Posebnu pažnju arheologa izazvale su grobnice iz ranog hrišćanstva, od kojih jedna sa istočne strane ima urezan krst.
Nažalost, grobnice su opljačkane, najvjerovatnije u Drugom svjetskom ratu, jer po materijalu koji smo pronašli, municiji i sličnom, vidi se da su ih vojnici otvarali. To je čest slučaj, grobnice su imale mali svod, lako ih je bilo naći i zato su bile na meti pljačkaša, kao uostalom i cjela Duklja tokom duge istorije, kaže za Portal Analitika arheolog Miloš Živanović.
Objašnjava da su pronašli kosti pomjerene u stranu, a grobovi su opljačkani.
“U ovakvim grobovima su obično bila sahranjena dva ili tri pokojnika, a sa njima su sahranjivani predmeti za svakodnevnu upotrebu, staklene čaše i posude, kao i djelovi nošnje, obično predmeti od bronze ili zlata”, kaže Živanović.
Arheolog naglašava da su grobnice vrlo pažljivo rađene, a vidi se da je korišten kamen sa Duklje. To je bilo vrijeme kada Duklja na neki način postaje majdan i sa nje se odnosilo kamenje lijepo isklesano, pa i arhitektonska plastika.
Na groblju je evidentirano do sada osamdesetak grobova, od perioda kasne antike pa sve do 14. vijeka.
Poznato je, podsjećaju arheolozi koje smo zatekli kako istražuju stare grobnice, da je Duklja imala nekropole sa sjeverne, istočne i zapadne strane. To je bio ogroman grad i najbolje je istraženo groblje na istočnoj strani, kada su rađena sistematska istraživanja zbog izgradnje trafostanoice. Tada je otkriveno više od 300 grobova, i ona su pokazala da groblje bliže gradu pripada ranijem periodu, od prvog do četvrtog vijeka. Na periferiji čuvenog antičkog grada utvrđeno ja da su grobovi iz kasnijeg perioda. Poznato je da život u antičkoj Duklji prestaje početkom šestog vijeka, da se tu razvija jedna manja hrišćanska zajednica i groblje koje upravo isražujemo je potvrda za takvo mišljenje, kaže Živanović.
Priča da se iz izvora zna da čuvena Podgorička čaša potiče sa zapadne nekropole, a tokom istorije imala je čudan put. Prodata je u Skadru, a sada se nalazi u Ermitažu u Rusiji.
Na pitanje o nalazima u grobnicama koje istražuju ovih dana, arheolozi kažu "da su po svoj prilici malo zakasnili, jer su ovaj lokalitet “pohodili” mnogi tokom istorije".
No, za njih su važni ostaci koji govore kako su građene, i svaki mali nalaz, jer daju dragocjene podatke u smislu datovanja i govore o kontinuitetu sahranjivanja na ovom mjestu. Ovi nalazi pokazuju da je cijeli ovaj prostor jedan neiscrpan lokalitet, a poznato je da je od Duklje uz Zetu otkriven izvjestan broj vila rustika. To govori da, iako je rimski put išao južnije, ovo mjesto je zbog značaja grada i zbog ekonomije bilo naseljeno u kontinuitetu.
Arheolozi podsjećaju da su putopisci zabilježili da se na Lovištima vide male grudice, uzvišenja koja su pokrivala grobove.
Sigurno je da se radi o razvijenom kultu, kažu arheolozi, jer su grobnice koje su otkrili monumentalne, zidane od finog kamena, ali donošena je i plastika sa Duklje. To sve govori da se sa Duklje davno odnosio kamen i tako je bilo gotovo do danas.
Rimske grobnice od zidanih monolitnih ploča su i ranije pronalažene, o njima se dosta zna, ali kada je riječ o ranohrišćanskim, koje imaju mali svod, ovo je prvi nalaz koji je stručno obrađen, kaže Živanović.
Na lokalitetu u Roganima zaštitna arheološka istraživanja trajaće još desetak dana. Istraživanja radi Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, a rukovodilac istraživanja je mr Ivana Medenica. Tu su i arheolozi Miloš Živanović, Marija Jabučanin, Dejan Drašković, Anton Ljuljđuraj, Ivana Cvetković, i Nikola Borovinić, kao konzervatorica Slavica Orlandić i tehnički crtač Tatjana Mijović.
