Vlada Crne Gore postigla je sporazum sa Sjedinjenih Američkih Država o unaprjeđenju ispunjavanja poreskih obaveza na međunarodnom nivou i sprovođenju FATCA propisa. Cilj propisa je sprječavanje utaje poreza američkih građana koji imaju račune u crnogorskim komercijalnim banakama, ali i izlaženje u susret finansijskim institucijama koje su tvrdile da nepostojanje tih propisa poskupljuje njihove transakcije 30 odsto. Sporazum je postignut sredinom prošle godine.
Neusklađenost poslovanja sa FATCA propisom izložilo bi domaće banke i druge finansijske institucije finansijskom i reputacionom riziku, uz mogućnost ograničavanja, otežavanja ili čak prekida poslovnih odnosa institucija koje nijesu u FATCA sistemu, kao i uspostavljanje novih korespodentskih odnosa.
S tim u vezi, prije godinu i po Ministarstvu finansija se obratilo nekoliko institucija (Uniqa osiguranje, Udruženje banaka, Centralna banka CG, Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija ..) sa zahtjevom za pristupanje sistemu FATCA propisa i definisanju modela za sprovođenje ovog propisa, imajući u vidu ograničene rokove za prihvatanje uslova utvrđenih FATCA propisom. Kao mjera nepostupanja po ovom propisu predvidjena je i naplata 30 odsto poreza po odbitku za svaku transakciju po računu koji nije prijavljen prema odredbama FATCA-e.
Za pristup ovom sistemu predviđena su dva modela i to: da se sve finansijske institucije samostalno registruju i zaključe pojedinačne ugovore sa IRS-om (Upravi javnih prihoda SAD); da Vlada Crne Gore i Vlada SAD zaključe bilateralni sporazum sa mogućnošću odabira između dva podmodela: da sve finansijske institucije dostavljaju podatke nadležnom organu Crne Gore koji bi iste proslijedjivao IRS-u; ili da finansijske institucije samostalno dostavljaju podatke IRS-u.
Utvrđeno je da prvi model FATCA propisa nije prihvatljiv za Crnu Goru, iz razloga postojanja zakonskog ograničenja banaka da dostavljaju podatke koji predstavljaju bankarsku tajnu (član 84. Zakona o bankama), odnosno zabrane dostavljanja trećim licima podataka o tranferima sredstava klijentima bez njegove pisane saglasnosti.
Kao najprihvatljiviji model bilateralne saradnje sa IRS-om, predloženo je zaključivanje sporazuma između Vlade Crne Gore i Vlade Sjedinjenih Američkih Država, po kojem bi finansijske institucije u Crnoj Gori bile u obavezi da dostavljaju podatke o transferima sa računa američkih rezidentih lica otvorenih u Crnoj Gori, nadležnom organu Ministarstvu finansija, odnosno Poreskoj upravi koja bi iste po propisanoj proceduri prosleđivala američkoj Upravi javnih prihoda IRS-u.
IRS nije dužna da dostavlja podatke Crnoj Gori: Imajući u vidu da Crna Gora nema potpisan Sporazum o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja sa SAD-om, niti je pristupila primjeni Konvencije Vijeća Evrope o uzajamnoj administrativnoj saradnji u oblasti oporezivanja, moguća je samo primjena nerecipročnog modela prema kojem IRS nije dužna da crnogorskom nadležnom tijelu dostavlja informacije o transferima sa računa crnogorskih rezidentih lica otvorenih u SAD-u. S tim u vezi predlog je da se u okviru Sporazuma/Aneksa precizira da će Vlada Crne Gore i Vlada SAD-a u što kraćem roku pristupiti potpisivanju novog sporazuma sa recipročnim modelom razmjene obavještenje, nakon potpisanog Sporazuma o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja izmedju Crne Gore i SAD ili primjeni Konvencije Vijeća Evrope o uzajamnoj administrativnoj saradnji u oblasti oporezivanja.
Šta je FATCA: Na osnovu Zakona o izvršenju poreskih obaveza u pogledu računa u inostranstvu koji je u martu 2010. godine usvojen od strane Kongresa SAD-a, 2012.godine donijet je propis pod nazivom “Foreign Account Tax Compliance Act” (FATCA propis). Cilj ovog propisa je sprječavanje utaje poreza, odnosno obezbjeđivanje naplate poreza od poreskih obveznika SAD koji posjeduju sredstva na računima otvorenim u stranim bankama i drugim finansijskim institucijama. Svrha implementacije navedenog propisa je razmjena informacija o bankarskim računima i tranferu sredstava američkih državljana u Crnoj Gori, koja bi se vršila između nadležnog organa Crne Gore i Uprave javnih prihoda SAD kao nadležnog organa (IRS).Krajnji rok njegove ratifikacije od strane nadležnih organa država potpisnica 1. septembar 2015. godine.
Šta piše u Sporazumu: Shodno sporazumu, Crna Gora je dužna da prikuplja informacije i da jednom godišnje obavještava i razmjenjuje sa SAD sljedeće informacije: ime/naziv, adresa i SAD PIB svakog određenog lica iz SAD-a koja je vlasnik takvoga računa i, u slučaju subjekta koji nije iz SAD-a za koji se nakon sprovođenja postupka detaljne analize. utvrdi da je pod kontrolom jednog određenog lica iz SAD-a ili više njih, ime/naziv, adresa i SAD PIB (ako ga ima) takvog subjekta i svakog određenog lica iz SAD-a, b) broj računa (ili, u nedostatku broja računa, funkcionalno ekvivalentna oznaka); c) naziv i identifikacioni broj izvještajne finansijske institucije Crne Gore; d) saldo na računu ili vrijednost (ukjučujući, u slučaju ugovora o osiguranju uz mogućnost isplate novčane vrijednosti ili ugovora o rentnom osiguranju novčana vrijednost ili otkupna vrijednost) na kraju relevantne kalendarske godine ili drugoga odgovarajućeg izvještajnog perioda ili, ako je tokom te godine račun zatvoren, neposredno prije zatvaranja; e) u slučaju kustodijalnog računa: (1) ukupan bruto iznos kamata, ukupan bruto iznos dividendi, i ukupan bruto iznos drugog dohotka ostvarenog u odnosu na imovinu na računu, u svakom slučaju ono što je isplaćeno ili odobreno na računu (ili u odnosu na račun) tokom kalendarske godine ili drugog odgovarajućeg izvještajnog perioda; (2) ukupni bruto primici od prodaje ili otplate imovine, isplaćeni ili odobreni na računu tokom kalendarske godine ili drugog odgovarajućeg izvještajnog perioda u odnosu u koji je izvještajna finansijska institucija Crne Gore djelovala kao kustodijan, broker, imenovano lice ili agent vlasnika računa po nekoj drugoj osnovi; f) u slučaju svakoga depozitnog računa, ukupan bruto iznos kamata isplaćenih ili odobrenih na računu tokom kalendarske godine ili drugog odgovarajućeg izvještajnog perioda; i g) u slučaju svakog računa koji nije opisan u podstavu 2(e) ili 2(f) ovog člana, ukupan bruto iznos isplaćen ili odobren vlasniku računa u odnosu na 10račun tokom kalendarske godine ili drugog odgovarajućeg izvještajnog perioda u odnosu na koji je izvještajna finansijska institucija Crne Gore obveznik ili dužinik, ukjučujući zbirni iznos isplata na osnovi otkupa vlasniku računa tokom kalendarske godine ili drugog odgovarajućeg izvještajnog perioda, navodi se u Sporazumu.
P.Zečević
