Pobuna je posljedica jake ljutnje, remećenje regularnog poretka. Prvo ustanak okarakterišeš kao pobunu, a onda slijedi za pobunu odgovarajuća interpretacija. Možda neko i povjeruje. - Božićna pobuna (događaj poznat i kao Januarska pobuna), bio je događaj počev od 6. januara 1919. u kome su pristalice uslovnog jugoslovenskog ujedinjenja, tzv. Zelenaša, podstaknuti od Kraljevine Italije, pokušale da silom oružja preotmu vlast nad teritorijom Crne Gore i Boke Kotorske od savezničkih snaga. Nakon neuspjeha legalnim i mirnodopskim putem u Podgoričkoj skupštini, kako bi se obezbijedio povoljniji ulazak Crne Gore u istu državnu tvorevinu sa Srbijom, a naime proširena pregovaračka moć za stolovima Italije u pitanjima oko interesne sfere Jadranskog primorja, dajući podršku uspostavljanju prethodnog stanja obnove crnogorske države pod njenim kraljem Nikolom, Zelenaši su se sukobili sa Bjelašima, pristalicama bezuslovnog ujedinjenja, sastavljenim iz crnogorske omladine i klubaških narodnjaka. Glavni organizatori Božićne pobune su bili italijanski agent Ministarstva vojnog novinar Đovani Baldači i crnogorski uticajni političar Jovan S. Plamenac - stoji u odrednici Božićna pobuna na stranici wikipedija.rs.
Očigledne obmane Prvo: pokušaj oslobađanja Crne Gore od uzurpatorske vlasti tretira se kao pokušaj „pobunjenika“ da „silom oružja preotmu vlast nad teritorijom Crne Gore i Boke Kotorske od savezničkih snaga“. Ni pomena od iznevjerenih nada Crnogoraca da su savezničke snage poslate u Crnu Goru da održavaju red i da će im biti garantovana autonomija. Ni pomena većinskoj želji da izaberu sopstveni Parlament i izbore se za priliku da sudbinu Crne Gore odluči njen narod. Drugo: Akcija srpske vojske i gušenje ustanka u krvi predstavlja se kao politički sukob suprotstavljenih Crnogoraca. Da bi se izgradila iluzija vjerodostojnosti, valjalo je tu reći da se komandant okupacionih Jadranskih trupa generala Dragutina Milutinovića i njegov štab na Cetinju, u zgradi bivše Austrougarske legacije, nijesu miješali u sukob među Crnogorcima, no su se, nastojeći da budu neutralni, gostili njeguškim sirom i crmničkim vinom čekajući da Crnogorci boleštinu raspolućenosti svog nacionalnog biće izliječe na način starinski, puštanjem krvi, pa da „zdravi dio crnogorskog naroda“ akceptira aneksiju Crne Gore kao svršen čin. Tek tada bi i potonji skeptik prihvatio zdravo za gotovo da su zločine i profanisanje javnog morala u periodu od 1918. do 1925. predočene u „Krvavom albumu Karađorđevića“, okupacione vlasti na Cetinju činile „mireći zavađenu braću Crnogorce“. Ovako ništa. Treće: Kao glavni organizatori imenuju se „italijanski agent Ministarstva vojnog novinar Đovani Baldači i crnogorski uticajni političar Jovan S. Plamenac“. A đe se đedoše vojvoda Đuro Petrović i brigadir Milutin Vučinić?
I nastavak priče u sličnom je duhu. Konstatuje se da je nakon neuspjeha pobune (o čijem toku u odrednici „Božićna pobuna“ na dan 12. 3. 2017. nema ni retka) otpor nastavljen u vidu Crnogorske vojske u egzilu u Italiji, koja je prebacivana da vrši iznenadne napade na Pomorje krišom, do njenog raspuštanja 1921. godine italijansko-jugoslovenskim dogovorima. Kaže se i da su pojedine čete ostale da se kriju po nedostupnim krajevima i vrše četnički vid otpora povremenim terorističkim napadima sve do 1924. godine. Navodno, brojčana snaga Zelenaša u samoj Božićnoj pobuni je bila blizu tri hiljade naoružanih ljudi i većina vojnika borbu lično nije vidjela. Zli duh Baldači Ako fali konkretne priče o toku Božićnog ustanka, na wikipediji.rs ne fali pojašnjenja istorijskog konteksta koji mu prethodi. Ideja o njemu začela se u glavi botaničara po imenu Antonio Baldači. Ovako je bilo. -Italijanski politički i nacionalni ideolog, 15. juna 1902. godine podnosi program za širenje italijanskog uticaja na istok. On se zalagao za mirno istraživanje, formiranje posebnih balkanoloških ekipa koje bi se bavile istraživanjem s one strane mora na polju etnografije i antropologije, kao i tamošnjim problemima preistorijskog, istorijskog i arheološkog karaktera. Time bi