- MMF i Centralna banka su tokom novembra prošle godine, a na bazi iskustva zemalja iz okruženja, uradili procjenu gotovine u opticaju u Crnoj Gori. Procjena govori da je u 2016. u opticaju bilo 508,5 miliona eura. Godinu ranije u opticaju je bilo 464 miliona, u 2014. godini 431,4 miliona, u 2013. godini 421,1 milion, godinu ranije 440,2 miliona, 2011. godine 410,6 miliona i 2010. godine 398,6 miliona eura - rečeno je Pobjedi iz Centralne banke u odgovoru na pitanje koliko je u opticaju gotovine.
UVEĆANJE
Ovi podaci iz procjene pokazuju da je za sedam godina gotovina u opticaju uvećana za oko 110 miliona eura. Za razliku od gotovine u opticaju CBCG mjesečno, kroz Bilten, saopštava podatke o depozitima.
- Ukupni depoziti, uključujući sredstva na eskrou računima, kamate i vremenska razgraničenja, na 31. decembar 2017. iznosili su 3,279 milijardi eura. Od toga se na depozite stanovništva odnosi 1,704 milijarde eura ili 51,96 odsto, na depozite pravnih lica 1,538 milijardi eura, odnosno 46,89 odsto. Sredstva na eskrou računima, kamate i vremenska razgraničenja čine 1,14 odsto - objasnili su iz CBCG.
U odnosu na decembar 2016. ukupni depoziti su povećani za 393,6 miliona eura ili 13,64 odsto.
- U jednogodišnjem uporednom periodu depoziti građana su porasli za 169,8 miliona eura, odnosno 11,07 odsto, dok su depoziti pravnih lica porasli za 216,8 miliona eura, odnosno 16,41 odsto - kazali su za Pobjedu iz CBCG.
Uz sve to ne treba zaboraviti da između depozitnog i gotovog novca u opticaju dolazi do konverzije - prelivanja, pretvaranja - jednog novca u drugi.
DOBRO JE
Nezavisni poslanik i bivši predsjednik skupštinskog Odbora za ekonomiju, finansije i budžet Aleksandar Damjanović za Pobjedu je kazao da je dobro da se konačno izašlo sa procjenom gotovine, makar i približnom.
- Već dugo vremena CBCG ne posjeduje niti objavljuje podatke o monetarnim agregatima, poput agregatne monetarne mase ili količine gotovog novca u opticaju, i bez obzira na činjenicu da u eurizovanoj ekonomiji bez sopstvene emisione njih nije lako procijeniti, od velike je važnosti za planiranje raznih ekonomsko-finansijskih politika da postoje bar približne procjene. Nakon uvođenja eura kao platežnog sredstva, kada su zamijenjene njemačke marke kao tzv. prelazna valuta, i preciznih podataka koje smo tada dobili, više od petnaest godina nije bilo objektivne procjene stanja novčane mase u Crnoj Gori. Taj parametar je tokom proteklih godina mijenjan zavisno od ekonomskih kretanja, poput ulaska velike količine gotovog novca u tzv. godinama buma 2005-2008, pa do recesionih kretanja tokom nekoliko godina finansijske krize. A zavisio je i od postojeće institucionalne finansijske arhitekture u Crnoj Gori sa danas dominantnom ulogom banaka u odnosu na, recimo, berzansko finansijsko tržište - smatra Damjanović.
Drecun: Van sistema se vrti dosta novca
Ekonomski analitičar i bivši direktor Univerzal kapital banke Predrag Drecun Pobjedi je kazao da nije čudno što je novčana masa nepoznanica jer je jedan značajan dio van sistema statističkih evidencija i Centralne banke.
- Zbog toga je teško pouzdano reći kolika je novčana masa. Smatram da veliki dio novčane mase nije evidentiran i vrti se van sistema. To je jedan od elemenata zbog kojih se katastrofalni statistički podaci u pojedinim elementima lakše podnose - kaže Drecun.
Mi u Crnoj Gori, dodaje on, ne možemo da utičemo na rast novčane mase osim realnim izvorima kojih, nažalost, imamo ciklično. Nekad ih imamo, a nekad ne u dovoljnoj mjeri.
- Novčana masa bi trebalo da raste prije svega u neto iznosu, zbog turizma kao krovne industrijske grane. Turizam ciklično dovodi do rasta novčane mase ali, takođe ciklično, dovodi do odliva. U junu, julu, avgustu i septembru imamo pojačan priliv novca, a priprema turističke sezone traje cijelu godinu. Ukoliko su imputi, koje mi kroz turističku privredu plasiramo, uvozni onda je neto efekat od turizma mali. U takvoj situaciji je i neto uticaj na novčanu masu proporcionalan. Jednostavnije rečeno, ne ostaje mnogo novca u Crnoj Gori. Ako uđe milijarda eura, ne mislim da je više od 150 miliona neto efekat turističke privrede - smatra Drecun.
(Opširnije u današnjoj Pobjedi)
Foto: M. Babović
