Dok se raspravljamo u novinama oko toga ko je od koga izveo više naroda na ulicu u Beogradu prošlog vikenda - još je nekako dobro. Nevolja dolazi kada na ulici krenemo jedni na druge.
Broj demonstranata u Beogradu znači onoliko više koliko znači program sila koje stoje iza njega. Ideološka struktura demonstranata je više važna od njihovog broja. Tri su sile nastupile u Beogradu od 25. do 27. maja. Da li se to mnogo tiče Crne Gore? I te kako se tiče, iako bismo voleli da nije tako. Svaku silu ćemo obrazložiti sa stanovišta interesa Podgorice.
PRVA SILA: SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA
Popovi su u Beogradu na Spasovdan, 25. maja, krenuli na svoju staru paradu od Vaznesenjske crkve u Ulici Admirala Geprata do Crkve Svetog Save na Vračaru.
Rastko Nemanjić je, misle oni, ne manji čuvar Beograda od samog Isusa. Digli su Savi veću crkvu od Isusove vaznesenjske. Teško da je Sava to zaslužio, jer kada je živeo, on je branio svoj županski Ras što je drumom najmanje 260 kilometara južno od tada tek budućeg Beograda.
Nije Sava nikada bio u Beogradu, a ovaj grad nije ni postojao kao civilno mesto u njegovo vreme. Zato, u stvari, popovi tvrde da ipak umesto njega sam ,,srpski“ Hrist brani Beograd.
Ali to je tako tek od Stevana Lazarevića u 15. veku. A i nije lepo da srpska crkva Isusa tako kompromituje, jer je Beograd bio duže pod Turcima, Mađarima i Austrijancima nego pod nama Srbima.
RAZLIKA IZMEĐU MITROPOLITA
Popovi ne mare za istoriju, oni vole iluziju.
Osim toga, njihova litija u Beogradu nema u svemu veze sa Radovićevim kovid-litijama u Podgorici 2019/20. godine. Mitropolit Radović je tada izveo Crnogorce na ulicu da odbrani imovinu Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori i da smeni sekularnu vladu u Podgorici.
To se u Beogradu nije omaklo Porfiriju Periću, jer beogradska vlada nije sekularna, iako jeste autoritarna. Njeno bezakonje i nasilje nad narodom njega ne povređuje dokle god država bude vodopadnim novcima finansirala Patrijaršiju.
Osim toga, Radović je hteo da osigura pravnu autonomiju cetinjske mitropolije u Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Crnoj Gori koja bi obuhvatala finansijsku i kadrovsku samostalnost. Amfilohije Radović je bio crkveni federalista što Porfirije Perić nije, niti bi to beogradski kler ikada prihvatio. I Radović je bio skandalizovan što je niški episkop Irinej bio izabran za patrijarha a ne on, koji je po položaju mitropolita bio iznad njega i prvopozvan da to mesto zauzme. Porfirije Perić ga kod toga, dok je bio u Zagrebu, nije tešio. Svakako da je mitropolit Radović bio opravdano uvređen.
KARAKTER LITIJE PORFIRIJA PERIĆA
Četiri godine kasnije Porfirije Perić izvodi litiju u Beogradu, ne da spasi svoju crkvu od vlade Ane Brnabić kao Radović u Podgorici, već da spasi bezakonje njene vlade i svoju budžetsku korupciju.
On štiti unezverenu beogradsku velikosrpsku kamarilu, a u Crnoj Gori on posredno napada i novorođeno pro-evropsko biračko telo u Podgorici iz 2022/3.godine, jer se ovo, izgleda, odvažilo da prkosi autokratskom Beogradu. Sada Porfirije Perić pokušava na svojoj litiji da disciplinuje onaj deo nekadašnje Radovićeve litije koji ne samo da nije hteo Đukanovićevu vladu, već nije hteo ni da kleči pod Beogradom.
To političko telo u Crnoj Gori nije tada 2019/20. godine bilo jasno vidljivo, ali sada, u poslednjih deset meseci, ono jača i ide ka najvišem jarbolu sa crnogorskom zastavom. Jedina dilema u tom telu je sada hoće li komandni dvojac Milatović-Spajić izdržati u dualnoj saradnji i može li on ispuniti ,,evropska“ očekivanja još uvek njihovih sumnjičavih birača. Prije svega ono: da nije slučajno kod dvojca u pitanju podmukla beogradska prevara? Dvovlašće se teško održava.
Beogradska litija patrijarha Perića nema demokratski karakter. A jedino u čemu je slična bivšoj crnogorskoj Radovićevoj litiji je tamo gde se poklapa sa njegovim nacionalističkim programom, a sada sa preostalim velikosrpskim telom frontofskih iredentista iz Srpske kuće u Podgorici.
To se telo sada topi. I to užasava Beograd. Propada mu investicija u Front, i ne miri se sa tim da mnogi crnogorski Srbi žele svoju nezavisnu državu, Crnu Goru.
ROPSKI MIR LITIJE
Istorijska je ideološka razlika između Porfirijeve litijske poruke od 25. maja i poruke na promenu vlasti demokratskih partija od 27. maja: patrijarh nijednom reči od svog ustoličenja do danas nije osudio kriminal beogradske vlade, teror nad novinarima, totalnu korupciju države i njene policije i sudova, generalnu pljačku nacionalnog budžeta do mesne zajednice, hibridnu upravu tajnih službi nad krijumčarskim bandama u zemlji, 24-časovno informativno policijsko obmanjivanje naroda o stanju nacije, podrivanje nezavisnosti Crne Gore i Bosne i Hercegovine, mučenje Srbije namernim mučenjem kosovskih Srba, i stalnim odlaganjem procedure za pristupanje Evropskoj uniji...
