Odlučujući po zahtjevu br.3214/13 od 13.09.2013. godine, kojim od Agencije za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama Skupština Crne Gore - Radna grupa za izgrađivanje povjerenja u izborni proces traži mišljenje na Nacrt zakona o biračkom spisku i Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti, Savjet Agencije je na sjednici održanoj 03.10.2013. godine utvrdio sljedeće:
M I Š LJ E NJ E
Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti nije u suprotnosti sa odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Nacrt zakona o biračkom spisku je potrebno u određenim članovima izmjeniti i dopuniti kako bi isti bio usaglašen sa odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
U obrazloženju Mišljenja AZLP sa dalje kaže:
Postupajući u skladu sa članom 50 tačka 3 Zakona o zaštiti podataka o ličnosti (Službeni list CG, br. 79/08, 70/09 i 44/12) u kojem se navodi da Agencija daje mišljenja u vezi sa primjenom ovog zakona, a na osnovu zahtjeva Skupštine Crne Gore - Radne grupe za izgrađivanje povjerenja u izborni proces, Agencija je mišljenja da Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti nije u suprotnosti sa odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti, dok je Nacrt zakona o biračkom spisku potrebno u određenim članovima izmjeniti i dopuniti kako bi isti bio usaglašen sa odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti propisano je da se lični podaci moraju obrađivati na pošten i zakonit način kao i da se obrada ličnih podataka može vršiti ukoliko za to postoji osnov u zakonu ili uz saglasnost lica čiji se podaci obrađuju (članovi 2 i 10). Zakon u članu 3 propisuje da lični podaci koji se obrađuju moraju biti tačni i potpuni i moraju se ažurirati.
Član 24 Zakona o zaštiti podataka o ličnosti u stavu 1 propisuje obavezu rukovaoca zbirki ličnih podataka da obezbijede tehničke, kadrovske i organizacione mjere zaštite ličnih podataka, radi zaštite od gubitka, uništenja, nedopuštenog pristupa, promjene,objavljivanja, kao i od zloupotrebe. Isti član u stavu 3 propisuje da ako se obrada ličnih podataka vrši elektronskim putem, rukovalac zbirke ličnih podataka obavezan je da obezbijedi da se u informacionom sistemu automatski evidentiraju korisnici ličnih podataka, podaci koji su obrađivani, pravni osnov za korišćenje podataka, broj predmeta, vrijeme odjave i prijave sa sistema i po potrebi datum do kad podaci o korisniku nijesu dostupni licu čiji su podaci obrađivani.
Članom 16 Nacrta Zakona o biračkon spisku u stavu 6 je predviđeno da sadržinu numeričkog tabelarnog prikaza podataka o promjenama nastalim u biračkom spisku u cjelini i po jedinicama lokalne samouprave u odnosu na birački spisak po kome su održani prethodni izbori na državnom nivou koji mora sadržati podatke o biračima koji su stekli biračko pravo i osnov sticanja tog prava, kao i podatke o licima koja su izgubila biračko pravo, kao i osnov gubitka tog prava, propisuje Ministarstvo, uz prethodnu saglasnost Državne izborne komisije.
Savjet Agencije je mišljenja da je Zakonom o biračkom spisku potrebno propisati obim podataka koji su sadržani u numeričkom tabelarnom prikazu jer shodno odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti osnov za obradu podataka o ličnosti mora postojati u zakonu , a ne u podzakonskom aktu.
Nacrt Zakon o biračkon spisku u članu 20 propisuje:
“Ministarstvo je dužno da parlamentarnoj stranci, podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji kojoj od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora, na njihov zahtjev, dostavi kompjuterski obrađen birački spisak, na odgovarajućem mediju, sa podacima koje sadrži izvod iz biračkog spiska u roku od 48 časova od dana prijema zahtjeva i da mu omogući priključenje putem kompjuterske veze, sa posebno zaštićenom i izdvojenom bazom svih podataka biračkog spiska.
Sastavni dio kompjuterski obrađenog spiska je programsko rješenje za praćenje promjene podataka o biračima.
Ministrastvo je dužno da subjektima iz stava 1 ovog člana na njihov zahtjev omogući priključenje putem kompjuterske veze, sa posebno zaštićenom i izdvojenom svih bazom podataka biračkog spiska, u vremenu od dana raspisivanja izbora do dana proglašenja konačnih rezultata izbora.
Ostvarivanje prava iz st.1, 2 I 3 ovog člana Ministarstvo je dužno omogućiti parlamentarnoj stranci, na njen zahtjev, i u vremenu koje nije obuhvaćeno izbornom kampanjom.”
Savjet Agencije predlaže da član 20 Nacrta Zakona o biračkom spisku glasi:
Pravo na uvid u birački spisak:
“Ministarstvo je dužno da parlamentarnoj stranci, podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora, putem kompjuterske veze, omogući pristup informacionom sistemu u kojem se vodi birački spisak , kao i izvodima iz istog , uz posebno zaštićenu i izdvojenu bazu.
Informacioni sistem je zaštićen na način da se podaci iz biračkog spiska ne mogu kopirati niti štampati, već se može vršiti uvid u isti.
Ministarstvo je dužno da podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora, omogući uvid u birački spisak , u periodu od dana raspisivanja izbora do dana proglašenja konačnih rezultata izbora. Ostvarivanje prava iz stava 1 i 3 ovog člana Ministarstvo je dužno omogućiti parlamentarnoj stranci i u periodu koje nije obuhvaćeno izbornom kampanjom .
