Petlja Smokovac sastavni je dio dionice autoputa Farmaci – Smokovac, koja je Detaljnim prostornim planom definisana kao druga etapa realizacije i posebno je kompleksna zbog toga jer se radi o vezi dva autoputa, Bar - Boljare i Jadransko-jonskog autoputa i magistralnog puta M2, saopštio je direktor poslovne jedinice Monteputa za upravljanje projektom autoputa Goran Vujović.
On tvrdi da Ugovorom o projektovanju i izgradnji prioritetne dionice Smokovac - Mateševo ništa nije zaboravljeno. - Ako se ima u vidu navedeno, sadržaj ugovora i uobičajene FIDIC procedure, ne može se u bilo kom slučaju i kontekstu govoriti da se radi o „propustima“ i „nedostacima“ ugovora, ili „zaboravljenim radovima“, „neznanju“ ili „neodgovornosti“ kako se navodilo u pojedinim medijima.
Odmjereno i oprezno postupanje ugovorne strane ne znači i tajnovito i/ ili korupcionaško, kako se to i moglo čuti u medijima. Nijedan posao, posebno onaj ove vrijednosti i značaja, ne vodi se putem medija i kroz dnevnopolitička nadmetanja, već prioritetno na osnovu stručnih mišljenja i stavova, što je bio i osnovni princip rada od početka realizacije projekta autoputa Bar - Boljare – kazao je Vujović u intervjuu Pobjedi. Ugovorom je precizirano da će izgradnja autoputa koštati državu 809 miliona eura, a predviđena je mogućnost da može biti uvećana za deset odsto.
POBJEDA: Kako Vi kao upravljač projektom za izgradnju auto-puta Bar - Boljare i član ekspertskog pregovaračkog tima komentarišete navode pojedinih medija povodom naknadnih radova na dionici od Smokovca do Mateševa?
VUJOVIĆ: Poštujući prije svega stručan, odgovoran i profesionalan odnos, kao i posvećenost svih učesnika u ovom projektu proteklih godina i želju da se ovako grandiozan i veoma složen projekat završi na najbolji mogući način, kvalitetno i u skladu sa svim tehničkim standardima, a kojima kao i meni posebno teško padaju ovakve dezinformacije, neophodno je informisati javnost o svim okolnostima i nespornim činjenicama.
Za početak reći ću da ništa nije zaboravljeno. Naprotiv. Ponuda kineske kompanije CRBC je data na osnovu Idejnog projekta koji je urađen na osnovu zadatog Projektnog zadatka, važećih Urbanističko-tehničkih uslova i Prostornog plana. Idejni projekat je obuhvatio dionicu od stacionaže 0 do 41,87 km i radio ga je Građevinski fakultet Podgorica za prvih 32 km od Smokovca do Uvča i kompanija IGH Zagreb za preostalih devet kilometara do Mateševa.
Tokom 2013. potpisan je Okvirni sporazum između Vlade i kineske kompanije CCCC kojim su definisane polazne osnove uz obavezu da će detalji projekta biti definisani projektnim zadatkom i zahtjevima investitora, a detalji ugovornog sporazuma i posebni uslovi ugovora biće precizirani u postupku pregovora. Ponuda izvođača i idejni projekat su predstavljali obavezujući tehnički, formalni i finansijski okvir za pregovore o drugim posebnim uslovima i detaljima FIDIC ugovora.
Tokom pregovora su zajedno sa izvođačem identifikovani radovi koje je neophodno dodati a koji nijesu sadržani u idejnom projektu, radi poboljšanja saobraćajno-tehničkih funkcija auto-puta i povećanja razvojnih funkcija koje sa sobom povlači ovakav projekat. Upravo iz tog razloga je ugovorom utvrđena i rezervisana okvirna suma do deset odsto ugovorne cijene za namjene finansiranja naknadnih i nepredvidivih radova.
POBJEDA: Da li je, kako navode pojedini mediji, zaboravljena petlja Smokovac?
