Dvije decenije nakon prvih pokušaja, u Gornjem Zaostru se ponovo priprema inicijativa za postavljanje spomenika četničkom komandantu iz Drugog svjetskog rata i ratnom zločincu Pavlu Đurišiću, saznaje Pobjeda.
Prema pouzdanim izvorima Pobjede, brižljivo planirana akcija bi mogla biti realizovana dan uoči tradicionalnog sabora koji se u tom mjestu održava 8. avgusta, a iza inicijative stoje udruženja koja baštine četničku ideologiju, kao i jedan lokalni mještanin i aktivista.
Plan organizatora je, prema izvorima Pobjede, da se spomenik, čiji kalup je već izgrađen, postavi privremeno simbolično i medijski vidljivo, a zatim ukloni, kako bi se izbjegle pravne posljedice ili eventualna reakcija vlasti.
Cilj ovog poteza, tvrde sagovornici Pobjede, jeste da se pošalje poruka očekivanja institucionalne podrške za trajno obilježavanje lika i djela Pavla Đurišića, vođe kolaboracionističkog četničkog pokreta koji je odgovoran za brojne zločine nad civilima tokom Drugog svjetskog rata.
O namjerama organizatora, kako saznajemo, obaviješteni su i čelnici pojedinih prosrpskih političkih partija u Crnoj Gori koje baštine Ravnogorski pokret, prije svega Nova srpska demokratija, kao i dio klera Srpske pravoslavne crkve.
- Tu se misli prije svega na vrh NSD, ali i kler SPC blizak mitropolitu nikšićko-budimljanskom Metodiju - saopštili su izvori Pobjede.
I drugi mitropolit SPC Joanikije Mićović se u više izjava pozitivno izjasnio o djelovanju Pavla Đurišića, nazvavši ga junakom.
U javnosti se strahuje da bi čak i privremeno postavljanje spomenika moglo izazvati tenzije i podjele, što pojedinim političkim akterima, poznatim po oslanjanju na nacionalnu retoriku, može politički odgovarati.
Podsjetimo, prethodni pokušaji podizanja spomenika Pavlu Đurišiću nailazili su na snažno protivljenje antifašističkih organizacija, nevladinog sektora i dijela domaće javnosti.
Spomenik koji je bio postavljen 2003. godine u Gornjem Zaostru, bez odobrenja nadležnih institucija, uklonjen je po nalogu tadašnjih vlasti. Nakon toga je bilo više pokušaja od kojih je najviše medijski ispraćen onaj 2013. godine, kada je podignut spomen-kompleks i postament za spomenik Đurišiću, ali su pripadnici Specijalne antiterorističke jedinice dva puta rušili postolje, po naredbi Ministarstva kulture.
Izbor Zaostra za održavanje četničkih skupova nije slučajan, jer je to selo u blizini Berana tokom Drugog svjetskog rata bilo štab kvislinga, ratnog zločinca i vođe četničkog pokreta u Crnoj Gori Pavla Đurišića.
Upravo je Đurišić, po pisanju istoričara Radoja Pajovića, prije napada na bihorski kraj i Pljevlja boravio u Gornjem Zaostru, odakle je pošao na pohod u kojem je ubijeno na hiljade Muslimana.
– Prema do sada poznatim i proučenim četničkim dokumentima i poslijeratnim spiskovima, jedinice Pavla Đurišića su na području Crne Gore, Sandžaka i istočne Bosne likvidirale oko 15.000 Muslimana – navodi istoričar Radoje Pajović.
Najveći zločin nad Muslimanima od Đurišićevih četnika izvršen je u čajničkom i dijelu pljevaljskog sreza, februara 1943. godine. Tom prilikom je, prema depeši Pavla Đurišića, koja je poslata Dragoljubu Mihailoviću, poginulo oko 1.200 naoružanih Muslimana, a više od 8.000 nevinih muslimanskih stanovnika je ubijeno, mnogi na svirep način. Osim već navedene Bukovice (563), tom prilikom je ubijen i 481 građanin Meljaka i 384 žitelja Boljanica.
Prema poslijeratnom popisu žrtava četničkog terora u pljevaljskom srezu, ubijena su 1.534 građanina, od čega 1.501 Musliman, navodi istoričar Radoje Pajović.
