavili ste se tim temama i u knjizi „Meteorski otpad“. Kako se u poeziji i jeziku može doraditi, izmaštati nečija priča, ili sudbina?
RISTOVIĆ: Istina je, u pomenutoj knjizi ne samo da su me interesovale teme svakidašnjice koju živimo, sudbine koje prolaze, već i različiti naučni fenomeni. Oni, kao i čudesnost i nepredvidljivost prirode uvek nas podstaknu na to da spoznamo koliko je ljudski mikrokosmos samo umanjena slika makrokosmosa: a duša ona Njegoševa luča, koja svetli u nama kao sećanje na neko doba „života sa pesmom“. Pisci pre svega, ne samo pesnici, jesu kradljivci stvarnosti, oni koji se štedro i bezobrazno koriste onim što vide, čuju, pročitaju, saznaju, ne bi li to iskoristili kao književnu građu. Sam taj materijal tek onda prolazi kroz proces dodatne nadogradnje, izmaštavanja i oneobičavanja, da bi imao umetničku svrhu.
POBJEDA: Kako danas stoje stvari sa poezijom kad je u pitanju njen uticaj i stvaranje novih značenja i oblika u moru ispraznosti, rijalitija, masovne kulture i svega drugog što nam se u tom kontekstu nudi?
RISTOVIĆ: Kao običnom posmatraču i čoveku koji razmišlja, zanimljivo mi je to da smo civilizacijski odmakli daleko u poređenju sa nekim davnim vremenima, a ljudi kao da su na istom spoznajnom nivou kao I oni od pre nekoliko vekova. Kao da se usvajanjem novih znanja i širenjem mogućnosti za njihovo sticanje ništa nije promenilo: široko polje gluposti i mogućnosti za dobrovoljno zatupljivanje masa ostalo je isto. Televizijske emisije ogoljavanja privatnosti postale su novi trgovi na kojima se makljaju gladijatori dok se time hrani publika željna senzacije i zabave.
(opširnije u Pobjedi)
