“Ono što kažu svi pošteni crnogorski istoričari, Crna Gora je teško mogla da ostane po strani jugoslovenskih integracija. Crna Gora je bila jedna od onih zemalja koje su bile proorijentisane za ujedinjenje južnoslovenskih naroda, nije bilo govora o zemlji koja želi da bude po strani”, dodao je Šistek.
Riječ je o tome, ističe Šistek, po kojim uslovima da priđe tom ujedinjenju.
“Čak i kralj Aleksandar (Karađorđević) je znao da je Podgorička skupština bila puka formalnost, nedemokratska procedura, koristan papir da je nešto izglasano i niko nije imao iluzije o čemu je riječ. To je istrgnuto iz istorijskog konteksta. U to vrijeme, ujedinjiteljska strana, nakon 1918. godine nije veličala Podgoričku skupštinu jer su znali kako je došlo do toga”, objašnjava Šistek.
Smiješno je, ističe, kada danas neko od Podgoričke skupštine pravi nešto što ona nije.
“Da neko danas smatra da je to ujedinjenje bilo dobra stvar za Crnu Goru, to je druga stvar, ali da se ona veliča, kada su i mnogi ti unionisti razočarani u svoje vrijeme, to je pogađanje svih istorijskih činjenica”, kazao je Šistek.
U Crnoj Gori je, objašnjava Šistek, crkva Srbije bila prilično nejaka.
Talas njenog uticaja je krenuo nakon raspada Jugoslavije i crkva je smišljeno, na sistematičan način, postepeno gradila svoj uticaj.
Crkva je bila vrlo aktivna u tome da pridobije sve što se može i, kako kaže, postala je moćna organizacija.
“Režim koji je ovdje bio od 2006. godine (vladavina DPS-a), vjerovao je da će se crkva pomiriti sa nezavisnošću Crne Gore kad joj se da sve što treba, a desilo se baš suprotno”, rekao je Šistek.
Referendum je značio veliki poraz prosrpskih stranaka i laičkih intelektualaca koji nisu bili vezani sa crkvom, i koji su se diskreditovali, dodaje, porazom i svađama pa se crkva nametnula kao ključna institucija.
Prosrpske partije dobijale su legitimitet time što su bile uz crkvu, smatra Šistek.
“Ko je bio bliži Amfilohiju, taj je dobijao veću važnost. Tako je crkva postala najveći nosilac te velikosrpske ideologije, tog srpskog identiteta i političke misli”, dodao je Šistek.
Od svih mogućih ideologija i misli koje su postojale u crkvi, dodaje, ona se vodi idejom Nikole Velimirovića, tj. najekstremnijim idejama.
“SPC se ponaša kao nosilac neke kleronacionalističke ideje koja hoće da mijenja, ne samo nacionalni karakter društva, već da uništi neke tokove sekularizacije i modernog društva, do kojih je Crna Gora stigla”, objašnjava Šistek.
To je klerikalizacija društva, ističe, u cilju da se društvo homogenizuje.
“Možemo to uporediti sa sličnim procesima, nažalost, u Iranu, Avganistanu”, kazao je Šistek.
Mnogi neobavješteni stranci, uključujući i diplomate, u čiju dobronamjernost Šistek sumnja, propagiraju tezu o ekstremnim Crnogorcima.
“Koji su genocid počinili Crnogorci u ime tog svog nacionalizma, navodnog, na koje teritorije pretenduju tzv. crnogorski nacionalisti? To je potpuno izmišljeno. Tu postoje ljudi koje vole Krsta Popovića i Zelenaše previše, na jedan nekritičan način, imate te stvari, ali to su ljudi koji su imali socijalne probleme i koji su ostavljeni na margini, a to je nešto što bi se moglo označiti za crnogorske nacionaliste”, kaže Šistek.
