Izvršna direktorka nacionalne jedinice za implementaciju projekata iz oblasti zaštite životne sredine i stanovanja PROKON Sanja Mugoša kazala je da je sjevernim i centralnim opštinama u Crnoj Gori potrebno 166 miliona eura- kako bi riješile problem upravljanja otpadnim vodama i otpadom.
-Master planom, ukupna vrijednost koja je potrebna za realizaciju projekata izgradnje sistema za upravljanje otpadnim vodama i sistema za vodosnabdijevanje u opštinama centralnog i sjevernog regiona se procjenjuje na oko 112 miliona eura, dok u oblasti upravljanja otpadom potrebno okvirno oko 54 miliona eura, kazala je Mugoša u intervjuu Portalu Analitika.
- Širom cijele zemlje komunalni otpad se stvara iz dana u dan, i njegovo rješavanje se smatra dugoročnim pitanjem, pa stoga nije moguće tačno precizirati koliko će biti tačna vrijednost investicija, navela je ona.
PROKON sada implementira projekte vrijedne više od 60 miliona eura u centralnom i sjevernom sijelu Crne Gore koji se tiču oblasti zaštite životne sredine. Mugoša je najavila veliki projekat rješavanja stambenih pitanja raseljenih lica.
-Kroz Regionalni stambeni program za Crnu Goru, predviđeno je obezbjeđenje novca za rješavanje stambenog pitanja za 6.063 raseljenih lica - 1.177 domaćinstava - koja spadaju u najranjivije kategorije, lica smještena u neformalnim kolektivnim centrima i ugrožena lica u privatnom smještaju, sa posebnim osvrtom na kamp Konik. Kroz navedeni program, predviđena je gradnja 907 stambenih jedinica, isporuka građevinskog materijala za 120 stambenih jedinica, gradnja 60 montažnih kuća, kao i izgradnja 90 smještajnih jedinica u pljevaljskom, kazala je Mugoša.
ANALITIKA: Koji su aktuelni projekti koje realizuje PROKON i koja je njihova vrijednost?
MUGOŠA: PROKON sada implementira projekte vrijedne više od 60 miliona eura, koji se odnose na izgradnju sistema za snadbijevanje vodom, izgradnju kanalizacione mreže, postojenja za prečišćavanje otpadnih voda, regionalnih centara za upravljanje otpadom, projekte sanacije nesanitarnih odlagališta u opštinama u sjevernom i centralnom dijelu Crne Gore. Najaktuelniji je svakako projekat izgradnje sistema za upravljanje otpadnim vodama u opštini Nikšić, vrijednosti od 20 miliona eura, čiji se završetak očekuje u 2014. godini. Pored Nikšića, tu su projekti izgradnje vodovodnih sistema u Glavnom gradu Podgorica u vrijednosti od 4,3 miliona eura, opštini Rožaje, vrijednosti od 1,2 miliona eura, u opštini Danilovgrad, vrijednosti od 1.2 miliona eura, u opštini Andrijevica u vrijednosti od 1,5 miliona eura, u Prijestonici Cetinje u vrijednosti od 2,5 miliona eura za hitne mjere čime će se riješiti dugogodišnji problemi u snadbijevanju vodom Cetinja. Tu su projekti izgradnje sistema za tretman otpadnih voda i kanalizacionih sistema u opštinama: Pljevlja u vrijednosti od 14,5 miliona evra, Prijestonici Cetinje u vrijednosti od 16, 7 miliona eura, opštini Rožaje 5,1 miliona eura, opštini Plav u vrijednosti od 8, 5 miliona eura, opštini Ulcinj 6,3 miliona eura, opštini Kolašin 3,5 miliona eura, kao i projekti izgradnje uređenih sanitarnih deponija u skladu sa Stateškim master planom i politikom države u ovoj oblasti.
ANALITIKA: Osim pitanja ekologije, nedavno ste dobili zadatak da imlementirate projekat zbrinjavanja raseljenih lica?
