Zlatni ćutljivac
Ako je „Nakatomi plaza“, neboder od 35 spratova, savršena paradigma reganovske Amerike, onda je njujorški detektiv Meklejn sada, 30 godina od premijere 12. jula 1988, perfektna slika „trampovskog“ čovjeka.
Lik Brusa Vilisa je autsajder u društvu koje mnogo više cijeni poslušnost od talenta. On je neodoljivo bandoglavi, pomalo prosti ćutljivac zlatnog srca, lak na obaraču, a škrt na riječima. Toliko da ga čak ni porodica ne razumije.
No, baš takav Meklejn sposobniji od FBI, CIA, svih državnih institucija i korisnika novca cijenjenih poreskih obveznika - da riješi talačku krizu u „Nakatomi plazi“. I spasi porodicu onda kada odluči da povuče oroz i djeluje mimo reda i države - što ideološki ide niz dlaku svih Regana i Trampova planete!
I konačno, da ispiše matricu, DNK svakog velikog akcionog filma devedesetih. A to je ono jednostavno „sam protiv svih“, što je postalo sinonim za svako „umri muški“ ovog svijeta.
Za šaku dolara
Slika je, ipak, zeru kompleksnija od očigledne. I zbog toga je reputacija filma ,,Die Hard“ vrlo nepravedna. Da je učini bogatijom potrudio se Džon Mektirnan. Tek kada je film duboko zagazio u produkciju režiser je shvatio da u Vilisu i velikoj „Nakatomi“ misiji ima instant hit u najavi.
Mektirnan nije želio da negativci budu teroristi. Odbijao je crno-bijelu sliku o mračnom faktoru sa strane koji naglavačke okreće stabilan američki poredak. Zbog toga im je efektno, na pola filma, skinuo maske sa lica, pokazujući nam obične lopove i oportuniste.
Tako je njihova nakana da za šaku dolara u finišu detoniraju veliku američku finansijsku piramidu „Nakatomi plazu“, tamnicu bez izlaza sa svim taocima, pružila filmu neočekivan kontekst. Ironično - za lokaciju filmskog hotela izabrana je „Foks plaza“, sjedište holivudske kompanije 21st Century Fox u Los Anđelesu!
Izbor algoritma
Godine 1988, u smiraj drugog uspješnog Reganovog mandata, i film i Vilis i Rikman bili su autsajderi. „Umri muški“ prvo je zamišljen kao nastavak 20 godina starog hita „The Detective“ sa Frenkom Sinatrom. Kultni glumac i muzičar, tada u osmoj deceniji života, odbio je ulogu. Potom su redom odustajali Arnold Švarceneger, Silvester Stalone, Harison Ford i Don Džonson.
Ironično, Vilisa nije izabrao ni detektiv ni mastermajnd producent - već algoritam. Kompanija „Foks“ unajmila je anketare iz firme „CinemaScore“ da im proslijede podatke o bogatoj filmskoj publici u Las Vegasu.
Kompjuterski algoritam potom je izračunao godine, rasu, nacionalno porijeklo, obrazovni profil, profesiju, fizičke i karakterne osobine junaka... Rezultat je bio Brus Vilis, tek donekle poznat američkoj javnosti poslije uloge u romantičnoj komediji „Blind Date“ (1987) sa Kim Besindžer. Izbor za negativca pao je na Rikmana - stranca, intelektualca, sjajnog britanskog pozorišnog glumca koji je pokušavao da izgradi karijeru u Americi.
Tako je na kraju ispalo da su Amerikanci sa kraja Reganove ere poželjeli da u ključnom akcionom filmu generacije heroja odigra upravo „reganovski čovjek“. I da su im takva ideologija i politika bili po volji i mjeri.
S. STAMENIĆ
FOTO: noset.com.br / uproxx.com / pinterest.com
