Privrednici ističu da bezbjednost hrane nema alternativu, ali ukazuju da je potrebno naći način da intenzitet i cijene analiza ne ugrožavaju održivost poslovanja.
Ovo je rečeno na zajedničkoj sjednici odbora udruženja poljoprivrede i prehrambene industrije, trgovine i špeditera Privredne komore Crne Gore, održanoj 9. oktobra 2017. godine, čije su teme bile kontrola hrane u spoljnotrgovinskom prometu i implementacija pojednostavljenih carinskih postupaka.
U radu sjednice, pored članova tri odbora, učestvovali su potpredsjednica Privredne komore Ljiljana Filipović, direktorica Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove Vesna Daković i njene saradnice Biljana Blečić i Sunčica Boljević, predstavnici Uprave carina Radivoje Pejović – upravnik Carinarnice Podgorica, Rajko Pejović – šef CI Terminal Podgorica, Milanka Strunjaš – načelnica Odsjeka za intelektualnu svojinu, zabrane i ograničenja, Tatjana Vujisić – samostalna savjetnica u Odsjeku za carinske postupke, te Svjetske banke Ratka Stijepović i Alan Bruford.
Sjednicu je vodio predsjednik Odbora udruženja trgovine Stevan Karadaglić koji je istakao važnost ovih tema za značajan dio crnogorske privrede.
Predsjednik Odbora poljoprivrede i prehrambene industrije dr Milutin Đuranović kazao je da su razvijenije zemlje, poput Njemačke, Velike Britanije i Irske imale mnogo više problema sa zdravstvenom ispravnošću hrane od Crne Gore.
- Bezbjednost hrane nema alternativu. Međutim bilo je slučajeva da cijena analiza prevazilazi vrijednost robe, kao što je primjer kod stočne hrane. Takve intenzivne i skupe analize mogu da ugroze održivost domaće proizvodnje – ocijenio je Đuranović.
Od ukupnog broja analiziranih uzoraka svega 62, odnosno 1,55 odsto nije bilo u skladu sa propisanim standardima, što ukazuje na potrebu unapređenja analize rizika, odnosno ciljanih kontrola rizičnih roba.
Predsjednik Odbora udruženja špeditera Radovan Radulović ocijenio je da su i privrednici i Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove saglasni da bezbjednost hrane bude na najvišem nivouPored trenda postepenog opadanja uzorkovanje robe, iz ugla privrednika, to još uvijek predstavlja veliki izdatak.
- Svi želimo brži protok roba preko graničnih prelaza. Kada robu prati sertifikat ovlašćene laboratorije iz EU ili zemalja Regiona, smatramo da uzorkovanje može biti još manje. Potrebno je smanjiti čekanje i izdatke po osnovu analiza da privreda ne bi trpjela – kazao je Radulović.
Direktorica Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove Vesna Daković je podsjetila da je ova institucija od 1. juna 2017. godine preuzela poslove inspekcija hrane. Imajući u vidu da se radi o periodu povećanog uvoza tokom turističke sezone, u junu je uzorkovano 50 odsto svih pošiljki hrane, da bi se taj procenat smanjivao i sada iznosi 17 odsto.
- Važno je naglasiti da sve ovo radimo zbog bezbjednosti hrane za koju su primarno odgovorni subjekti koji rade sa njom. Ljetnja sezona sa ovog aspekta je prošla jako dobro – ocijenila je Daković.
Govoreći o cijenama analiza, ona je pozvala privrednike da o njima pregovaraju sa laboratorijama. Na ovaj predlog reagovao je Jovan Lekić iz Nall International koji smatra da ne mogu svi privrednici pojedinačno imati istu pregovaračku snagu kod dijaloga sa državnim laboratorijama, pa predlaže da se to pitanje uredi uz podršku Privredne komore, što je podržano od strane učesnika sastanka.
Biljana Blečić pomoćnica direktora u Upravi za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, govorila je o problemu nedostatka carinskih skladišta.
