Plastenik u Podgorici, u naselju Zagorič je baziran na potpuno novoj metodi takozvane akvaponijske proizvodnje i trebalo bi da bude u funkciji do kraja ljeta, a prvi plodovi se očekuju početkom jeseni.
Lazarevići objašnjavaju da čitav proces zapravo počinje u bazenu sa ribom i to šaranom, koji im je preporučen kao najpoželjniji za naše podneblje. Voda iz bazena, koja sadrži amonijak, se sprovodi u posude sa šljunkom ili nekom drugom podlogom u kojoj su posađene biljke. Mikroorganizmi u tim posudama amonijak pretvaraju u azot i hrane biljku. Akvaponijska proizvodnja se sve više širi u svijetu, pa Lazarevići vjeruju da će eksperiment i kod nas uspjeti.
Ovom proizvodnjom naša preduzetnica je počela da se bavi kako bi za svoju porodicu obezbijedila zdravu ishranu.
Šta je Akvaponija ?
Akvaponija je zatvoreni sistem kruženja azota, gdje riba đubri biljku, a biljka čisti vodu za ribu. Radi se o ekološki prihvatljivom sistemu. Akvaponija (aquaponics) je jedna od novijih grana poljoprivrede. Ona predstavlja integralni samoodrživi sistem za proizvodnju hrane koji kombinuje tradicionalnu akvakulturu (uzgoj vodenih organizama, uključujući ribu, mekušce, rakove i morske alge) sa hidroponijom (kultivacija biljaka na vodi) u simbiotsku okolinu. I sam naziv akvaponija je nastao kombinacijom izraza akvakulture i hidroponije. Akvakultura i hidroponija, gledajući zasebno, imaju svoje “minuse”, hidroponija zahtijeva skupe hranjive supstance za hranjenje bilja, a takođe zahtijeva i periodično ispiranje sistema, što može dovesti do problema zbog odlaganja otpada. Cirkulirajuća voda kod akvakulture ima višak hranjivih supstanci, koji se mora ukloniti iz sistema, što znači da se postotak vode uklanja, obično na dnevnoj bazi, te se nadomješta čistom vodom. Kada gledamo kombinaciju ova dva metoda uzgojabilja, njihovi negativni aspekti se pretvaraju u pozitivne.
A vi mislite da jedete zdravu hranu ?
O kvalitetu hrane koju danas jedemo, najbolje govori rečenica iz knjige Elejn Holingsvort:“Preuzmite kontrolu nad svojim zdravljem i otrgnite se industriji bolesti”,
“Ako jedete industrijski obrađenu hranu (a svi jedemo barem nešto od toga), vaše će se tijelo morati nositi s emulgatorima, konzervansima, bojama, vještačkim ukusima, mirisima i zaslađivačima, sredstvima za održavanje vlažnosti, sredstvima za isušivanje, bjelilima, neutralizatorima, dezinficijentima, zgušnjivačima, sredstvima protiv pjenjenja i sljepljivanja, alkalizatorima, sredstvima za povećanje zapremine, plinovima, učvršćivačima, hidrogenatorima, hidrolizatorima, supstancama za zrenje, konzervansima protiv gljivica, stabilizatorima, sredstvima protiv stvaranja grudica, steroidima, radijacijom... A vi mislite da jedete hranu!”
Prema riječima Lazarevića, zagovornika i pionira akvaponije u Crnoj Gori, današnji čovjek je itekako svjestan neprirodnog načina života kojim živi, tako da se u svijetu brzo širi koncept urbane proizvodnje hrane i tzv. koncept urbanog farmerstva koji omogućava ljudima da, na maloj površini zemlje uzgajaju biljne kulture, čime, sebi i svojoj porodici, značajno poboljšavaju kvalitet života. Zdrava hrana pročišćava organizam od otrova, čime se poboljšava opšte zdravstveno stanje organizma, imunitet, pamćenje i sl. Osim toga, svakodnevni rad i kontakt sa biljkama vam pruža zadovoljstvo i pomaže da smanjite nivo stresa sa kojim se suočavate svaki dan, što vam, takođe, pomaže da uspostavite kontrolu nad sopstvenim životom.
