Ovaj vremešni umjetnik, ključna figura u istoriji muzike druge polovine XX vijeka, vodeći protagonista muzičke avangarde, počasni doktor i profesor na više univerziteta u svijetu, danas je najtraženiji i vjerovatno najizvođeniji živi kompozitor. Jedinstvenu priliku koju je pružio KotorArt, da se 16. avgusta odslušaju djela Pendereckog u interpretaciji orkestra kojim je lično dirigovao, definitivno nije trebalo propustiti. Jer, to je bio umjetničko-edukativni proces za sve muzičke profesionalce: prije svega za kolege - kompozitore, a potom i za izvođače, posebno one koji imaju namjeru izvoditi djela ovog autora i savremenu muziku opšte.
Penderecki – za prijatelje Kšiš, a tako su ga počeli i po Kotoru nazivati, danas je jedini živi visokokotirani predstavnik poljske avangarde. Malo toga nije poznato o ovom autoru. Kao dijete preživjeo je Drugi svjetski rat, što je nedvosmiseno uticalo i na njegov kasniji muzički jezik. Obrazovao se u Krakovu, u Poljskoj koja je trpjela posljedice Gvozdene zavese, a Varšavskа jesen - prvi i dugo godina jedini festival savremene muzike u tom dijelu Evrope - Pendereckom je već 1960. donijela istorijski uspjeh. Svijet je tada upoznao jednu „novu“ muziku – Tužbalicu za žrtve Hirošime. Danas je poznat po svojim simfonijama, operama, kao i vokalno-instrumentalnim djelima, kao što je Pasija Svetog Luke, ali i Poljski rekvijem, životni umjetnički projekat koji Penderecki dorađuje i proširuje već godinama. Upravo hronološki posljenjim stavom iz tog Rekvijema – Čakonom, koju je autor napisao 2005. godine povodom smrti pape Jovana Pavla II, njegovog višegodišnjeg prijatelja, otpočeo je koncert.
Pored toga, Penderecki je publici predstavio i dvije svoje često izvođene Simfonijete, prvu iz 1992. godinje, i treću iz 2012. Ova interpretativno složena djela prikazuju važan aspekt autorove poetike, a riječ je o njegovom interesovanju za sam zvuk, njegove osobine, mogućnosti, kombinacije. Stoga, djela ovog autora se moraju vajati u ansamblu koji je na individualnom nivou savladao visoke tehničke zahtjeve i koji te zahtjeve umije da prezentuje kao jedinstvo cijeline. S tim u vezi, iskustvo kojem su bili izloženi članovi Festivalskog orkestra KotorArta ostaće kao vjerovatno najviše poučna lekcija koju su ovi mladi muzičari imali prilike da dobiju. Naime, ovdje nije riječ (samo) o tome šta su od dirigenta naučili, već o načinu na koji su se upoznali sa djelima jednog od najvećih savremenih stvaralaca. Jer, učiti muziku Pendereckog od samog Pendereckog, približno je kao usavršavati strani jezik od izvornog govornika.Maestro je na koncertu dirigovao i djelo svog starijeg savremenika, poljskog autora Andžeja Panufnjika. Kao solistkinja u autorovom Koncertu za violinu i orkestar nastupila je Patricja Pjekutovska, koja je publici poznata sa prošlogodišnjih Don Brankovih dana muzike.
Penderecki, kao i pijanista Nikolaj Luganski, dvije su ličnosti zbog čega su Don Brankovi dani muzike pozicionirali KotorArt na mapu najvećih svjetskih festivala. Njih dvojica su odavno poznati publici, jer su nastupali u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Ohridu... Njihovo prvo pojavljivanje na crnogorskoj sceni obezbijedio je upravo KotorArt, baš u Kotoru, kulturno-muzičkoj prijestonici Crne Gore.
Boris MARKOVIĆ