- Zabrinjava što uvoznici nemaju sopstvene objekte za skladištenje hrane – rekla je ona.
Prema njenim riječima, praksa je da se poštuju bezbjednosni standardi zemlje u koju se hrana uvozi, pa je, zarad bržeg protoka roba, predložila privrednicima da od inopartnera zatraže da u tim državama hrana prođe kroz analize po mjerilima koja važe u Crnoj Gori.
Na sjednici je apostrofirana potreba da se nađe zajednički jezik u vezi pojedinih organizacionih pitanja i procedura, koje bi olakšale posao i privrednicima i inspekcijskim organima, poput elektronskog dostavljanja ZUD-a i ZVUD-a, jasnog razgraničenja nadležnosti inspekcija, većeg broja inspektora na graničnim prelazima i slično.
Potpredsjednica Komore Ljiljana Filipović zaključila je da ovaj skup predstavlja kontinuitet dobrog dijaloga privatnog i javnog sektora, tokom kojeg su se svi učesnici saglasili da je potrebno imati bezbjednu hranu ali i niže troškove i bržu realizaciju poslova. Prema njenim riječima, doprinos sagledavanju imperativa bezbjednosti hrane u odnosu na efikasno poslovanje privrede bi bio analiziranje uporedne praksa u EU po pitanju ko snosi troškove analiza u situaciji kada su rezultati dobri, što će stručna služba Komore vrlo brzo pripremiti.
Pojednostavljeni carinski postupci
Carinsko pojednostavljenje predstavlja skup procedura koje imaju za cilj da se dođe do partnerskog odnosa između nadležnog organa i privrednika, ubrzaju sve procedure i protok roba, te redukuju troškovi, rasterete carinski potencijali (terminali, službenici i arhiva), smanje kontrole u fazi carinjenja, a unaprijede u preduzećima. O ovoj temi izlaganje je imala Tatjana Vujisić iz Uprave carina.
Zahtjev za davanje odobrenja za pojednostavljeni postupak deklarisanja, na osnovu knjigovodstvenih upisa, podnosi se Upravi carina. Odobrenje se dostavlja podnosiocu zahtjeva, nadzornoj kao i graničnim carinskim ispostavama. Takođe, odobrenje važi neograničeno vrijeme - sve dok su ispunjeni uslovi i postoji ekonomska opravdanost.
Uvođenje aplikativnog rješenja omogućilo je efikasnije sprovođenje carinskih postupka, kroz elektronsko podnošenje dokumentacije, centralizovanu obradu podataka i elektronsko praćenje u realnom vremenu. Prvi put je omogućeno da privredna društva svoju robu deklarišu bespapirno koristeći IT aplikaciju, direktno otpremaju iz svojih prostorija do granične carinske ispostave, a onu iz uvoza direktno od granične carinske ispostave dopremaju u svoje prostorije. To omogućuje uštede u novcu i vremenu – niže troškove otpreme i dopreme robe, manje angažovanja posrednika i uopšte radne snage, te obavljanje carinskih formalnosti znatno brže, kao i van radnog vremena.
Privrednici su bili veoma zainteresovani za pojednostaljenje procedura i implementaciju trgovinskih olakšica za koje postoji pravni okvir.
Nakon diskusije u kojoj su učestvovali predstavnici privrednih društava “Neregelia”, “Boka šped”, “Jadroagent Bar”, MI “Goranović”, “Veletex”, “Zetatrans”, “Stadion”, CETI, konstatovano je da će tokom ove godine biti uspostavljena elektronska komunikacija između privrede i inspekcija, odnosno omogućeno elektronsko podnošenje ZUD-a i ZVUD-a i propratne dokumentacije, te uloženi dodatni napori u cilju efikasnije analize rizika. Takođe, inspekcijski organi će se aktivno uključiti u implementaciju pojednostavljenih carinskih postupaka – kućno carinjenje, kao poboljšati pokrivenost (kadrovi I kancelarije) na graničnim prelazima i terminalima u unutrašnjosti.