MUGOŠA: Tako je. Smatram bitnim i pomenuti, iako nije tema, da je PROKON imenovan i kao Jedinica za implementaciju u projektu Regionalnog stambenog stanovanja, gdje je vodeća institucija Ministarstvo rada i socijalnog staranja. Ukupna vrijednost projekta je 27, 6 miliona eura. Kroz Regionalni stambeni program za Crnu Goru, predviđeno je obezbjeđenje sredstava za rješavanje stambenog pitanja za 6.063 raseljenih lica (1.177 domaćinstava) koja spadaju u najranjivije kategorije - lica smještena u neformalnim kolektivnim centrima i ugrožena lica u privatnom smještaju, sa posebnim osvrtom na kamp Konik. Kroz navedeni program, predviđena je gradnja 907 stambenih jedinica, isporuka građevinskog materijala za 120 stambenih jedinica, gradnja 60 montažnih kuća, kao i izgradnja 90 smještajnih jedinica u pljevaljskom Domu starih.
ANALITIKA: Vratimo se ekološkim temama. Koliko je, po Vama, potrebno novca da bi Crna Gora potpuno regulisala pitanje upravljanja otpadom i otpadnim vodama?
MUGOŠA: Strateškim Master planom, ukupna vrijednost koja je potrebna za realizaciju projekata izgradnje sistema za upravljanje otpadnim vodama i sistema za vodosnabdijevanje u opštinama centralnog i sjevernog regiona. se procjenjuje na oko 112 miliona eura, dok u oblasti upravljanja otpadom procjenjuje se na oko 54 miliona eura. Izradom Strateškog master plana za upravljanje otpadom, čiji se završetak očekuje u II kvartalu 2014. godine dobićemo i preciznije podatke o neophodnim ulaganjima u ovu oblast. Međutim, širom cijele zemlje komunalni otpad se stvara iz dana u dan, i njegovo rješavanje se smatra dugoročnim pitanjem, pa stoga nije moguće tačno precizirati koliko će biti vrijednost investicija. Ono što je važno da prepoznamo jeste ogroman potencijal u fondovima EU koje možemo iskoristiti ako budemo donosili i implementirali odluke planski.
ANALITIKA: Kad smo kod EU, EK je objavila izvještaj u kojima je ocijenjeno da nije postignut napredak u oblasti tretmana voda. Kakav je vaš stav o tome i šta se tu može popraviti?
MUGOŠA: Kada vam Evropska komisija u svom izvjestaju navede da u oblasti voda nije napravljen napredak, da je neophodno raditi na uspostavljanju sistema za prečišćavanje otpadnih voda i da u oblasti otpada nema pomaka to mora biti zabrinjavajuće. Problemi su brojni, otpad se često odlaže na otvorenim lokacijama ili na više nelegalnih deponija, otpadne vode se ispuštaju direktno u recepijente, bez prethodnog tretmana, prisutna je nespremnost za korišćenje predpristupnih fondova u mjeri u kojoj su dostupni, nedovoljni kadrovski kapaciteti, a prisutan je i nedostatak svijesti kod samih građana o značaju ovih pitanja. Ako pogledamo statističke podatke, vidjećemo da prosječna snadbjevenost stanovništva vodom u Crnoj Gori iz javnih vodovodnih sistema iznosi 62 odsto. Od toga je. takođe svega 62 odsto korisnika usluga vodosnadbijevanja priključeno na kanalizacione sisteme, a prečišćava se manje od 15 odsto proizvedenih otpadnih voda. Navedeni podaci govore o značaju infrastrukturnih projekata u ovoj oblasti.
ANALITIKA: Da li je napravljen pomak, barem što se tiče zakonodavnog okvira?
MUGOŠA: Ima napretka. Napori koje je Vlada Crne Gore preko Ministarstva održivog razvoja i turizma uložila u stvaranje pretpostavki za neophodna ulaganja u ovu oblast se ne mogu poreći. Prisutan je evidentan napredak u kreiranju zakonodavnog okvira u oblasti upravljanja otpadom, kao i posvećenost daljem unaprijeđenju razvoja i primjene integrisanog upravljanja u ovoj oblasti i kooordinaciji na državnom i lokalnom nivou. Vlada Crne Gore je i kroz osnivanje PROKON-a kao posebne tehničke jedinice koja će sa baviti implemetacijom projekata u ovoj oblasti dokazala svoju posvećenost rješavanju ovih značajnih pitanja. S jedne strane, moramo biti svjesni da ništa ne možemo postići preko noći, a s druge strane jasno je da koliko uspješno, brzo i posvećeno budemo radili na rješavanju definisanih problema u ovoj oblasti, to će i naši evropski partneri ovaj put brže prepoznati.
