Jeste li ikada čuli da je neki vojskovođa bio profesor kvantne fizike? Pa još đak podgoričke gimnazije! Za Dragišu Ivanovića, narodnog heroja iz Sjenice, iz Kuča, rat nikada nije bio izbor. Njegovo bojno polje bila je - nauka.
Romantična mladost
Toliko puta izrečeno „zamisli, nijedna ulica u ovom gradu ne nosi ime...“ odavno je postalo deplasirano. Imenom Dragiše Ivanovića kite se zlatički osnovci - a opet, jedan drugi veliki Kuč, Marko Miljanov, ima u Podgorici i školu i ulicu nazvanu njegovim imenom... I nemojte se odmah mrštiti na poređenje veličine bilo kog drugog Kuča sa vojvodom Markom!
Prije nego što se uhvatimo za argument da je Dragiša bio jedini narodni heroj - rektor Beogradskog univerziteta, valja se prisjetiti jednog avanturistički romantičnog momenta iz njegove mladosti.
„Crveni puk“ bila je jedinica predratne, „kraljeve“ jugoslovenske vojske stacionirane u Podgorici. Okićen je vatrenom bojom zbog velikog broja komunista, obrazovanih ljudi koji su služili u njemu.
Okupator u bijegu
Prije nego što je završio Tehnički fakultet, Dragiša je 1939. poslat u vojsku zbog revolucionarnog djelovanja. Tu je dočekao rat - kao potporučnik jedine jugoslovenske jedinice koja je u kratkom Aprilskom ratu 1941. natjerala okupatora na povlačenje! Dragiša je ponosne drugove i braću navodio skroz do Skadra, grabeći u lice zbunjenim Italijanima... Dok nije stigla vijest o sramnoj okupaciji, pred nadirućim nacistima.
Ratna Dragišina priča je gotovo udžbenički primjer heroja Narodnooslobodilačke borbe: organizator ustanka u rodnoj Sjenici i Kučima, komesar gerilskih odreda Kuča u Trinaestojulskom ustanku, politički komesar bataljona „Marko Miljanov“, komesar Zetskog partizanskog odreda... Konačno, komesar Pete proleterske brigade, iste one kojom je na Sutjesci komandovao Sava Kovačević! Od avgusta 1944. komesar Mornarice narodnooslobodičke vojske Jugoslavije...
Od ratne priče, zanimljivija je ona da je heroj sa Zelengore, jedan od junaka proboja neprijateljskog obruča na Sutjesci, nakon rata odmah tražio - demobilizaciju. I već 1946. dobio posao docenta na Tehničkom fakultetu.
Distanca od politike
Dragiša Ivanović nije se samo distancirao od politike - već je dobio i rijetku šansu da se ne svrsta na bilo koju stranu u vrijeme rezolucije Informbiroa, niti da bira između ratnih drugova, koji su se našli na vjetrometini dva shvatanja komunizma. Prije Tita i Staljina, za Dragišu je postojao samo jedan jedini zamajac revolucije: nauka!
Probajte samo da zamislite tog Kuča, tog ratnog generala, koji već pedesetih godina prošlog vijeka piše izuzetno djelo „O teoriji relativnosti“, zatim „Kvantnu mehaniku“, „O prostoru i vremenu“, „Genezu i prirodu kvanta“... Postaje dekan Elektrotehničkog fakulteta, a zatim rektor Beogradskog univerziteta. Iz te perspektive može se i shvatiti i Ivanovićeva kontroverzna odluka da ne podrži studente na protestima 1968. godine. Potpuno i svjesno (samo)udaljen od velikog političkog trenja tih godina - tada je bio na jednom važnom naučnom skupu u Istočnoj Njemačkoj.
Kada je Dragiša Ivanović preminuo 2001. u Beogradu, u 87. godini, već skoro cijelih pola vijeka bio je nosilac ordena narodnog heroja. Ni u Beogradu ni u Podgorici, njegova smrt nije ispraćena kao pretjerano važna vijest. Tako je to u onom vremenu i onim gradovima, gdje se odavno ne vjeruje da se naukom čine i pobjeđuju najljepše revolucije.
Stojan STAMENIĆ
