Prakse evropskih zemalja ne razlikuju se mnogo od prijedloga zakona koji su iznijele crnogorske vlasti. Pobjeda je istraživala kolike su kazne u drugim djelovima Evrope i svijeta ukoliko ne ustanete za vrijeme intoniranja himne, a podaci do kojih smo došli pokazuju da naša zemlja ipak neće prednjačiti u kažnjavanju, ukoliko se prijedlog zakona usvoji. Najveće kazne za nepoštovanje himne propisala je Francuska. Praksa kažnjavanja datira još od 2003. godine kada su francuske vlasti uvele kazne za nepoštovanje tamošnje himne na javnom događaju, pa i onda kad se privatno napravi snimak i distribuira se dalje.
I novac i robija
Francuz koji se ogriješi o himnu platiće 7.500 eura, a u slučaju kad je posrijedi kolektivna akcija, osim novčane kazne, dobija se i robija od pola godine. Iako Njemačka nije zakonom regulisala ovo pitanje, pravila o nacionalnim simbolima propisuju da „svako ko javno vrijeđa boje, zastavu, grb, himnu Savezne Republike Njemačke i njenih država biće kažnjen zatvorom ne dužim od tri godine“, mada zakon ne definiše šta ,,uvreda“ podrazumijeva, niti se propisuje kako neko treba da se ponaša tokom izvođenja himne. Kad je u pitanju region, takođe su predviđene kazne za nepoštovanje simbola.
- Namjerno oštećenje zastave ili grba Republike, izloženo u javnosti ustanove, predstavlja krivično djelo i kažnjava se novčano ili kaznom zatvora do tri mjeseca. Javno ponižavanje zastave ili nacionalne himne tokom aktivnosti koju organizuje država predstavlja krivično djelo i kažnjava se novčano ili kaznom zatvora do tri mjeseca - navodi se u krivičnom zakoniku Albanije. Bugarska će osobu koja na bilo koji način ugrožava grb, zastavu ili himnu Republike Bugarske ili zastave ili himnu Evropske unije kazniti zatvorom do dvije godine ili novčanom kaznom do 1.500 eura. U Mađarskoj se za vrijeđanje nacionalnih simbola ne može propisati zatvorska kazna veća od jedne godine zatvora.
- Svaka osoba koja - prije širenja javnosti - koristi izraz za sramotu ili degradaciju nacionalne himne, zastave ili grba ili svete krune Mađarske, ili ih obavezuje na drugi slično klevetni čin, je kriva za prekršaj koji se ne može kazniti zatvorom preko jedne godine, ukoliko djelo nije rezultiralo ozbiljnijim krivičnim djelom - navodi se u mađarskim zakonima.
Radikalni primjeri
Možda najradikalnije kazne propisuje Turska, čiji zakoni predviđaju da svaka osoba koja javno degradira nacionalnu himnu bić e kažnjena kaznom zatvora u trajanju od šest mjeseci do dvije godine.
- Ako je djelo koje je definisano u ovom članu izvršio turski državljanin u inostranstvu, kazna ć e se poveć ati za jednu trećinu - dodatna je odredba u zakonu. Za osobu koja se odluči da povuče, ruši, lomi ili uništi letonski grb ili nacionalnu zastavu Letonije ili drugo skrnavljenje ovih državnih simbola, ili javno skrnavljenje nacionalne himne Letonije, primjenjiva kazna je lišenje slobode za mandat koji ne prelazi tri godine ili privremeno lišavanje slobode ili službe u zajednici ili novčane kazne.
Javno uznemiravanje protiv nacionalne zastave, nacionalnog grba ili nacionalne himne Ukrajine - kažnjava se novčanom kaznom do 50 odsto minimalnih prihoda bez poreza ili hapšenjem na rok do šest mjeseci ili kaznom zatvora do tri godine. Svi ovi primjeri pokazuju da skrnavljenje nacionalnih simbola, njihovo nepoštovanje i izrugivanje država mora pravno da reguliše. Ipak, postavlja se pitanje da li je pronađen pravi model i koliko će njegova primjena u praksi zaista moći da zaživi.
Sociolog Ratko Božović kaže da njemu lično smeta da jedni ustaju, a drugi sjede tokom intoniranja himne i da to otvara suštinsko pitanje poštovanja države.
Društveno moranje
- Svakidašnjica pojedinca, pa i društvenih grupa, odvija se po utvrđenom ,,redu“ i društveno prihvaćenoj vrednosnoj orijentaciji. Preovlađujuću ,,koncepciju“ vrijednosti prati ,,motivacioni ciklus“, u kojem se, uzročno – posljedično, smjenjuju nagrada i kazna. Nagrada pripada onima koji se pridržavaju nametnutog poretka, a kazna sljeduje onima koji ga kvare.
Držim da bi kazne valjalo izbjeći u slobodnom društvu, mada se u ovakvoj nesaglasnosti ,,otvara“ i pitanje poštovanja i većinskog principa i solidarnosti u pitanjima državnosti - navodi Božović, ali napominje da ova pitanja nijesu daleko ni od etike ni od estetike.
