Careva džamija, Kula Redžepagića, Manastir Brezojevica, Zgrada bivše OŠ Brezojevica.
Manastir Brezojevica sa crkvom sv. Trojice, Brezojevica, potiče iz srednjeg vijeka.
Careva džamija
Careva džamija, nastala je u XVIII vijeku.
U centru Plava, na najvisočijem dijelu Meteriza, nalazi se Stara džamija, ili kako je u ovom gradu još nazivaju, Čaršijska džamija.
Najpoznatija od četiri džamije u ovom gradu, Stara džamija pamti najranije dane ovog mjesta, i važi za najstariju građevinu u Plavu.
Po dolasku Turaka u ove krajeve, za potrebe smještaja vojske, sagrađen je kompleks utvrđenja pod imenom Dizdarev grad, nazvan po Zejnel-begu Dizdaru, osnivaču utvrde.
Utvrđenje se sastojalo od prostorija za smještaj vojnika, zaliha i oružja, biblioteke i drugih građevina.
Za potrebe vjerske službe vojnika u tvrđavi, 1471. godine, u Dizdarevom gradu sagrađena je današnja Stara džamija, koja je do danas ostala kao jedini svjedok postojanja nekadašnjeg Dizdarevog grada.
Sama konstrukcija ovog veoma značajnog kulturnog i religijskog spomenika je vrlo interesantna. Ulaz u džamiju je sagrađen od drveta, bogato ukrašenog umjetničkim rezbarijama u drvetu i arabeskama, dok je drugi dio, takođe bogato ukrašen orijentalnim ukrasima, sagrađen od kamena.
Džamija je kroz svoju istoriju obnavljana u više navrata, a njen sadašnji izgled datira iz 18. vijeka. Zbog svog kulturnog značaja, neobične konstrukcije i arhitekture, Stara džamija u Plavu je stavljena pod zaštitu zakona i predstavlja jednu od najpoznatijih turističkih atrakcija ovog kraja.
Kula Redžepagića
Kula Redžepagića je bila stambeno - fortifikacioni objekat, sagrađen tokom prve polovine XVII vijeka.
Redžepagića kula je najstariji i najzanimljiviji stambeno-odbrambeni objekat u Plavu. Sagradio ju je 1671. godine Hasan – beg Redžepagić.
Kula ima tri sprata povezanih drvenim, unutrašnjim stepenicama. Dva sprata su od kamena a treći od drveta. Sa svake strane, na drugom spratu, postoje pokriveni drveni balkoni. U prizemlju je bio prostor za smještaj konja i hambare (magacine), a na spratu – sobe za divane, sjedeljke, spavanje i objedovanje. Na zidovima, debelim više od jednog metra su puškarnice.
U kuli je sada smještena zavičajna etnografska zbirka.
Zgrada bivše OŠ Brezojevica, zidana je 1893. godine.
U narednom periodu u smislu zaštite i očuvanja kulturnih dobara planirane su aktivnosti na Staroj školi u Velici. Lokacija stare škole, koja trenutno nije u funkciji, predstavlja seosko središte, a u njenoj neposrednoj blizini nalazi se spomenik Veličanima stradalim u julu 1944. godine. Objekat je nedovoljno održavan više decenija i stoga u veoma lošem stanju. Za stanovnike Velike i plavsko-gusinjskog kraja, stara škola predstavlja izuzetno značajni kulturno istorijski objekat za koji vezuju svoju istoriju, kulturu i tradiciju. Ovo posebno zbog činjenice jer se prošle godine navršilo 160 godina školske nastave u ovom kraju. Postojeći objekat stare škole izgrađen je početkom prošlog vijeka, a posljednji put je obnovljen nakon Drugog svjetskog rata. Do 1974. godine u njemu se redovno odvijala nastava kada je za iste potrebe izgrađena nova škola. Objekat stare škole je pravougaone osnove, prizemlje zidano kamenom, kasnije malterisanih fasada, dvoslivnog krova. Do prije nekoliko godina služio je različitim djelatnostima i potrebama Velike.
U posljednje vrijeme postoji interes stanovnika ovog kraja, Mjesne zajednice Velika i NVO ,,Klub Velika” da staru školu saniraju i privedu namjeni od značaja za užu i širu društvenu zajednicu (lokalni istorijski i etno muzej, biblioteka, klub Veličana, tradicionalna zadruga, edukativni školski prostor, usluge i sl.).
Na teritoriji Opštine Gusinje nepokretnog kulturnog dobra imaju:
Vezirova džamija, Gusinje, nastala je 1743. godine.
Crkva sv. Đorđa, Gusinje, nastala je 1926. godine.
PA