bilo dokazano nacionalno pravo Italijana na Jadran, a u svojim istorijskim državno-pravnim zasnivanjima, djelimično posmatrajući i nasljeđe u vidu Mletačke republike. Antonio Baldači je u svojoj publikaciji iznio saznanja da su Crnogorci i albanske Gege najvećim dijelom direktni potomci Ilira, zauzimajući stav da bi trebalo raditi na prosvetljavanju tih naroda na tom polju i pripremati, bez većeg direktnog osvajačkog pohoda, stvaranje jedne balkanske federacije „na ilirskoj osnovi“ kao najveće regionalne sile Balkanu, koja bi bila ostvarena na ruševinama osmanlijske i habsburške imperije, započinjući nezavisnošću albanske države i stvaranjem unije između nje i Crne Gore. Takav novi politički faktor bi se razvijao pod italijanskim uticajnim okvirom i, prema tvrdnjama Antonija Baldačija, tamošnji narodi bi bili vrlo privrženi Rimu“ – tvrdi autor odrednice „Božićna pobuna“ na stranci wikipedija.rs. Stvarno nemiran i nestašan taj zli duh botaničar Baldači. Da bi sva ta fantazmagorija u glavi pisca odrednice „Božićna pobuna“ u duhu čitaoca dobila oblik nekakvoga sistema, slijedi jedno, za sve urednike i pisce nestalnog karaktera spasonosno, odstupno i prevratničko - ali... - Trebalo bi naglasiti da ovaj plan ne predstavlja ideologiju italijanskog nacionalizma, pa niti politiku zvanične Italije, već podložni okvir za politiku prema Jugoslovenima koju je italijanska država oformila tek u Prvom svjetskom ratu, odnosno primijenila s njegovim krajem i neposredno poslije njega – poentira anonimni urednik odrednice „Božićna pobuna“ na stranici wikipedija.rs. Zašto baš Italijani Ako imate baš jake stomačne petlje i odrednicu „Božićna pobuna“ iščitate do kraja vidjećete da tamo podsjećaju da je 26. aprila 1915. godine u Londonu sklopljen Londonski ugovor između predstavnika Antante i Italije, koji je doveo do izvlačenja Italije iz neutralnosti i stupanja u rat na strani Saveznika. Kao nagrada, dijeljene su neprijateljske teritorije. Italiji su obećane Istra, dio Dalmacije i Albanija. Kao pojašnjenje, slijedi predistorija.
Kaže se da je Kraljevina Crna Gora, koja je ratovala na strani Srbije odnosno Antante, okupirana i uništena od strane Centralnih sila tokom rane 1916. godine, te da je Kralj Nikola Prvi Petrović izbjegao krišom na brzinu sa rodbinom i najbližim pristalicama iz zemlje, što je ostavilo zemlju bez državno-pravne pozadine i dovelo do velikog pada rejtinga crnogorskog dvora i u domaćim i stranim očima i započelo procese pokreta za ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom, a crnogorska vojska pobijeđena, što je zemlji na tlu zapečatilo sudbinu. -Pobjednički Saveznici su tretirali Crnu Goru u pregovorima sa pobijeđenima kao dio Austrougarske, 3. novembra 1918. godine Austrougarska monarhija je potpisala bezuslovnu kapitulaciju, a po primirju potpisanom potom, za Crnu Goru i Boku Kotorsku je organizovana zajednička Saveznička misija pod komandom Franše D’Eperea sa sjedištem u Kotoru, sastavljena iz nekoliko hiljada francuskih, američkih, srpskih, britanskih, pa i italijanskih naoružanih snaga. Riječi Nikole i njegove Vlade u izgnanstvu povodom razvoja ovih događaja niko nije slušao, ne smatrajući ih relevantnim faktorom. Italijanska vojska zaposjela je uglavnom oblast crnogorskog Pomorja, gdje je pojedinačno bila i najjača. Tu se ukazala prilika da Italija djeluje na ovom pravcu - stoji na wikipediji.rs. Kad ljube stvarno ljube Ništa ti poštovani čitaoče nije jasno? Ako je za utjehu, nikome ne može biti. Najinteligentniji zaključak koji se da izvesti iz svega izloženog u papazjaniji koja se pod naslovom „Božićna pobuna“ šepuri na stranici wikipedija.rs (a prvi je rezultat što ga Google daje na upit „Božićni ustanak“), jeste da je Italija 1918. angažovala botaničara Baldačija da Crnogorcima dokazuje da su Rimljani, navede ih da najure Srbe koji su ih okupirali i od Crne Gore prave pokrajinu Kraljevine Italije. Neznaveni Krsto Zrnov Popović i Đuro Drašković „navukli“ su se na tu priču koju im je pod sloganom „za pravo, čast i slobodu Crne Gore“ prodao stari lisac Jovan Plamenac.