ANALITIKA: Crna Gora je ustavno deklarisana kao ekološka država. Koliko se u odnosu na zemlje EU kasni u upravljaju otpadom i otpadnim vodama?
MUGOŠA: Upravo to što je Crna Gora deklasirana kao ekološka država nosi sa sobom obavezu posebne pažnje zaštiti i očuvanju životne sredine. Kreiranje politika u komunalnom sektoru je u najvećoj mjeri u nadležnosti Vlade Crne Gore koja je to prepoznala kao jedan od svojih prioriteta. Kao što sam već naglasila, postignut je značajan napredak u ovoj oblasti u sferi kreiranja zakonodavnog okvira. Sljedeći, nimalo lak zadatak jeste poštovanje i implementacija propisa kako zbog naše posvećenosti ovom pitanju, tako i zbog procesa EU integracija. Postizanje ciljeva u ovoj oblasti je naša obaveza koju moramo ispuniti ne samo zbog naše, već i zbog budućih generacija.
ANALITIKA: Koliko Crna Gora koristi grantove EU u oblasti zaštite životne sredine? Kakva je uloga PROKON-a u svemu tome?
MUGOŠA: Uloga PROKON-a se, pored ostalog, ogleda u identifikovanju potrebe za obezbjeđenjem bespovratnih sredstava (grantova) za realizaciju projekata za čiju je implementaciju je i zadužen. U oblasti upravljanja otpadnim vodama i snabdijevanjem vodom iz EU fondova odobreno je oko 22 miliona eura bespovratnih sredstava. U oblasti upravljanju otpadom kroz fondove IPA i WBIF, odobreno je 1,7 miliona eura bespovratnih sredstava namijenjenih za izradu tehničke i tenderske dokumentacije, izradu Nacionalnih i lokalnih planova upravljanja otpadom kao i 4 miliona eura za nabavku vozila i opreme za 16 opština Crne Gore.
ANALITIKA: Kako vidite ulogu ove kompanije u budućnosti?
MUGOŠA: Uloga lidera nije da predvidite budućnost i znate što će se dogoditi na tržištu, već da osnujete tim koji će istraživati mogućnosti i kasnije u tim mogućnostima naći šansu za budućnost kompanije. PROKON je jedinica u kojoj radi tim od petnaestak visokoobrazovnih, stručnih i sposobnih ljudi, koji mogu nova tehnološka i druga dostignuća lako i brzo usvajati u skladu sa modernim razvojem, a poštujući politiku Vlade kao osnivača. S tim u vezi, treba jasno iskazati svoje prioritete, uz uvažavanje tuđih potreba i stremljenja, raditi imajući u vidu zajednički cilj, koji ponekad kratkoročno ne odgovara vremenu u kom se nalazimo. Moramo raditi za budućnost već danas.
ANALITIKA: Kakva je saradnja PROKON-a sa opštinama i državnim organima?
MUGOŠA: Obzirom da je PROKON osnovan i u cilju pružanja podrške lokalnim samoupravama, to udruženim snagama kroz efikasnu saradnju sa svim opštinama implementiramo projekte, i to Podgorici, Danilovgradu, Prijestonici Cetinje, Pljevljima, Rozajama, Niksiću, Bijelom Polju, Ulcinju, Beranama i drugim opštinama. Ta saradnja pomaže opštinama da apliciraju za bespovratna sredstva i implementiraju projekte u skladu sa pravilima medjunarodnih finansijskih institucija. U odnosu na kompleksnost rješavanja ovog pitanja i na korake koji su pred nama bilo bi korisno i uključivanje i drugih subjekata, tu prije svega mislim na stručnu, građansku i administrativnu javnost koja može pomoci u podizanju svijesti o pojedinim problemima u komunalnoj djelatnosti i zaštiti životne sredine.
Predrag ZEČEVIĆ
Foto: Balša Rakočević
