Cilj ustavnih izmjena koje je predložila Vlada su „jačanje nezavisnosti sudstva u skladu sa standardima EU“, ali dio vlasti zbog političkih interesa želi da „progura“ i druge izmjene zakonskih akata koje nijesu u skladu sa prošlogodišnjim „Barometrom 26“ niti ovogodišnjim sporazumom premijera sa opozicijom, kazao je advokat i profesor Miloš Vukčević.
Crna Gora mora vrlo brzo izmijeniti svoj Ustav, ali to ne znači da će biti usvojeni svi prijedlozi koje su proteklih mjeseci stizali iz stranaka oba politička pola.
Insistiranje na promjenama teksta najvišeg državnog pravnog akta prati baš svaku vlast. No, sa formiranjem 44. Vlade na čijem je čelu lider Pokreta Evropa sad Milojko Spajić, te ulaskom predstavnika stranaka srpske provenijencije iz Koalicije „Za budućnost Crne Gore“ i nacionalnih partija Bošnjaka i Albanaca, počela je i potraga za podrškom mnogo široj izmjeni i Ustava, i određenih njegovih kategorija definisanih posebnim zakonima.
Krajem novembra prošle godine, čelnici izvršne vlasti iz PES-a su predstavili Platformu „Barometar 26“ u kojoj se kao prioritet ističe da do kraja naredne godine budu zatvorena sva pregovaračka poglavlja na putu ka punopravnom članstvu naše zemlje u Evropskoj uniji. Taj dokument danas, međutim, niko ne pominje. Platforma je prateći dio koalicionog sporazuma vladajućih stranaka rekonstruisane Vlade na koju su, navodno, pristali svi njeni članovi.
„Osjetljiva, društveno-polarizujuća pitanja koja bi mogla predstavljati digresije i političke slijepe ulice, odnosno pitanja koja bi odvukla fokus sa procesa pristupanja EU - neće se aktuelizovati u parlamentarnom diskursu bez širokog društvenog konsenzusa koji se može artikulisati kroz mehanizam razrješenja“, navodi se u pomenutoj platformi.
Takođe, višemjesečna kriza s kraja prošle i početka ove godine, koja je nastala kao posljedica odbijanja opozicije da učestvuje u radu Skupštine Crne Gore i blokade cijelog parlamenta zbog nezakonitog penzionisanja sutkinje Ustavnog suda Dragane Đuranović, izrodila je još jedan sporazum. Potpis na taj tekst stavili su Spajić u ime vladajućih partija, a Danijel Živković (Demokratska partija socijalista), Damir Šehović (Evropski savez) i Adrijan Vuksanović (Hrvatska građanska inicijativa) kao predstavnici opozicije. I u njemu se, kroz niz zajednički definisanih sugestija, insistira na „političkom konsezusu o evropskim integracijama Crne Gore“ u prevazilaženju krize. Uz dogovor da će prihvatiti svako mišljenje Venecijanske komisije o spornom penzionisanju sutkinje, te roku od samo sedam dana da Skupština implementira preporuke ovog stručnog tijela Savjeta Evrope, još jednom je potcrtana obaveza svih strana „na potpunu posvećenost ispunjavanju obaveza Crne Gore na putu pridruživanja EU“.
„Potpisivanje političke platforme između vlasti i opozicije kojom se parlamentarne stranke obavezuju da, bez prethodno obezbijeđenog opšteg političkog konsenzusa, neće predlagati rješenja koja dijele javnost, uključujući izmjene Ustava Crne Gore i Zakona o crnogorskom državljanstvu“, stoji u ovom dokumentu, kojeg su u međuvremenu praktično zaboravili svi njegovi potpisnici.
Ipak, najveći uticaj imale su poruke upućene direktno iz Evropske komisije i Evropskog parlamenta, koji su zvaničnoj Podgorici stalno ukazivali na činjenicu da na putu ka EU nema ni napretka, ni značajnih sredstava ako se ne zaokruži reforma izbornih zakona koja uključuje i promjene Ustava. I onda su se stvari ponovo pokrenule sa mrtve tačke, ali ovoga puta s tendencijom da prerastu u lavinu politički isprovociranih odluka...
O tome koje su stvarne obaveze naše zemlje kada je riječ o ustavnim promjenama, advokat i profesor Miloš Vuković za Pobjedu precizira dvije ključne odrednice na kojima insistiraju evropske institucije.
Prva se odnosi na izmjene najvišeg pravnog akta, čime bi se depolitizovao Sudski savjet. Upravo je to jedno od suštinskih zahtjeva za ispunjavanje kriterijuma za zatvaranje Poglavlja 23 – Pravosuđe i temeljna prava.
„Vlada je ove godine utvrdila Prijedlog za promjenu Ustava, odnosno njenih amandmana VIII i IX, kojim bi se učinile tri ključne stvari. Na osnovu tih izmjena, ministar pravde izlazi iz Sudskog savjeta, većinu tog tijela čine sudije koje biraju sudije, a članovi koji nijesu sudije biraju se po objektivnim i mjerljivim kriterijumima integriteta i referenci“, istakao je naš sagovornik.
On ukazuje da je cilj ovih izmjena „jačanje nezavisnosti sudstva u skladu sa standardima EU“, te podsjeća da je prijedlog davno upućen Skupštini, a tekst je javno dostupan.
„EK u izvještajima o vladavini prava za 2024/2025. godinu i akcionim planovima za 2023/2024, traži jačanje nezavisnosti i disciplinske odgovornosti. Uz to, Venecijanska komisija godinama preporučuje depolitizaciju Sudskog savjeta. Uz to, ovaj paket ustavnih promjena je usklađen sa Reformskom agendom 2024–2027. Rok za ove ustavne izmjene bio je jun ove godine“, precizirao je Vukčević glavne razloge zbog čega su ove promjene jedan od glavnih uslova za pristupanje EU.