Davno bi se ovo ođe zvalo Italija ali su ih, srećom za interpretatora te stranice crnogorske istorije za potrebe wikipedije.rs, skužili srpski žandarmi plus poštena inteligencija okupljena oko časnog Marka Dakovića i raščistili stvar. Ostalo je istorija. Od tada, dio Crnogoraca vjeruje da čovjeka samo okupator oslobađa . Naravno, prethodno te okupator, u svoju korist i na dobrobit čovječanstva, baš „zagotivi“. Zbog toga okupatoru, ako nije Rus ili Srbin, ne treba vjerovati. Spa centar Zenica Naravno, tu nije kraj vrijeđanju zdravoga razuma na wikipediji.rs. Nastavak slijedi u formi konstatacije da se vlast nakon Božićnog ustanka ponašala izuzetno blagonaklono prema gubitnicima u tom sukobu, što je izazvalo velike proteste kod bjelaša. -Nikome nije suđeno za komandnu odgovornost i svima koji su se predali i priznali državu su, čak na protivljenje šire javnosti, dati visoki položaji - jedan od zelenaških komandira Krsto Popović je prihvaćen u vojsku, a Jovan Plamenac, glavni organizator pobune, prihvaćen je u radikalnu stranku i vlasti, na opšte proteste. Kralj Aleksandar Karađorđević je ukazom stavio izvan snage najveću kaznu, smrtnu, pa niko nije bio osuđen na smrt, bez ikakvih obzira na zločin. Veliki Župan Zetske oblasti Milovan Džaković je osnivao opštinske odbore za narodno opraštanje, kojim su se okupljali oštećeni i molili da ne podnose krivične prijave protiv potencijalnih zelenaških zločinaca i populisala ideja opšte amnestije. Sve ove mjere su bile usmjerene ka ostvarivanju narodnog pomirenja u Crnoj Gori. Ukupno je osuđeno između 200 i 300 Zelenaša, a robiju su izdržavali u zatvoru u Zenici, skoro svi direktni borci. Osuđeni su uglavnom na kazne od četiri do 20 godina zatvora, s tim što je jedan broj dobio i doživotnu robiju u lakim lancima. Prilikom suđenja se posebno uzimala tačka 59, po kojoj je svaka kazna morala biti umanjivana jer je smatrano da su izvršioci krivična djela učinili pod pritiskom komande, odnosno slušanjem naređenja - piše u odrednici „Božićna pobuna“. Dobro ste pročitali - „sve ove mjere su bile usmjerene ka ostvarivanju narodnog pomirenja u Crnoj Gori“. Baš su nas lijepo mirili tih sezona general Dragutin Milutinović i ekipa okupljena oko Marka Dakovića. Nezahvalni smo i luckasti što im svo dobro zaboravismo... Krvavi album Autor odrednice Božićna pobuna na wikipedija.rs neznavene čitaoce podsjeća da niko od Bjelaša nije bio osuđen niti okrivljen, pa ni osumnjičen za zločine. To nije izmislio. Sve se može ako si riješen da se upišeš u sveopštu istoriju beščašća. Možeš prećutati i stotine epizoda iz Krvavog albuma Karađorđevića. Tako taj pisac za potrebe wikipedije.rs zaboravlja na april 1919. kada je „Ilija Đikanović, vojnik srpbijanski sa još nekoliko vojnika, koji su sačinjavali patrolu, ubio trgovca Žižića iz Drobnjaka (oblast nikšićka) i opljačkao mu 25.000 kruna. Zločin je izvršen na mjestu Grkavac na putu Nikšić - Risan (Boka Kotorska). Majka ubijenog, pošto je saznala za zločince, otišla je u Kotor u srbijansku komandu da ih prijavi. Srbijanski pukovnik Ristić umjesto da povede istragu za zločin, cinički je upitao: Je li poginuli Crnogorac?“ Kad je nesrećna majka odgovorila da jeste, pukovnik je odgovorio: „Nije mi žao što je taj jedan poginuo, nego što nije bar hiljada“. Nebitan mu je, očito, i događaj od 23 .februara 1920. Srpske trupe napale su Blaža M. Markovića i ženu mu Milicu (selo Cuce, cetinjska oblast), da prokažu gdje se skrivaju njihovi sinovi ustanici: Jakov i Mitar. Pošto nijesu uspjeli što su htjeli, Srbi su izgorjeli noge starim roditeljima, koji su usljed užasnih rana izgubili potpuno hod. Milo K. Martinović, star 75 godina, sudija u penziji iz Nikšića, vodio je pribilješku u svom notesu o zločincima koji se čine. Zbog toga su ga Srbi odmah uhapsili u julu 1919. i organizovali rulju da ga napadne prilikom sprovođenja u tamnicu. On je ne samo tučen, nego su mu iščupali brkove i bradu, koja je bila duga“. I tako u nedogled. Počinioce ovih zločina, iskrivljene istine o Božićnom ustanku radi, abolira i tadašnja okupaciona vlast i sadašnja wikipedija.rs. Sve dok prećutkujemo i svi mi skupa. Dokle?
Vlatko Simunović-Pobjeda
