- Prema autorskom konceptu izlaganja, posve logičnom tumačenju i razumijevanju Njegoševih komentara i impresija tokom obilaska Venecije, Napulja, Rima i Firence, prethodi analiza vremena i aktera - kazao je Čilikov.
On je objasnio da naučnoj i bilo kojoj kategoriji čitalačke publike mora biti jasno da monografija o Njegoševom "gran turu" ne predstavlja puki inventar turističkih vizita Italiji.
- Autorku, prije svega, interesuje na koji način Njegoš doživljava prezentaciju apeninskog prostora kao centralnog i najvažnijeg ishodišta evropske civilizacije, otkrivajući nam ga kao vrsnog evropskog intelektualca, čija spoznaja vizuelne kulture prevazilazi iskustva njegovog vremena - kazao je Čilikov.
Prema mišljenju akademika HAZU Tonka Maroevića, knjiga osvjetljava jedan tipično evropski fenomen, dajući Njegošu odgovarajuće dostojno mjesto.
- Knjiga ima dva dijela, ne slučajno naslovljena "Njegoševo veliko putovanje" i "Meditacije o vizuelnoj kulturi Italije". Ta dvodjelnost je, na neki način, karakteristika čitave knjige, jer ona ima dva sloja. Jedan sloj je Njegoševo djelo i putovanje, a drugi je podloga njegove pripreme za to putovanje i podloga stanja evropskih spomenika za Njegošev "gran tur" - smatra on.
Akademik Dragan Vukčević kazao je da mu je drago što je CANU izdavač ove knjige.- Prvi razlog jer je u ovoj knijzi dato drugačije viđenje Njegoša. Drugo, zbog toga što je to + viđenje dato kroz drugačiji kontekst od onog u kom smo naučili da sagledavamo ovu pojavu i, treće, što ukazuje na značaj Mediterana i njegove kulture za oblikovanje onih najistaknutijih pojedinaca sa ovih prostora. Volio bih da, u nekom dolezećem vremenu, pisac ove knjige, prof. dr Saša Brajović, vrati jedan dug Crnoj Gori, jednom knjigom koju mi, nažalost, još nemamo uobličenu kao sintezu - o dijalogu Crne Gore i Mediterana, nepravedno potisnutom i zaboravljenom - kazao je Vukčević.
Njegošev pristup i slučaj sasvim je poseban i dr Saša Brajović se potrudila da te specifičnosti u svakom konkretnom slučaju oslika i protumači.
- Ovoj knjizi duboki su korijeni u meni. Prvo u emocijama i saznanjima o Njegošu stečenim u obje moje crnogorske porodice, kasnije u naučenom u školama i izučenom tokom studija i profesure na Odeljenju za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu, i uvijek u snažnoj posvećenosti Crnoj Gori, njenoj kulturi, tradiciji i istoriji. Knjiga je rezultat mog posvećenja i usredsrijeđenosti na Njegoševo obrazovanje, njegovo mjesto u evropskom kontekstu, njegovo putovanje, promišljanje o umjetnosti i kulturi Italije. Nastojala sam da ga predstavim kao evropskog intelektualca na velikom putovanju, ali kao potpuno autohtonog - zaključila je Brajović.
Izvor: Pobjeda
