U pitanju je prvi energetski most realizovan sa podmorskim kablom između EU i Balkana. Preko Jadranskog mora povezivaće stanicu Terna u Villanova (Pescara) u Italiji sa stanicom CGES-a u Lastvi Grbaljskoj u Crnoj Gori.
Interkonekcija Italija-Crna Gora, postavljanjem energetskog kabla, predstavljaće veliki most za energiju između Balkana i Evrope. Energetska veza Italije i Crne Gore je djelo od strateške evropske važnosti. Predstavlja čvorište izuzetnog značaja za Evropsku Energetsku Uniju, jačajući mrežu električnih tokova za integraciju čitavog regiona Balkana u EU, preko Italije.
Crna Gora zauzima posebno mjesto i ima prenosnu mrežu koja je dobro povezana sa susjedima (BiH, Srbija, Kosovo, Albanija, a preko njih i sa Bugarskom i Rumunijom), u strateškoj je poziciji da ima ulogu platforme energetske razmjene. Kao rezultat međuvladinog sporazuma između dvije zemlje, projekat je uvršten od Evropske komisije u projekte od evropskog opšteg interesa.
Benefite imaju obje zemlje. Zajednički benefit je porast sigurnosti dva energetska sistema, putem povezivanja jednosmjernom strujom (HVDC) koja doprinosi prilagodljivosti sistema, zahvaljujući brzini odgovora u slučaju smetnji. Benefiti za Italiju su povećana sigurnost energetskog sistema, naročito za centralnu Italiju, dodatni značaj za ulogu zemlje kao čvorišta Mediterana, dok na samom gradilištu radi oko 35 kompanija i oko 215 osoba.
Benefiti za Crnu Goru su jačanje uloge zemlje kao energetske platforme razmjene Balkana i EU, pospješujući integraciju sa evropskim energetskim tržištem, realizovanje plana pojačavanja nacionalne prenosne mreže i primorske oblasti visoke turističke posjećenosti, te zaposlenost za preko 500 osoba i preko 30 lokalnih kompanija tokom faze realizacije (trajanje 4 godine). Na gradilištu u toku najzahtjevnijih aktivnosti biće upošljeno preko 200 osoba dnevno.
Đukanović: Kabl strateški interes i Zapadnog Balkana i EU
Premijer je na svečanosti povodom polaganja prve sekcije podmorskog kabla s crnogorske strane, rekao kako je projekat potvrda da je optimalno korišćenje raspoloživih resursa najvažniji uslov dinamičnog ekonomskog razvoja, koji će biti lakše ostvariv integracijom u jedinstveno evropsko tržište u svim sektorima, uključujući i energetiku.
„Danas započetim radovima ulazimo u novu fazu strateškog projekta „Podmorski kabl“ koji realizuju italijanska državna kompanija TERNA i Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES). Od italijanske obale već je položeno 136 kilometara kabla, čija ukupna dužina između Peskare u Italiji i Rta Jaz iznosi 455 km. Nedaleko odavde CGES gradi trafostanicu Lastva, kao i dalekovod Lastva–Čevo–Pljevlja. Ukupna vrijednost „Podmorskog kabla“ je preko 800 miliona eura. Završetak radova planiran je do kraja 2018. godine“, naveo je Đukanović.
Prema njegovim riječima, za samo nekoliko godina ovaj projekat je od početne ideje, preko ratifikovanog međunarodnog sporazuma između Crne Gore i Italije prihvaćen kao strateški interes ne samo naše dvije države, već i Zapadnog Balkana i EU.
„Dodatan značaj obezbjeđuje mu uloga generatora ubrzanog energetskog razvoja regiona, koji trasira novi energetski put – Transbalkanski koridor. U njemu se prepliću interesi energetske zajednice, kao i zemalja Zapadnog Balkana. To potvrđuje i činjenica da je EU kroz Zapadno-Balkanski investicioni okvir podržala ovaj projekat sa 25 miliona eura granta, namijenjenih za izgradnju 400-kilovoltne interkonekcije Pljevlja – Bajina Bašta“, rekao je Đukanović.
Podmorski kabl je, kako je dodao, jedinstven i zbog izuzetnih tehničkih izazova, koje uspješno savladavamo zahvaljujući profesionalnoj reputaciji našeg strateškog partnera, kompanije TERNA.
„Radovi se izvode po dnu Jadranskog mora na dubini koja dostiže i do 1200 metara, sa nominalnim kapacitetom prenosa jednosmjerne struje od 1000 megavata. I Crnogorski elektroprenosni sistem, koji je u većinskom vlasništvu države, u partnerstvu sa jednim od najvećih evropskih operatora prenosa električne energije, potvrđuje sposobnost domaćih kompanija da učestvuju u realizaciji i ovakvih, zahtjevnih projekata“, kazao je Đukanović.
