“Theodorus će sretan biti zbog smrti moje,
kao što će neko drugi sretan biti zbog smrti Theodorusove,
pa ipak, svi o smrti loše zbore”,
piše Ezra Pound u „Hommage to Quintus Septimus Florentis Christianus“.
Kako o smrti, tako i o Vučiću. O njemu loše zbori Krivokapić, koji bi vladu, da nije bilo njega, gledao samo sa ulice, u mimohodu. O njemu loše zbori Ivanović, koji bez Vučića danas ne bi bio vlasnik režimskog medijskog malja na prodaju, niti bi u državne institucije postavljao svoje saradnike, a po šarenom i dalekom svijetu slao svoje ambasadore. O njemu loše zbore ljudi na društvenim mrežama: čini se fer reći kako je Vučić među građanima Crne Gore koji se izjašnjavaju kao Srbi tek neznatno popularniji nego među onima koji se izjašnjavaju kao Crnogorci.
Vučić već godinama uspješno i bez kazne destabilizuje Crnu Goru i Bosnu i Hercegovinu (pa i Makedoniju). Smijenio je vlast u Podgorici, uz prećutnu saglasnost zapadnih demokratija. Ležerno je i bez negativnih političkih posljedica po sebe u mainstream lansirao ideju Srpskog sveta. Naoružava se. Preuzima medije u regionu. Uspješno plasira inicijative koje za cilj imaju da Srbiju postave kao regionalnog hegemona. Preko svojih medija i think tankova u Crnoj Gori elegantno je lansirao tezu o jednakosti srpskog i crnogorskog nacionalizma – što nije drugo nego abolicija nacionalizma koji je u zadnjih četvrt vijeka rezultirao stotinama hiljada mrtvih i raseljenih, etničkim čišćenjem, hladnjačama punim leševa, masovnim grobnicama i genocidom. To je istinsko malo remek-djelo propagande: izjednačavanje nacionalizma čiji je iskaz “ja sam Srbin i svi ste vi Srbi” i nacionalizma koji na svom crnom kontu nema ništa od pobrojanog, a čiji iskaz je “ja sam Crnogorac, a vi budite što god jeste”.
Plasirao je, Vučić, dakle tezu o jednakosti dva nacionalizma od kojih je jedan konstantni izvor sukoba u regionu i ideološka matrica lokalne wannabe imperije u pokušaju a drugi klasični antikolonijalni nacionalizam Titovih nesvrstanih, pri čemu drugi nacionalizam zasad postoji kao mogućnost, ne i kao stvarnost. Održao je praktično jednopartijske izbore i formirao praktično jednopartijski parlament – i sve je to zapad prihvatio. Konstantno funkcioniše van svojih ustavnih nadležnosti, kontroliše sve, pa i vrapce u državi, a zapad ga i dalje tretira kao demokratskog lidera.
Stoga: zašto braćo i sestre, zašto loše o Vučiću ako su njegovi ciljevi i vaši ciljevi? Zašto, kada on te ciljeve više nego solidno ostvaruje?
Evo zašto: zato što je Vučić, kako je primijetio moj dobri prijatelj, modernizator srpskog nacionalizma. A modernizatori, naročito nečeg tako retrogradnog kao što je nacionalizam, nailaze na (u Vučićevom slučaju: jadni, jedva postojeći) otpor: to im je sudbina.
Na šta mislim pod “modernizacija srpskog nacionalizma”?
Odgovor mi se čini očitim, no da ipak izlistam argumente.
Srpski svet je Velika/Homogena Srbija 2.0. Koncept je updateovan, tako da kombinuje kontrolu teritorije i takozvanu meku moć. Podrazumijeva jačanje ekonomskog uticaja (što je legitimno i legalno) i asimilaciju (što nije nelegalno, još manje tuđe velikim evropskim državama), namjesto brutalne (para)vojne kontrole koja je karakterisala velikodržavni pokušaj koji je predvodio Milošević.
Fokus Srpskog sveta više nije ni Kosovo ni Crna Gora, nego dio Bosne i Hercegovine – entitet Republika Srpska. Kosovo je izgubljeno i služi samo kao sredstvo političke trgovine za pritisak na Bosnu i Crnu Goru.
Koja, nakon Vučićeve reforme, više nema privilegovan status unutar srpskog nacionalizma. Ona više nije “drugo oko u glavi”, “srpska Sparta”, “čuvar slobode i istorijskog kontinuiteta”, nego samo fragment Srpskog sveta, čije je srce Republika Srpska…
Crnogorska mitropolija više nije “druga nakon patrijaršije”, nego tek “četvrta unutar SPC”. Iz Beograda je jasno saopšteno da je bosanska katedra sada ispred CG mitropolije. Mitropolit crnogorsko-primorski više nije “drugi nakon patrijarha”: u sinodu nema mjesta za njega.
Vučićevo srpstvo nije kosovskog, nego bosanskog zavjeta.
Amfilohije je bio svjestan rečenog – zato ga je Vučić tako aktivno iritirao.
Srpski lideri više nisu porijeklom iz Crne Gore (kao Milošević i Tadić) – i Vučić i Porfirije su iz Bosne.
Novu realnost sažeo je posljednji u nizu onih koji su se poklonili Vučiću: Joanikije. Kada kaže: “Razorena lovćenska kapela koja se žrtvovala, stalno se umnožava i na takav način će se cio jedan veliki zamah kapele završiti kada se vrati ona opet na Lovćen u sazvežđu velikom lovćenskih kapela svuda po srpskim zemljama”, Joanikije ukida singularnost, time i umanjuje značaj Lovćena i kapele za srpski nacionalizam – Lovćen i kapela više nisu krov, kruna tog nacionalizma, nego tek dio “sazvježđa”, jednak ostalim zvijezdama “svuda po srpskim zemljama”.
Nakon Amfilohijeve smrti – a sa njim je, simbolički, okončao i stari koncept srpskog nacionalizma u Crnoj Gori – svi planovi i dilovi između njega i autora teze o “emancipatorskom potencijalu mitropolije crnogorsko-primorske” postali su tek besciljno tumaranje po starim mapama minule stvarnosti.
