Dosadašnje anagžovanje crnogorskog društva i njihovih institucija, dovelo je Crnu Goru na poziciji lidera u regionu u procesu integracija. Obaveza svih je da iskoriste prednosti takvog pozicioniranja i da u što kraćem roku budemo sledeća članica EU.Ne zato što želimo nego kao potreba da što prije usvojimo evropske vrijednosti življenja: rada, školovanja, društvo socijalne pravde jednakih šansi i mogućnosti .
U tom kontekstu strategija manjinske politike odnosno, ostvarivanje manjinskih parava, predstavlja jednu od važnijih mostova u cjelokupnom procesu EU integracija. Nerijetko, ova problematika se razmatra na najvišim nacionalnim ali i međunarodnim nivoima.
Odražavanjem skupova i rasprava na tu temu, želi se apriori obezbijediti adekvatniji prostor za ostvarenjem proklamovane politike kako stoji u najvišem pravnom aktu zemlje i drugim međunarodnim aktima, konvencijama i bilateralnim sporazumima. Činjenica je da manjinske zajednice daju bezrezvnu podršku procesu integracija uvjerene da uspješnost ovoga procesa doprinosi njihovom kvalitetnijem položaju na svim nivoima.
Svjesna da položaj manjina u jednoj zemlji može u mnogome da bude prepreka pregovaračkom procesu, Crna Gora je uskladila nacionalno zakonodavstvo sa uporednim iskustvima zemalja EU. Ustavom Crne Gore i drugim zakonskim i podzakonskim aktima, definisan je institucionalni okvir politike manjinskih parava .
Ustav, kao najviši pravni akt države daje pravu osnovu za promovisanje, jačanje i unapređenje zaštite osnovnih ljudskih prava i sloboda, čiji neodvojivi dio su prava manjinskih naroda. Iz toga proizilazi da je na institucijama države velika odgovornost da obezbijede i unapređuju prava manjinskih naroda. Ustavom Crne Gore, u članu 6 data je opšta garancija zaštite ljudskih prava i sloboda , kao nepovredivih kategorija. Dok, članom 7 je zabranjena diskriminacija po bilom kom osnovu. Pored nacionalnog zakonodavstva, kojim se garantuje poštovanje osnovnih ljudskih prava i sloboda, kao i prava manjina, Crna Gora je, odredbama Člana 9 Ustava utvrdila da su „potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, i da kao takvi imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva“ .
PRAVA
Pod posebnim pravima manjina smatraju se i dodatna manjinska prava koja manjinskim narodima u Crnoj Gori dodaju Ustav Crne Gore i zakoni, dok njihov cilj je zaštita ukupnog nacionalnog identiteta. Shodno tome, u drugom dijelu Ustava Crne Gore, u članovima 79 pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica jemči prava i slobode koja mogu koristiti pojedinačno ili u zajednici sa drugima, gdje između ostalog, posebno treba istaći
-pravo na autentičnu zastupljenost u Skupštini Crne Gore i skupštinama jedinica lokalne samouprave u kojima čine značajan dio stanovništva, shodno principima afirmativne akcije;
-na srazmjernu zastupljenost u javnim službama, organima državne vlasti i lokalne samouprave.
Naravno, realizacija normiranog mora biti izazov posebno za one koji su neposredno odgovorni za primjenu normi u svakodnevnom radu i djelovanju i što pojedinca ili zajednicu, čini sigurnim ako ne i zadovoljnim, čemu treba da teži strategija manjinske politike izvršne vlasti Crne Gore.
Govoreći jezikom brojki, usled nedostatka detaljnijih studija i analiza, ne raspolaže se preciznim statističkim podacima koji bi bili jasniji prikaz stanja u mnogim oblastima kada se radi o realizaciji strategije manjinske politike, jer na osnovu parcijalnih podataka ne mogu se utvrditi činjenice dostignutog stepena u ovoj oblasti. S toga, aktivnosti u obradi podataka i prikazivanju postojeće situacije, treba da budu kordinisane između resornog ministartsva i ostalih institucija uključenih u taj projekat.
Kad je u pitanju nacionalna manjina Albanaca u Crnoj Gori, prema raspoloživim podacima, njihova zastupljenost u organima javne uprave nije u srazmjeri sa procentom od 4,9% koliko pripadnici ove populacije čine u ukupnom broju stanovništva. I ako su dosadašnji rezultati urađeni uglavnom parcijalno, i variraju od 1,5% do 2,8%, zavisno od vremena i institucija koje su radile u prikupljanju podatak, ipak jasno je da ona još uvijek nije napotrebnom zadovoljavajućem nivou.
Naravno da nije riječ o striktnom poštovanju normi u procentima ali, uzimajući u obzir da se ogroman broj mladih sa ovih prostora školuje na prestižnim univerzitetskim centrima u Crnoj Gori i van nje, treba dati šansu mladim stručnim kadrovima da svojim profesionalnim angažmanom doprinesu usvajanju demokratskih standrada odnosno, izgradnji Crne Gore kao države socijalne pravde.
Dosadašnja nastojanja da se ima jasnija slika postojećeg stanja nisu dala željene rezultate. Stoga, kako je najavljeno iz Nacionalnog Savjeta Albanaca, izrada studije postojećeg stanja u toj oblasti, doprinijeće procesu unapređenja prava manjina. Unapređenje stanja u ovoj oblasti, osim integracije zajednice, bez sumnje, ako neće zaustaviti onda će zasigurno usporiti odlazak mladih kadrova u inostranstvo. Istovremeno, Crna Gora kao demokratija u razvoju maksimalnom integracijom manjina u sistem vrijednosti, samo će potvrditi lidersku poziciju u usvajanju opšteprihvaćenih načela u regionu Zapadnog Balkana, koji se još uvijek ne može pohvaliti dostignutim stepenom u rješavanju mnogih pitanja iz ovih oblasti.
Što su manjinski narodi i druge manjinske zajednice aktivnije i integrisanjem u široj društvenoj zajednici, utoliko prije će se stvoriti uslovi za brži i uspješniji napredak cjelokupnog društva u procesu EU integracija.
( Autor je magistar politologije – međunarodni odnosi i diplomatija)