On smatra da su benefiti od realizacije „Podmorskog kabla“, koji će Crnu Goru i region povezati sa jakim i stabilnim energetskim tržištem Italije i Evrope već očigledni.
„Samo ovaj posao od konvertorskog postrojenja u Lastvi Grbaljskoj, do Rta Jaz gdje se nalazimo, podrazumijeva angažovanje preko 500 lica, i više od 30 lokalnih kompanija. Tokom najzahtjevnije faze u realizaciji ovog dijela projekta, svakodnevno će biti upošljeno preko 200 ljudi. Osim na ovom dijelu, postoji potreba za angažovanjem značajne domaće radne snage, kao i građevinske operative i na izgradnji trafostanice Lastva. Takođe, i duž cijelog četiristo-kilovoltnog dalekovoda od Lastve, preko Cetinja, Nikšića, Šavnika, Žabljaka i Pljevalja. Očekuje se da će nakon izgradnje samo za održavanje i eksploataciju tog novog dijela sistema biti potrebno desetine novih visokostručnih radnih mjesta“, rekao je Đukanović.
Premijer je ocijenio da će nakon puštanja u pogon „Podmorskog kabla“, biće obezbijeđeni i značajni prihodi za Crnu Goru po osnovu udjela CGES u ukupnom kapacitetu kabla – 20 odsto od instalisanih 1000 megavata.
„Prihodi od prenosa električne energije iz regiona preko ove interkonekcije direktna su dobit. Nije manje značajno za elektroenergetski sistem Crne Gore ni to što će biti uvezan u regionalno i evropsko tržište. Stvaranjem integrisanog tržišta za električnu energiju, i povećanjem konkurencije, industriji i građanima će biti omogućeno snabdijevanje, na osnovu nižih veleprodajnih cijena energije“.
Prema riječima Đukanovića, višedecenijske ideje o iskorišćavanju crnogorskih energetskih potencijala realizacijom „Podmorskog kabla“ već dobijaju nove impulse.
„Prije nekoliko dana, 29. septembra, potpisali smo Ugovor o izgradnji drugog bloka TE Pljevlja. Radovi na izgradnji VE Krnovo su u završnoj fazi. Interesovanje za hidropotencijale Morače i Komarnice sve je intenzivnije. Poznavaoci prilika u ovom sektoru cijene da je „Podmorski kabal“ predstavljao i pozitivan impuls nedavno završenim velikim energetskim objektima u Bosni i Hercegovini (TE Stanari) i Albaniji (HE Banja). Ovaj markantni energetski most je ubjedljiva ilustracija efektivne politike proširenja EU na Zapadni Balkan, i istovremeno potvrda riješenosti zemalja regiona da budući razvoj zasnivaju na poštovanju najviših evropskih standarda. Njime Crna Gora i suštinski postaje energetska spona Zapadnog Balkana sa EU“.
Đukanović je naveo i da će završetkom ovih radova Crna Gora ojačati i modernizovati svoje prenosne mreže u primorskoj oblasti, kao i u sjeverozapadnom dijelu zemlje.
Prvi rezultati u tome su, kako je dodao, već vidljivi.
„To će omogućiti daleko veći nivo sigurnosti i pouzdanosti napajanja korisnika, što je i jedna od ključnih pretpostavki sadašnjih i budućih velikih investicija u turizmu. S druge strane, otvaranjem novog energetskog koridora na području gdje postoje značajni neiskorišćeni energetski potencijali stvaraju se preduslovi za nove velike investicije u energetici. Uspješna harmonizacija ova dva realna razvojna cilja, približavanjem evropskom energetskom tržištu nesumnjivo će doprinositi i podizanju kvaliteta života naših ljudi i ubrzanom dostizanju evropskog nivoa razvijenosti“, poručio je Đukanović.
Del Fante: Veza Italije i Crne Gore je prvi pravi "električni prolaz" između Evrope i Balkana
Glavni izvršni direktor Terne kazao je da je danas važan trenutak za električni razvoj Italije i Crne Gore.
- Počinjemo sa inauguracijom prve kopnene rute električnog kabla, inovativni rad koji će ga učiniti sigurnijim i efikasnijim "električnim prolazom " između Evrope i Balkana, po prvi put u istoriji evropske energetike. Počinjemo ovdje električnim priključkom koji će biti spreman i operativan u 2019. godini, jedan pravi energetski put velikog kapaciteta, koji će objediniti dvije zemlje jačanjem i osposobljavanjem električnih postrojenja i time podržati njihov razvoj i rast. Ovaj odnos i infrastruktura će i dalje rasti u narednim godinama, čim očekivani električni radovi o povezivanju sa Srbijom i drugim zemljama u regiji budu u funkciji te će dovesti do novog i inovativnog "inteligentnog mrežnog sistema" na Balkanu – poručio je on.