VUJOVIĆ: Shodno detaljnom prostornom planu autoputa, dionica Smokovac - Mateševo je definisana kao prva etapa realizacije projekta, što je kroz izradu idejnog projekta ove dionice i sprovedeno. Idejnim projektom je bilo predviđeno da se do realizacije naredne etape koristi i izvede privremena naplatna rampa u Gornjim Mrkama.
Kao rješenje konekcije novoizgrađenog dijela autoputa i magistralnog puta, investitor je razmatrao privremeno rješenje na početku same trase, na sličan način na koji su rješavane veze izgrađenih djelova auto-puta na postojeće stanje i u zemljama okruženja (posljednji primjer hrvatski auto-putevi). Od navedenog se odustalo, zbog dosta ograničenog prostora, zato što bismo dobili rješenje sa skromnim tehničkim elemenatim a , problematično sa stanovišta bezbjednosti, a koje bi istovremeno stvaralo velika zagušenja u saobraćaju.
Naglašavam, petlja Smokovac je sastavni dio dionice autoputa Farmaci - Smokovac, koja je detaljnim prostornim planom definisana kao druga etapa realizacije i posebno je kompleksna zbog toga što se radi o vezi dva puta, Bar - Boljare i Jadransko-jonskog auto-puta koji još nije u potpunosti definisan i magistralnog puta M2.
Tokom pripreme projektnog zadatka i zahtjeva investitora, kao djelova ugovorne dokumentacije, konstatovano je da petlju Smokovac iz navedenih razloga, iako je dio naredne etape i nije dio idejnog projekta na osnovu koga je izvođač radova dostavio svoju ponudu, treba uključiti u ugovor radi osiguravanja pune funkcionalnosti i kompletnosti radova na projektu.
U tom kontekstu pristupilo se traženju najpovoljnijeg rješenja za petlju Smokovac, saglasno važećim planskim dokumentima, sa ciljem da se veza izgrađenog dijela auto-puta i magistralnog puta, nađe u sklopu konačnog rješenja petlje Smokovac i realizuje kao prva faza cjelokupne petlje, do nastavka realizacije dionice Farmaci – Smokovac i donošenja konačne odluke o vezi sa Jadranskojonskim auto-putem.
Projektnim zadatkom je na osnovu svega ovoga predviđena fazna izrada projekta petlje Smokovac, kao obaveza izvođača radova, a samo izvođenje radova na pristupnoj saobraćajnici, odnosno dijelu petlje Smokovac predstavlja naknadni rad i upravo iz tog razloga je ugovorom utvrđena i rezervisana okvirna suma do deset odsto ugovorne cijene za namjene finansiranja naknadnih i nepredvidivih radova.
Izgradnjom prve faze petlje Smokovac ukupna dužina dionice sa postojećih 41 km bi se povećala na 42,5 km i obezbijedilo kvalitetno i konačno tehničko rješenje, sa naplatnom rampom na Smokovcu, koje bi bilo potpuno funkcionalno u ovoj fazi eksploatacije dionice Smokovac – Mateševo, a omogućilo bi nesmetani nastavak realizacije dionice Farmaci - Smokovac i Jadransko-jonskog auto-puta nakon njegovog definisanja. Imajući u vidu navedeno, izvjesno je da su u pitanju često različita laička tumačenja, nerazumijevanje izazvano kompleksnošću i specifičnošću ugovora.
Naknadni radovi uobičajeni za kompleksne projekte
POBJEDA: Projekat auto-puta Bar - Boljare je najkompleksniji projekat koji se realizuje u Crnoj Gori i to ne samo sa tehničkog aspekta već i pravnoadministrativnog, zar ne?
VUJOVIĆ: Da, u pravu ste, radi se o izuzetno kompleksnom projektu i sa stanovišta tehničke struke, a sigurno i sa pravnog aspekta. Postojanje naknadnih i nepredvidivih radova je uobičajena pojava tokom realizacije ovakvih ugovora o građenju, čak i onih mnogo manje kompleksnih i vrijednih. FIDIC opšti uslovi ugovora (projektovanje i građenje), upravo iz ovih razloga predviđaju mogućnost rezervisanja, odnosno okvirne sume za namjene finansiranja naknadnih i nepredvidivih radova.