Urbano baštovanstvo
Kod ove vrste uzgajanja hrane, ne zavisite ni od zemlje, ni od vode (ušteda vode ide i do 90%), a sistem može da funkcioniše i u veoma malom prostoru. Dobro osmišljen akvaponijski sistem se može instalirati i u gusto naseljenim urbanim sredinama – na balkonima, terasama, vrhovima parkirnih struktura i slično, što su samo neki od primjera mnogih mjesta gdje ovi sistemi mogu funkcionisati. Takođe, pogodno je i za uzgoj u samoj kući, što je dobra vijest za mnoge gradske poljoprivrednike sa ograničenim pristupom čistom, nezagađenom tlu. Jedan veći sistem, sposoban za uzgoj velikih količine voća i povrća, tj., 250 kvadratnih metara staklenika, je izgrađen na krovu u Bazelu, Švajcarska, a eko-selo Regen Village u Holandiji, izgrađeno na principima visoke tehnologije, sa ciljem da postane “Tesla svih eko-sela (the Tesla of all eco-villages)”, svoju proizvodnju povrća bazira na akvaponiji:
Biljana objašnjava da se zainteresovala za akvaponiju zbog toga što je svjesna važnosti gajenja organskog voća i povrća, kao i problema koji otežavaju konvencionalan način gajenja u današnjim uslovima: zagađenost vazduha, zemlje, klimatske promjene u vidu velikih hladnoća, ekstremnih vrućina i suše, vjetrova, poplava i drugih klimatskih promjena koje sve više otežavaju gajenje zdrave hrane.
Lazarevići su spremni da nesebično daju savjete svima koji žele da na ovakav način uzgajaju povrće, jer se i bez komada obradive zemlje može proizvoditi zdravo i ukusno povrće.
Budućnost Akvaponije
U akvaponiji se ne koriste hemijska sredstva niti bilo kakva vrsta đubriva i biljke koje se uzgajaju u ovakvom sistemu troše 10% vode koja bi se inače potrošila u konvencionalnom uzgoju biljaka u poljoprivredi, a puno manje nego u konvencionalnom uzgoju ribe u ribnjacima. Koriste se i minimalne veličine površina za uzgoj. Troškovi proizvodnje akvaponijskim sistemom se svode na početno ulaganje u sistem, nabavku ribe i sadnica, kao i trošak električne energije za pogon sistema. Zbog uslova za rast koji su blizu idealnih, ovakav način proizvodnje daje prinose koji su mnogo veći i kvalitetniji od onih na koje smo navikli u tradicionalnoj poljoprivredi. Konačni proizvod je zdrava hrana, bez pesticida i svježa riba za svakodnevnu konzumaciju. Zato je ovakav način proizvodnje integralan i samoodrživ, ekonomičan, ekološki a i ekonomski prihvatljiv i čini budućnost bavljenja uzgojem hrane u vremenima koja slijede.
Kad sistem zaživi, Lazarevići planiraju da se njegovo funkcionisanje ne ograniči samo na period od proljeća do zime, već i da obezbijede solarno zagrijavanje plastenika, koje bi omogućilo funkcionisanje plastenika i u zimskim uslovima, u šta bi trebalo uložiti još sredstava, ali to je već druga faza projekta, koju ne mogu da sprovedu bez novog kredita, a smatraju da bi bilo dobro da, za projekte ove vrste, interesovanje pokaže i država, sa određenim kreditnim olakšicama i programima.
Biljana učestvuje u aktivnostima za ekonomsko osnaživanje žena u sklopu programa "Podrška anti-diskriminacionim i politikama rodne ravnopravnosti” koje se sprovode se u Podgorici i Nikšiću, sa ciljem sprovođenja mjera podrške za razvoj ženskog preduzetništva na lokalnom nivou u periodu od 2016. do 2018. godine. (Izvor: UNDP)
