Nakon stravičnih žega, u Francuskoj ovih dana najavljuju dolazak snažnih oluja. Kada bi se sve nevolje Francuza ovog ljeta ticale samo vremena, oni bi to, nema sumnje, još i stoički podnijeli. Ali, žege i oluje koje vladaju političkom scenom posljednjih nedjelja su toliko žestoke, opasne i zabrinjavajuće, da ove vremenske nisu ništa u poređenju sa njima. I što je najgore, čini se da se one neće uskoro ni smiriti. Naprotiv.
Francuska saga: U centru scenarija velike francuske melodrame Dalasa na Seni, koja polako prerasta u West Wing Jelisejske palate, nalazi se neverovatno bogatstvo; svetski slavni brend; podeljena porodica; naslednica u devetoj deceniji života; jedan mondenski fotograf; tajni snimci kompromitujućih razgovora koje je snimio jedan batler i politički skandal koji direktno vodi do samog vrha Jelisejske palate.
No, za razliku od slavnih, virtuelnih američkih serija, francuska saga je ne samo prava, istinita i surovo realna, već su i njeni glavni akteri ličnosti iz krema francuskog društvenog i političkog života. Ako ste spremni da se upustite u mračni i prljavi lavirint ovog nevjerovatnog skandala – zvanog afera Betankur, onda krenimo redom.
Može se reći da je, pre nego što je ovo postao skandal vezan za novac, politiku i korupciju, to pre svega bila bizarna priča o jednoj multimilijarderki i njenom žigolu, koja je uzbuđivala Francusku.
Bogatašica i žigolo: Multimilijarderka o kojoj je reč je naslednica Loreala, 87-godišnja Lilian Betankur, jedna od najbogatijih žena Evrope i sveta, čije se trenutno bogatstvo procenjuje na oko 19 milijardi evra.
"Žigolo" je pomodni fotograf, slikar i novelista, 63-godišnji Fransoa Mari Banije, koji je nedavno rangiran kao 917. najbogatiji čovek na svetu, zahvaljujući tome što mu je gospođa Betankur poklonila skoro milijardu evra – tačnije 938 miliona. Kako u gotovini, umetničkim predmetima - platnima Pikasa i Matisa, tako i kroz doživotnu polisu osiguranja.
Kao i sve dame njenog statusa, gospođa Betankur je imala nameru da pozne godine svog života provede u miru, šetajući se između svojih luksuznih kuća u Francuskoj i na Sejšelima. Ona je sredila da njeno jedino dete, 57-godišnja Fransoaz Betenkur–Mejers, nasledi gro njenog enormnog bogatstva, kao što to francuski zakon i predviđa i bila je spremna da živi skromno - samo od kamata, koje se procenjuju na oko 34 miliona eura mesečno, što je otprilike ravno vrednosti 25.350 francuskih minimalnih dohodaka.
No, njene mirne penzionerske dane prvo je narušila ćerka Fransoaz, koja je još pre tri godine podigla optužnicu protiv njenog prijatelja Baniea, optužujući ga da je njegovo prijateljstvo isključivo motivisano korišću i željom da zloupotrebi poverenje mentalno fragilne starice.
Suđenje u porodici: Slučaj se vuče već godinama. Dok ćerka pokušava da dokaže da je mentalno stanje njene majke narušeno, majka odbija psihijatrijsku procenu, izjavljujući da ona pravi poklone svom prijatelju, koga želi da nagradi za društvo koje joj pruža i koje je ispunjava nadom, optimizmom, duhom i inteligencijom.
Imajući u vidu žestinu i dužinu ovog porodičnog sukoba, pomoćno osoblje Lilian Betenkur – njen batler, sekretarice, računovođa i vozač su vremenom počeli da biraju stranu u tom duelu. Oni koji su pokazali suviše simpatija prema ćerki Fransoaz, ili koji nisu krili svoju mržnju prema Banijeu, veoma čestom i ne retko grubom posetiocu, bili su otpušteni sa kompenzacijom.
Pokazalo se da je to bila izuzetno loša odluka. Porodični batler, Patris Bonefoj, koji je radio skoro dve decenije kod Betankurovih, rješava prošle godine da snimi sve dogodovštine gospođe Betenkur - i one sa njenim prijateljem Banijeom, ali i sa njenim finansijskim savetnicima i direktorima. Nakon što biva otpušten, on uručuje ćerki Fransoaz kompletan materijal: stotinu sati snimljenih razgovora na 28 diskova. Tri nedelje kasnije, Fransoaz nosi kompletan materijal u policiju, ali, za svaki slučaj, kopije dostavlja i medijima, koji odmah kreću sa publikovanjem transkripta razgovora.
Kompromitujući snimci: Zahvaljujući ovim snimcima, ne samo što se odlaže planirano suđenje Banijeu, koje je trebalo da počne 1. jula ove godine, s obzirom na to da je ćerka priložila novi dokazni materijal, već i bizarna, tabloidna porodična afera prerasta u političku. Državnu.