Sastavni dio informacionog sistema je programsko rješenje za praćenje promjene podataka o biračima, koje korisnicima informacionog sistema omogućava automatsko obavještavanje o izvršenim promjenama.
Prilikom vršenja uvida u birački spisak, u informacionom sistemu se automaski evidentiraju korisnici ličnih podataka, podaci u koje je vršen uvid, vrijeme odjave i prijave sa sistema.
Parlamentarna stranka, podnosilac potvrđene izborne liste i nevladina organizaciji kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora dužne su da odrede najviše tri lica koja su ovlašćena i odgovorna za pristup informacionom sistemu u kojem se vodi birački spisak. Iste su dužne da o tome obavijeste Ministarstvo.“
Savjet Agencije je mišljenja da navedeni član treba izmjeniti na način što će se parlamentarnoj stranci, podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora omogućiti pristup informacionom sistemu, putem kompjuterske veze koji sadrži podatke iz biračkog spiska a koji je zaštićen na način da se podaci iz biračkog spiska ne mogu kopirati niti štampati već se može vršiti uvid u isti. Podnosilac potvrđene izborne liste i nevladina organizacija kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora pravo na uvid u birački spisak bi imali u vremenu od dana raspisivanja izbora do dana proglašenja konačnih rezultata izbora, dok bi parlamentarnoj stranci uvid bio omogućen i u vremenu koje nije obuhvaćeno izbornom kampanjom.
Sastavni dio informacionog sistema bilo bi programsko rješenje za praćenje promjene podataka o biračima, što je predviđeno članom 20 stav 2 Nacrta Zakona o biračkom spisku. Prilikom vršenja uvida u birački spisak, shodno članu 24 Zakona o zaštiti podataka o ličnosti, u informacionom sistemu automaski bi se evidentirali korisnici ličnih podataka, podaci u koje je vršen uvid, vrijeme odjave i prijave sa sistema i sl. Na taj način bi se u centralnom biračkom spisku evidentirali navedeni podaci. Veoma je važno sa aspekta zaštite ličnih podataka brisanje stava 1 člana 20, odnosno onemogućavanje kopiranja i umnožavanja biračkog spiska kao I dostavljanja istog na odgovarajućem mediju jer na taj način postoji ogromna mogućnost zloupotrebe. Dostavljanjem ili kopiranjem biračkog spiska postoji rizik od nekontrolisane distribucije istog licima koja nisu ovlašćena da ga posjeduju i koja bi podatke koje on sadrži mogli zloupotrebiti. Savjet Agencije je na stanovištu da bi na predloženi način bila omogućena efikasna kontrola biračkog spiska svim učesnicima izbornog procesa, te bi dosadašnja praksa nekontrolisanog kopiranja i distribucije licima koja nisu ovlašćena da ga koriste i vrše uvid u isti bila onemogućena.
Član 22 stav 1 Nacrta Zakona o biračkom spisku potrebno je dopuniti na način što će se brisati pravo na uvid u birački spisak jer je isto omogućeno predloženim rješenjem člana 20. Pravo na uvid u službenu dokumentaciju na osnovu koje se vrši promjena u biračkom spisku pored predstavnika parlamentarne stranke i potvrđene izborne liste treba omogućiti i predstavniku nevladine organizacije kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora. Izuzetno, Ministarstvo će zakonskom korisniku odobriti prepisivanje, kopiranje ili skeniranje službene dokumentacije na osnovu koje su izvršene promjene u biračkom spisku, ukoliko im je ista potrebna za vođenje odgovarajućeg postupka pred nadležnim organom.
Imajući u vidu navedeno Savjet Agencije smatra da, ukoliko bi se u zakonsko rješenje uvrstili gore navedeni predlozi bilo bi potrebno izbrisati član 23 koji se odnosi na pravo na dostavu podataka. Član 23 je u tom smislu suvišan iz razloga što je parlamentarnoj stranci, podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora, shodno predloženom rješenju člana 20 omogućen uvid i automatsko obavještavanje o izvršenim promjenama, dok je shodno članu 22 omogućen uvid u službenu dokumentaciju na osnovu koje se vrši promjena u biračkom spisku. Dostavljanje podataka bilo bi u suprotnosti sa članom 2 stav 2 Zakona o zaštiti podataka o ličnosti u kojem se propisuje lični podaci ne mogu se obrađivati u većem obimu nego što je potrebno da bi se postigla svrha obrade niti na način koji nije u skladu sa njihovom namjenom.
Takođe, analizom „Usklađenosti Zakona o biračkim spiskovima sa relevantnim zakonodavstvom EU i Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti“ urađenom od strane eksperata Tvining projekta IPA 2009 br. 09 IB JH 03 izvršena je provjera usklađenosti crnogorskog Zakona o biračkim spiskovima prvenstveno sa Direktivom 95/46/EZ i Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti. Provjerom su se otkrile neusklađenosti koje se odnose, prije svega na, dostavljanje podataka o biračima subjektima izbornog procesa.
Razmatrajući dostavljeni Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti, Savjet Agencije je mišljenja da u dijelu predloženih izmjena i dopuna nema prostora za preporuke i sugestije u smislu zaštite ličnih podataka.
