Naučnici su na putu da dokažu da je u svijetu postojala još jedna vrsta pračovjeka, dosad nepoznata, te da današnji čovjek potiče od još jednog pretka.
Riječ je o fantastičnom otkriću, nevjerovatnom i za naučnike, kako je izjavilo više njih sa uglednih svetskih naučnih ustanova kao što su Institut Maks Plank za antropološku evoluciju u Lajpcigu, Centar za geo-genetiku pri Univerzitetu u Kopenhagenu, Institut za arheologiju i etnologiju u Novosibirsku, Državni univerzitet Kent u Ohaju, muzeji za istoriju prirode u Londonu i u Njujorku.
Fosil „Denisova“: Kada su ruski naučnici u ljeto 2008. godine, u jednoj izolovanoj pećini u Sibiru pronašli kost čovečijeg prsta, vjerovalo se da je riječ o fosilnom fragmenu neandertalca, poznatog pretka današnjeg čovjeka. Fosilni ostatak je nazvan "Denisova" po pećini gde je pronađen.
Prvobitna analiza DNK materijala pokazala je da se radi o kosti žene i fosil je nazvan "Žena X". Iznenađenje je uslijedilo posle detaljne analize DNK tog ružičastog delića kosti ženskog prsta. Prema rezultatima detaljne DNK analize koja je urađena u Institutu Maks Plank u Njemačkoj, a čiji su rezultati upravo objavljeni u časopisu "Priroda" (Nature), ispostavilo se da se radi o vrsti koja jeste u homo-nizu, odnosno da pripada lozi "hominina" (bića sličnih čovjeku), ali da nema spojnica sa neandertalcem (Homo neadertalicus), niti Homo sapiensom, već pripada dosad nepoznatoj lozi pračovjeka koja je vjerovatno migrirala iz Afrike u dio Centralne Azije prije oko 30.000 godina.
Izumrli predak: Neandertalac (Homo neanderthalensis) je izumrla vrsta roda homo, predak savremene ljudske vrste Homo sapiensa koja je nastanjivala većinu evropskog kontinenta i dio jugozapadne Azije od sjevera Arapskog poluostrva do šire okoline Kaspijskog mora.
Prve karakteristike neandertalske vrste pojavljuju se oko 320.000 godina p. n.e, tipična neandertalska morfologija razvija se do 200.000 godina p.n.e, a posljednji neandertalci živjeli su oko 30.000 do 48.000 p.n.e. Vrsta je dobila ime po dolini Neandertal u njemačkoj saveznoj državi Sjeverna Rajna-Vestfalija, u kojoj se nalazi pećina Feldhofer gdje su 1856. prvi put pronađeni njeni ostaci.
Ostaci neadertalskog čoveka nađeni su i u Francuskoj, Španiji, na Balkanu, Bliskom istoku, u sjevernoj Africi. Zanimljivi su nalazi lobanja s područja Uzbekistana, Palestine, Iraka, Kine,Tanzanije.
Različite grane čovječanstva: Naučnici su dugo vremena pretpostavljali da je moderni čovek, čiji je direktni predak homo sapiens, naslijedio gene neandertalca, ali su u XIX vijeku ta istraživanja dovedena u sumnju. Genetska istraživanja fosilnih ostataka pokazala su da između neandertalca i homo sapiensa nije došlo do ukrštanja, te da je neandertalac izumrla grana čovječanstva.
Takođe se vjeruje da je homo sapiens potekao od loze homo erektus (erectus) koji je stigao iz Afrike i da su bolesti koje je doneo dovele do izumiranja neandertalca. Sve do kraja XIX vijeka naučnici su vjerovali da su samo dvije homo loze - neandertalca i sapiensa - postojale u poslednjem periodu ledenog doba, što je poljuljalo otkriće iz 2003. godine.
Naučnici su 2003. u Indoneziji, na ostrvu Flores, pronašli, takođe, ostatke pračovjeka nazvanog Homo floresiensis, ili "hobit", ali zasad nema dokaza da se ta loza bilo gdje drugdje proširila po svijetu. Smatra se da su oni stari oko 17.000 do 12.000 godina.
Nova saznanja: Najnovija analiza ostatka kosti prsta "Žene X", ili "Danisove", potvrđuju da su tri loze pračovjeka postojale na istom području i da su preteča modernog čovjeka. Analiza DNK je bazirana na specifičnom dijelu ćelije označenom mtDNK, koji se jedino prenosi ženskom, odnosno majčinskom linijom.
Analizom u Institutu Maks Plank je urađeno 156 kombinacija upoređivanja mtDNK genoma sa mtDNK genomima 54 savremenika, kao i sa ostatacima starim oko 30.000 godina koji su nađeni u Rusiji i od šest kojih su pripadali neandertalcima.
Utvrđeno je da je "Žena X" imala posve specifičan genom, odnosno vlastitu mtDNK liniju. Naučnici su objavili da se genom mtDNK neandertalca i homo sapiensa razlikuju u 202 nukleotidne pozicije, dok je kod "Žene X" utvrđeno 385 takvih pozicija.
Nepoznata loza: To ukazuje, zaključili su naučnici, da fosilni ostaci "Žene X" pripadaju dosad nepoznatoj lozi u homo famiiliji. Naučnici, takođe, vjeruju da su sve tri vrste "hominina" živjele u istom području u Centralnoj Aziji.
U tom dijelu svijeta su nađeni ostaci loze homo erektus (homo erectus) koja je iz Afrike došla u Aziju pre dva miliona godina i ostaci Homo hajdelbergensisa (heidelbergensis) iz vremena prije oko 650.000 godina. Obje loze su u direktnoj vezi sa homo sapiensom.
"Žena X" je mlađa i genetski drugačija. Slični enigmatski fosilni ostaci nađeni su u Aziji: u Narmada (Indija), Junksijanu, Daliju i Jinijušanu (Kina), ali se za njih vjeruje da su moguči azijski "derivati" od loze Homo heidelbergensis.
Milanka Mirković (B92)