Snimci su naime odjeknuli poput dinamita. Oni sugerišu da je predsednik Sarkozi pokušao da manipuliše sudskim organima kako bi blokirao legalnu akciju Fransoaz Betankur – Mejers. Oni sugerišu da je gospođa Betankur sistematski skrivala dio svog bogatstva u inostranstvu kako bi izbjegla plaćanje poreza, kao i da je Erik Vert, tadašnji ministar budžeta i blagajnik UMP (Sarkozijeva partija), koji je bio zadužen da juri sve one koji se bave utajom poreza, tražio i obezbijedio posao svojoj supruzi Florans u privatnoj firmi gospođe Betankur.
Snimci otkrivaju i mnogo, mnogo više. Stravičnu sliku hipokrizije i pohlepe prijatelja i savetnika gospođe Betankur, na čelu sa Banijeom, koji se pojavljuje kao čovek opsjednut novcem.
Uloga ljevičarskog portala: No, cijela afera se dodatno zahuktava od trenutka kada je ljevičarski istraživački website Mediapart pronašao još jednu bivšu službenicu gospođe Betankur – Kler Tibo, računovođu.
U svom svedočenju, ona otkriva kako su godinama mnogi političari, uglavnom sa desnice, dolazili u rezidenciju Betankurovih i nakon večere u privatnim salonima primali braon koverte pune keša. Između ostalih, Tibo je pomenula da je to slučaj i sa Sarkozijem, dok je bio gradonačelnik Nejia na Seni. Posljednja, velika suma je, prema njenim riječima, iznosila 150 000 eura i bila je namenjena predsedničkoj kampanji Sarkozija 2007, a uručena je Eriku Vertu.
Nakon svojih iskaza Mediapartu, policija je dugo i detaljno ispitivala Kler Tibo i činilo se da je tom prilikom ona povukla neke od svojih optužbi, prije svega da je Nikola Sarkozi, kao gradonačelnik Nejia, primao keš. Međutim, ostala je pri svim svojim ostalim izjavama, a uvid u bankarske izvode je potvrdio sve njene navode – sume koje su povlačene sa bankovnih računa se poklapaju sa iznosima i datumima koje je ona navela.
Da li to objašnjava zašto se predsednik Sarkozi stavio na stranu majke u sporu sa ćerkom i pored evidentnih pokazatelja da je stara gospođa labilnog mentalnog stanja? Da li to objašnjava kako je gospođa Betankur uspjela da sve ove godine izbegne plaćanje poreza, adekvatnog svom bogatstvu i da povrh svega francuska država to toleriše?
Sarkozijeva odbrana: U intervjuu koji je u ponedeljak uveče dao za FR2, predsednik Sarkozi je bijesno odbio sve optužbe i optužio medije i opoziciju da izmišljaju afere u namjeri da stanu na put njegovim reformama. On je sa gnušanjem odbio i samu pomisao da je primao koverte sa kešom od Betankurovih. No, u tom prilično neubjedljivom i poliranom razgovoru, u kome zapravo nisu ni pokrenuta neka od ključnih pitanja, nijednom, recimo, nije bilo pomenuto pitanje donacija njegovoj partiji i predsedničkoj kampanji, kao ni pitanje Sarkozijevog uplitanja u rad sudskih organa.
U međuvremenu, državni tužilac je pokrenuo tri istrage – jednu o narušavanju privatnosti gospođe Betankur; drugu o utaji poreza porodice Betankur i treću o tome da li su, kako su i ko su korumpirani političari i da li su političke partije nelegalno finansirane. Naravno, mediji i opozicija zahtevaju da se imenuje nezavisni sudija koji će se baviti ovom istragom, jer se, kako tvrde, ne može vjerovati nezavisnosti državnog tužioca, budući da je on vrlo blizak sadašnjoj vlasti.
Čekajući jesenje oluje: Afera se i dalje ne stišava i svakoga dana iz plakara gospođe Betankur ispada po neki novi leš. Dokle, videćemo. Naravno, za glavnog krivca se proglašava ljevičarski website Medijapart, koji je objelodanio čitav skandal i koji uporno ostaje pri svojim iskazima i svedocima, i zalaže se za kompletno rasvjetljavanje ove afere.
Što se pak tiče Sarkoa, njemu zaista predstoji dugo, žarko i mučno leto. Njegov stil vladanja, kao i nepopularna reforma fiskalnog sistema, debata o nacionalnom identitetu, mešanje u kadrovsku politiku medija, sudstva, itd, učinili su da njegova popularnost značajno opadne. Predstojeće mere ekonomske štednje, kao i planirana kontroverzna reforma penzionog sistema, koje namerava da sprovede, takođe ne nailaze na razumevanje. Sva je prilika da ni ishod ove afere, koju Sarkozi pokušava na svaki način da minimizira, izvesno neće doprineti učvršćivanju njegovog već ozbiljno poljuljanog ugleda kao predsednika.
(Borjanka Milatović, e-novine)
