Ruska pravoslavna crkva ali i ruska istorijska nauka odavno su konstatovali autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve o čemu svjedoči i izvod iz “Encikopedijskog rječnika” pojmovnika iz 1903. godine.
“Crnogorska pravoslavna crkva je samostalna (autokefalna) među pravoslavnim crkvama. Na čelu je mitropolit cetinjski, episkop zahumsko-raški, koji ima svoju rezidenciju u Manastiru Ostrog…” – piše, između ostalog, na 612. strani “Enciklopedijskog rječnika” čiji se jedan primjerak čuva u Biblioteci “Đurđe Crnojević” na Cetinju. (na slici je faksimil prve strane)
Istorijski dokument na Cetinju još jedan je, u nizu dokaza, da je Mitropolija cetinjsko-primorska SPC na čijem je čelu mitropoli Amfilohije, svjesno prenebregavala činjenicu da je Ruska pravoslavna crkva dobro poznavala crkvene prilike u Crnoj Gori i prepoznavala autokefalnost CPC nakon ukidanja Pećke patrijaršije 1776. godine. Možda u navedenim činjenicama iz ruske istoriografije valja tražiti razlog što je patrijarh Ruske pravoslavne crkve Kiril, u besjedi povodom osveštanja Hrama Hristovog Vaskresenja, govorio da je “pravoslavna crkva sačuvala identitet crnogorskog naroda”.
Inače, u pomentom djelu ruskih enciklopedista zapisano je da je CPC imala dvije eparhije, jednu sa sjedištem u Ostrogu, drugu na Cetinju. Dvije eparhije, odnosno dva episkopa nijesu mogli hirotonisati budućeg mitropolita Crnogorske pravoslavne crkve, jer su za čin hirotonije potrebna najmanje tri episkopa. To je i nalagalo odlazak crnogorskih mitropolita van Crne Gore, a posebna je priča oštra diplomatska borba, prevashodno Srpske pravoslavne crkve i Ruske pravoslavne crkve oko hirotonije crnogorskih vladika.
U tom kontekstu se može tumačiti i zahtjev mitroplita Amfilohija iz 1992. godine (faksimil objavljen na Portalu Analitika) kojim se moli tadašnji ruski patrijarh Aleksej da iz registra pravoslavnih crkava izbriše podatke, iz ruskog Diptiha iz 1850. godine, jer su tamo jasni dokazi o autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve.
Problem je, međuti, u činjenici da je suviše dokaza o autokefalnosti CPC da bi se mogli nečijom voljom ili manipulacijom izbrisati iz istorijskih spisa.
