U izvještaju MMF-a pod nazivom Zapadni Balkan - 15 godina ekonomske tranzicije, navedeno je da su nakon raspada socijalističkog režima u ranim 1990-im, sukobi u regiji izazvali velike poremećaje, a dohodak po stanovniku je pao.
„Tempo oporavka bio je neujednačen u drugoj polovini 1990-ih, pa neke zemlje poput Bosne i Hercegovine i Hrvatske doživljavaju oštar zaokret u rastu, dok su drugi, poput Srbije i Albanije suočeni sa visokom volatilnošću rasta. Do kraja decenije, međutim, realni bruto domaći proizvod (BDP) po stanovniku u regiji oporavio se na nivoe prije 1990-ih, uprkos još jednoj recesiji na kraju vijeka, kada je proizvodnja u Albaniji, Crnoj Gori i Srbiji zabilježila pad veći od deset odsto u jednoj godini“, navodi se u izvještaju u koji je agencija Mina-biznis imala uvid.
Siromaštvo je, kako se dodaje, povećano od 2008. godine, iako sa značajnim odstupanjima u svim zemljama i u manjoj mjeri nego u novim zemljama članicama EU.
„Albanija i Crna Gora su vidjeli najoštriji rast siromaštva od pojave globalne finansijske krize, iako se siromaštvo u Srbiji takođe povećalo“, konstatovali su autori izvještaja.
U godinama koje su vodile do globalne finansijske krize, deficit tekućeg računa povećan je u prosjeku više od deset odsto BDP-a u regionu, a, kako je ocijenjeno, Crna Gora je pretrpjela jedan od najoštrijih propadanja tekućeg računa u svijetu.
„Dok se jednim dijelom to odrazilo na investicije, uglavnom je povećanje deficita pogodilo netrgovački sektor, gdje je prostor za rast produktivnosti manji. To pogoršava probleme konkurentnosti regije, što se odražava kroz relativno uske izvozne baze i istovremeno kroz zavisnost od uvoza“, smatraju u MMF-u.
Sklonost većine zemalja zapadnog Balkana prema fiksnim ili gotovo fiksnim valutnim kursevima otežalo je, kako je ocijenjeno, potrebno prilagođavanje izazovima konkurentnosti.
MMF podsjeća da je većina zemalja zapadnog Balkana počela privatizaciju kasnih 1990-ih i početkom 2000-ih, Bosna i Hercegovina, Srbija i Crna Gora su se pridružile tom procesu u kasnijim fazama.
„Takođe je bilo značajnih varijacija kroz sektore privatizacije u bankarstvu, telekomunikacijama i u nekim slučajevima energetski sektor uopšteno je krenuo naprijed, ali velika javna preduzeća u istorijski značajnim industrijama kao što su metalna, brodogradilišta, komunalne službe i željeznice - dokazali su da ih je posebno teško privatizovati“, navodi MMF.
Zastoj privatizacija, kako se navodi u Izvještaju, često odražava velika socijalna opozicija, visoki troškovi u kratkom roku i nekoliko ozbiljnih ponuđača.
„U Crnoj Gori, privatizovana preduzeća koja se bave proizvodnjom čelika i aluminijuma nastavila su da 'cijede' javne finansije“, konstatovali su u MMF-u.
U odnosu na prosjek EU, kako su dodali, nedostaci u svim zemljama zapadnog Balkana imaju tendenciju da budu već ističući značajne potrebe za strukturalnim reformama u gotovo svim oblastima.
„To važi i za Crnu Goru i Makedoniju, koje se mogu relativno dobro uporediti sa novim zemljama članicama EU“, smatraju u MMF-u.
MMF navodi da su veliki nedostaci širom regiona u institucijama, infrastrukturi, efikasnosti tržišta robe i razvoju finansijskog tržišta. (Portal RTCG)
