Projekat je započet još 1939. godine na inicijativu tadašnjih vodećih naučnika koji su navodno sumnjali da nacisti već razvijaju nuklearno oružje.
Vođe projekta su bili general Lesli Grouvs i američki fizičar Robert Openhajmer.
Prvobitni budžet za razvoj nuklearnog oružija je bio skromnih 6.000 dolara, međutim kada je Albert Ajnštajn u pismu predsjedniku Trumanu izrazio zabrinutost da su nacisti blizu usavršavanja razornog oružija budžet je skočio na, za to vrijeme, nevjerovatnih 2 miliona dolara.
Za stvarnu probu nuklearna bomba sa plutonijumskim jezgrom, kojoj je dat nadimak "spravica", podignuta je na vrh 20 metara visokog čeličnog tornja čime je simuliran efekat eksplozije bombe bačene iz aviona.
Među posmatračima pala je opklada o rezultatu probe. Predviđanja su se kretala od potpunog promašaja, preko uništenja države Novi Meksiko, do paljenja atmosfere i spaljivanja cijele planete.
Srećom, za ovo posljednje se već znalo da je skoro nemoguće, mada su neko vrijeme naučnici bili zabrinuti i zbog te mogućnosti.
U 4:45 ujutru stigao je povoljan meteorološki izveštaj, i u 5:10 ujutru počelo je dvadesetminutno odbrojavanje.
I onda, u sred pustinje u jutarnjim satima 16. jula 1945. godine, Amerika je aktivirala prvu atomsku bombu na svijetu.
Eksplozija je istopila čelični toranj, napravila 12 kilomatara visok oblak u obliku pečurke i prouzrokovala snažan vazdušni talas koji se prenio pustinjom.
Openhajmer je uzvuknuo: "Uspjelo je!"
Većina najvažnijih naučnika i oficira posmatrali su probu iz baze, 16 km jugozapadno od probnog tornja. Brojni drugi posmatrači bili su udaljeni 32 i više kilometara od centra eksplozije.
Rezultati probe prenijeti su predsjedniku Trumanu što mu je dobrodošlo u pregovorima sa Sovjetskim Savezom na Potsdamskoj konferenciji. Truman je bio pomalo iznenađen hladnom Stanjinovom reakcijom kada mu je nasamo prenio vijest o izvršenoj probi - preko obavještajne mreže Staljin je već bio upoznat sa američkim poduhvatom.
Nedugo zatim 6. avgusta iste godine SAD je na japanski grad Hirošimu bacio prvu atomsku bombu tešku 5 tona. Eksplozija je usmrtila 80.000 ljudi, a tri kvadratna kilomatra grada poravnala sa zemljom.
Tri dana kasnije, Amerika je bacila još jednu bombu, ovoga puta na Nagasaki, i tom prilikom usmrtila 40.000 ljudi dok je nekoliko hiljada kasnije umrlo od posljedica radijacije.
Osam dana kasnije Japan se predao čime se i zvanično okončao Drugi svjetski rat.
Dokaz o posjedovanju nuklearnog naoružanja Ameriku je svrstavao u vodeću silu sve dok SSSR nije testirao prvu fisionu bombu. Trka nastala oko nuklearnog naoružanja kasnije je postala jedan od uzroka Hladnog rata između SSSR i SAD.
Ova oružja i dan danas se koriste za potkusurivanja u geopolitičkim odnosima i po mišljenju mnogih predstavljaju najveću prijetnju čovječanstvu.
(Blic.rs)