EPCG i CGES će Vladi refundirati troškove struje
POBJEDA: Pojedini mediji su prethodnih dana naveli da je zaboravljeno snabdijevanje auto-puta električnom energijom. Da li je to tačno?
VUJOVIĆ: Radi pravog informisanja navodim samo činjenice koje su jasno navedene u ugovoru. Ugovorom su radovi koji se odnose na napajanje energijom auto-puta od postojeće elektroenergetske mreže do objekata auto-puta, odnosno transformacije 20 /0.4 Kv definisani kao obaveza investitora, razvod električnih instalacija i opreme od 20 Kv (0,4 kV) kroz auto-put za objekte, tunele, mostove, raskrsnice, naplatne kućice, bazu za održavanje, rasvjetu i signalizaciju i slično je obaveza izvođača. Izvođač ima obavezu da uradi projekat trajnog napajanja električnom energijom.
Ova obaveza je preuzeta odlukom investitora kao kompromis prilikom pregovaranja na račun isključivanja iz opšth FIDIC uslova ugovora standardne klauzule „klizna skala“ koja štiti izvođača od rasta cijena osnovnih materijala na tržištu u periodu izvođenja radova.
Definitivno je da bi zadržavanje „klizne skale“ u ugovoru predstavljalo ogromni cjenovni rizik za investitora. Radi se o elektro sistemu čiji će korisnici pored auto-puta biti i drugi potrošači. Elektroprivreda i Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) će u skladu sa Zakonom o energetici preuzeti sistem i refundirati Vladi troškove izgradnje, o čemu je i potpisan sporazum investitora sa EPCG i CGES.
Voda ulazi u 10 odsto
POBJEDA: U javnosti se govori da je sporno i vodosnabdijevanje auto-puta. Ima li utemeljenja u tome?
VUJOVIĆ: Vezano za pitanje vodosnabdijevanja, izvođač je u skladu sa ponudom i idejnim projektom za ugovorenu cijenu obavezan da uradi i obezbijedi instalacije za protivpožarnu zaštitu, odnosno izvede rezervoare i kompletnu hidrantsku mrežu kroz auto-put kao i instalacije za potrebe vodosnabdijevanja objekata auto-puta kao što su baza za održavanje, naplatne kućice i slično.
Cijeneći zahtjeve iz Detaljnog prostornog plana autoputa da je pored instalacija vodosnadbijevanja potrebnih za održavanje i funkciju auto-puta potrebno obezbijediti stvaranje uslova za vodosnabdijevanje lokalnog stanovništva u koridoru auto-puta i buduće razvojne potrebe duž trase.
Kako je za te namjene neophodno obezbijediti mnogo veće kapacitete i trajna vodoizvorišta bogata kvalitetnom vodom čime planirani vodovod ima karakter regionalnog, investitor je u sklopu projektnog zadatka predvidio izradu ovog idejnog i glavnog projekta kao obaveza izvođača i upravo prepoznao njegovu važnost. Dakle, taj dio nije mogao biti ugovoren jer se nijesu znali nikakvi tehnički elementi, već je planirano da po završetku projekta i definisanju svih tehničkih imputa, u skladu sa ugovornom procedurom izvede kao naknadni rad iz rezervisane okvirne sume od deset odsto vrijednosti ugovora za te namjene.
Izgradnja novog vodoizvorišta planirane izdašnosti i priključni i tranzitni cjevovod regionalnog vodovoda predviđen je kao naknadni rad. Izgradnja rezervoara i razvod do hidrantskih mreža, hidrantska mreža u tunelima i vodovodna mreža do objekata baze za održavanje i naplatnih punktova je ugovorna obaveza izvođača.
