Društvo

Rodna kuća Jovana Tomaševića, ruina u centru Cetinja

kuca1
„U ovoj kući 1892. godine rođen je drug Jovan Tomašević, osnivač Komunističke partije Crne Gore i komunistički narodni poslanik“, stoji na spomen-ploči  ruševine minijaturne kuće već urušenog krova, u centru Cetinja, u Njegoševoj ulici.

Rodna kuća Jovana Tomaševića, ruina u centru Cetinja
Portal AnalitikaIzvor

Tužnu sliku prizemne kamene kuće izgrađene krajem 19. vijeka, dvokrilnih drvenih vrata koja gledaju direktno na ulicu, i sa jednim prozorom polomljenih stakala, još više pojačava upravo spomen-ploča  na zidu koji će, nakon što se krov urušio – sigurno brzo doći na red.

Unutrašnjost kuće ne treba opisivati – dovoljno je vidjeti fotografiju koju objavljujemo.

kuca2
Portal Analitika dobio je nezvaničnu informaciju da je kuća u privatnom vlasništvu. Ali je isto tako činjenica da se nalazi u krugu zakonom zaštićenog gradskog jezgra Cetinja.

Pitanje je – ako ova kuća ima istorijski značaj za Crnu Goru, o čemu svjedoči spomen ploča, a imajući u vidu da je riječ o zdanju koje je bilo skromno i kad je bilo izgrađeno, a ne nakon više od sto godina – zar nema načina i sredstava da se barem sanira krov, i spriječi njeno dalje propadanje?

Tomašević je gimnaziju učio na Cetinju, u Sremskim Karlovcima i u Beogradu, u kojem je  upisao Pravni fakultet.

Zbog optužbi da je povezan sa tzv. Bombaškom aferom, koja je bila usmjerena protiv knjaza  Nikole, osuđen je na deset godina zatvora u odsustvu. Amnestiran je 19010. povodom proglašenja Crne Gore kraljevinomm nakon čega se vratio u Crnu Goru i učestvovao u Prvom balkanskom ratu kao borac. Radio je kao učitelj u Gornjim Brčelima.

kuca3
Nakon austrougarske okupacije, prebacuje se preko Albanije u Marsej, gdje je neko vrijeme radio kao radnik u fabrici, a 1918. godine diplomirao je pravo na Univerzitetu u Poatjeu.

Za vrijeme trogodišnjeg boravka u Francuskoj, Tomašević se bliže upoznao sa ciljevima i suštinom borbe za prava radničke klase, čiji je bio pripadnik tokom boravka u Francuskoj.

Početkom 1919. godine, vratio se u Crnu Goru, gdje se angažovao na stvaranju socijalističkih organizacija, koje su predstavljene preko delegata na Osnivačkom kongresu SRPJ 1919. godine u Beogradu.  Kada je 4. aprila 1920. godine formiran Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Tomašević je postao njegov prvi predsjednik.

tomasevicProtivio se načinu na koji je Crna Gora bila prisajedinjena u novu državu, ali je u načelu podržavao potrebu za zajedničkom državom Južnih Slovena.

Na izborima za Ustavotvornu skupštinu 1920. godine, bio je nosilac liste KPJ za Crnu Goru i tada je sa još trojicom kandidata iz Crne Gore  izabran za poslanika.

Poslije donošenja “Obznane” i zabrane djelovanja KPJ, Tomašević je mnogo doprinio preorijentisanju KPJ u Crnoj Gori na rad u ilegalnim uslovima. Tada je radio kao advokat na Cetinju i stalno je bio pod prismotrom policije zbog ilegalnog rada.

Pisao je u radničkim listovima i časopisima, a u rukopisu je ostavio studiju o crnogorskom nacionalnom pitanju.

Umro je u aprilu 1924. godine na Cetinju od tuberkuloze i posljedica pocijskog nasilja.

Portal Analitika