“Evropskoj uniji će trebati malo vremena da se prestrukturira poslije ovih zbora, te da od 2. Jula, poslije konstituisanja Evropskog parlamenta, odmah krene u procedure izbora novog predsjednika Komisije, koji onda treba što prije da formira kabinet i počne pregovore oko novog EU budžeta do 2027. godine. Vrijeme baš nije saveznik, tako da na listi prioriteta 2019 svakako ostaju unutrašnji prioriteti Unije, a to je kao prvo – konsolidacija bazirana na novim savezima i koalicijama”, kazala je Djurović, koja je profesorica na Ekonomskom fakultetu.
Ona je dodala da bi se poruka za zemlje kandidate za proširenje mogla sažeti u sljedećem: “tek sada nema prečica u EU i rezultat se zaista mora postići i predstaviti u realnom vremenu”.
Prema njenim riječima, značajna novina je sama izlaznost koja je gotovo 51%, što pokazuje da su evropske debate posljednjih godina dovele do većeg interesovanja glasača da izađu na ove izbore.
„Tradicionalno najviše izlaze belgijanci, luksemburžani i maltežani, ali je ovog puta značajan broj glasača izašao I u Njemačkoj (61,5%) I (64%), dok je u Španiji, Danskoj, Estoniji, Austriji, Grčkoj, Italiji, Švedskoj I Francuskoj izlaznost takođe bila veća I iznad EU prosjeka. Manja je izlaznost u Bugarskoj i Irskoj, dok tradicionalno najslabiji odziv na EP izbore bilježimo od 2009. godine u Češkoj, Sloveniji i Slovačkoj (ispod 29%)“, kazala je Djurović.
Ona je ocijenila da kao što se očekivalo je došlo do određenih promjena na političkoj mapi Unije.
Ističe da su nacionalisti i populisti porasli, ali ne onoliko koliko su bili glasni.
“Mogu slaviti u Francuskoj, gdje koalicija oko Makronove Republike u pokretu bilježi 22 poslanička mjesta, a Francusko nacionalno okupljanje Marin Lepen čak 22 mjesta. Slične turbulencije desile su se i u Italiji, gdje je desničarska Salvinijeva italijanska Liga dobila 38% mjesta, a populistički Pokret pet zvjezdica 19%, što je refleksija složene političke I posebno ekonomske situacije u Italiji (javni dug, nezaposlenost, prosječni standard pao je ispod EU prosjeka mjeren paritetom kupovne moci, itd.). Glasači osiromašene srednje klase u Italiji “kaznili” su proevropske koalicije, a Italija i zvanično pristupa kineskoj infrastrukturnoj inicijativi “Jedan pojas – jedan put”. Za razliku od njih, rast nacionalističkih partija u Austriji I Holandiji, manjeg je intenziteta, u korist proevropskih koalicija. Cijenu je platila i Ciprasova Siriza, gdje je ojačala koalicija socijaldemokrata okupljena oko Pasoka, pa je moguće očekivati i vanredne izbore u Grčkoj”, objašnjava profesorica Djurović.
'Ona, ipak, ističe da proevropski blok Evropske narodne stranke i Evropskih socijalista i demokrata iako više ne čini polovinu poslanika, ostaju većina, ali manjeg uporišta. ''Za važne EU odluke tu će im pomagati osnaženi Savez liberala i demokrata za Evropu (ALDE)”, kaže Djurović.Sada već očekivano, najnepredvidljiviji postaju zakašneli glasači Ujedinjenog kraljevstva, koji su 38% glasova dali Najdželu Faražu, koji je napustion Nezavisne, i osnovao Bregzit partiju sa jos 13 poslanika iz EP-a, registrovanu svega tri mjeseca prije ovih izbora. Konzervativci padaju na svega 4 mjesta (5%), laburisti 12 (15%), tako da su I zajedno, znatno manji od Bregzit stranke. Brojne su pritužbe državljana drugih EU članica, koji žive u UK, da nisu mogli ni glasati na ovim izborima I da će uložiti prigovore na njihovu regularnost, kaže profesorica Djurović.
Šta pišu svjetski mediji?
Gubitak većine koju su četiri decenije u Evropskom parlamentu držali tradicionalni desni i lijevi centar, zakomplikovaće ionako složeni proces odlučivanja u EU, ali se ne očekuju dramatične promjene u evropskoj politici, pošto su, uprkos jačanju populističke desnice, komotnu većinu zadržale proevropske partije, ocjenjuju vodeći svjetski mediji.
Evropski glasači uzdrmali su politički establišment na izborima za Evropski parlament i najavili period neizvjesnosti dok Evropska unija pokušava da se nametne u odnosima sa SAD i Kinom, ocjenjuje Volstrit džurnal.
Partije koje podržavaju EU, prema prvim zvaničnim projekcijama, zadržale su većinu u Evropskom parlamentu, dok su evroskeptici osvojili menje nego što se očekivalo, ukazuje američki list, ističući da će desni i lijevi centar koji su decenijama dominirali evropskom politikom sada morati da se oslone na liberale u centru
Kako navodi Politiko, haotični rezultati teško da će donijeti jasnu situaciju u predstojećim pregovorima za najviša mjesta u EU, medju kojima su šef Evropske komisije, predsjednik Evropskog savjeta, predsjedavajući parlamenta, kao i visoki predstavnik za spoljnu politiku.
Sve zajedno, pro-EU partije imaju značajnu većinu ali bez jasne ravnoteže moći, ocjenjuje Politiko, dodajući da iako Evropska narodna partija ima najviše mjesta, druge proevropske grupe socijalisti, liberali i zeleni zajedno kontrolišu 317 mjesta i tražiće da se ukine monopol konzervativaca u vodećim institucijama EU.
Prema pisanju Blumberga, populistički napad na EU nije uspio uprkos njihovim dobicima u Francuskoj i Italiji, dodajući da, prema prvim zvaničnim rezultatima, evroskeptične stranke nisu prošle kako se prije izbora strahovalo među mejnstrim strankama.
Niz antiestablišmentskih, evroskeptičnih i populističkih partija će, prema preliminarnim zvaničnim rezultatima imati 29 odsto mjesta u Evropskom parlamentu, nešto manje nego u dosadašnjem sazivu, ukazuje Blumberg. Prema pisanju ovog lista rezultati izbora sugerišu da će EU vjerovatno nastaviti dosadašnju politiku distanciranje od protekcionističke trgovinske strategije predsednika SAD Donalda Trampa, postepenu integraciju zone eura, traženje načina da se podijeli teret imigranata i čvrst stav prema pokušaju Velike Britanije da ponovo otvori pregovore o Bregzitu.
Ocjena Gardijana je da je podijeljeni Evropski parlament baš ono što je potrebno Evropskoj uniji, dodajući da bi komplikovana većina mogla evropskoj skupštini donijeti prikladnu političku ulogu umjesto dosadašnje tehničke, uz veću medjustranačku saradnju, ali i potencijalno veće interesovanje javnosti, što ukupno može podstaći zdrav razvoj EU.
Nedavni izbori u članicama EU su otrkili sve usitnjeniji politički pejsaž velike partije postaju manje, manje postaju veće, a sada je ta fragmentacije pogodila i Evropski parlament, ukazuje Gardijan i ističe da je komplikovana ali i dalje prilično komotna proevropska većina manje uzbudljiv narativ od populističkog talasa koji nalijeće na temelje EU, ali je to izgleda ishod ovih izbora.