Patrijarh je tronut nad dva masovna zločina u Srbiji, ali on nikoga u državi ne vidi za proizvođača ludila u zemlji, već poziva na mir, da dodatno pritegnemo poklopac na Papenovom loncu i spašavamo režim – od koga Srpska pravoslavna crkva bezdušno profitira na račun naroda.
Ona nije svojom litijom neutralna, jer ona pozivom na nemoralni mir štiti propali režim. Njen mir je patnja naroda pod odmetnutom vladom.
A PROFESORI, KRSTONOSCI?
A univerzitetski profesori na Porfirijevoj litiji?
To su naučnici koji su šest dana empiričari na Univerzitetu, a sedmog dana poništavaju prethodnih šest i odlaze nedeljom duhovima u Crkvu. To je komična imitacija ideala Sv. Tome Akvinskog kada je spajao Aristotelovu filozofiju sa Hristovom biografijom u ,,Sumi teologije“.
Neki sa Univerziteta su tek stigli do Tome u 13. veku. Koliko će im biti potrebno godina da prevale narednih 700 godina do nas?
Da li bi im dobrodošlo obaveštenje da je Univerzitet u Firenci 1473. godine zatražio od Republike da se za nastavu iz filozofije ne pozivaju sveštenici, teolozi? Ništa čudno, tada je Firencu vodio Lorenco Mediči Veličanstveni, čiji je učitelj iz filozofije bio Marsilio Fičino, otac evropskog humanizma.
LJUBAV CRKVE PREMA MUMIJAMA
Na beogradskoj litiji 25. maja popovi su, u skladu sa svojim predhrišćanskim varvarskim obredima, nosili ostatke leša vladike Nikolaja Velimirovića u ćivotu da bi čarolijom kostiju osigurali jedinstvo u Crkvi pod velikosrpskom i kriminalnom politikom Beograda.
Oni hoće mir u Srbiji, ali mir pod kriminalnom vladom. Verovatno se malo ko među nama zapitao zašto država dozvoljava monopol Crkvi da se ekshumirana tela značajnih črnorizaca nose kroz ulice. Kojim je zakonom to dozvoljeno? Može li da svako od nas kroz grad svake godine pronese svog pogrebenog oca i materu, radi ,,narodnog poštovanja“?
A možda i Njegoša sa Lovćena, a što ne i Sv. Petra Cetinjskog iz Cetinjskog manastira; kako bi bilo da ih svake godine iskopavamo iz groba i nosimo ih po Crnoj Gori? Što to ne bi učinila i Vlada Crne Gore, ako već Crkva to može ?
Ma, svetogrđe je to. I bedno praznoverje. Možda je to stvar i sanitarne inspekcije. Zamislimo da narod Kaira krene sa faraonima po ulicama!?
DOŽIĆ, VELIMIROVIĆ I KARAĐORĐEVIĆI
Savremenik vladike Velimirovića, patrijarh Gavrilo Dožić iz Kraljevine Jugoslavije i socijalističke Jugoslavije, bio je Crnogorac sa Morače. On nije mnogo držao do episkopa Nikolaja. A opet, nije ni do Dožića uvek držao knez Pavle Karađorđević čiji je Dožić bio izbor za patrijarha 1938. godine, posle smrti patrijarha Varnave 1937. godine - takođe Crnogorca, iz Pljevalja.
Dožić nije gajio uočljivu zahvalnost što je knez Pavle ,,izradio“ iz državnog budžeta za Crkvu svotu od jedne milijarde dinara. Nije Dožić bio zahvalan ni kralju Nikoli Prvom Petroviću, jer je on 1918. godine bio onaj član marionetske crnogorske skupštine koji je predvodio njenu delegaciju kod regenta Aleksandra Karađorđevića, donoseći mu radosnu vest da je Podgorička skupština zbacila dinastiju Petrović Njegoš, da je Nikoli zabranjen dolazak u Crnu Goru, da se Crnogorci odriču države, i da priznaju Karađorđeviće za svoje vođe iz Beograda.
A kao mitropolit crnogorske crkve, odrekao se njene autokefalnosti 1920. godine.
KARAKTER NIKOLAJA VELIMIROVIĆA
Ministar u vladi Kraljevine Jugoslavije dr Mihailo Konstantinović kaže u svojim dnevničkim memoarima da mu je patrijarh Dožić za Velimirovića govorio da „jedno misli, drugo kaže, a treće čini“.
Velimirović je bio predstavnik srbijanskog ruralnog i provincijalnog hrišćanstva, i njenog zanatsko-seoskog stanovništva. I njenog prevrtljivog mentaliteta. Na levoj nozi im je opanak, a na desnoj cipela. Velimirović nije bio gradski hrišćanin. U beogradskoj buržoaziji je malo značio.
A bio je gramziv, toliko gramziv da je stalno osuđivao Karađorđeviće da malo Crkvi daju, a mnogo otimaju za sebe. Recimo, on prigovara: Te je bolje da Karađorđevići nisu dali za manastir na Cetinju bednih dve hiljade dinara; te mladi kralj Petar Drugi nije podigao spomenik svom ocu kralju Aleksandru Prvom; te da mladi Petar Karađorđević nije podigao nijednu školu i nijednu bolnicu; te da mladi Petar nema zadužbine; te da mladi Petar ne daje Crkvi novce za sveće i zejtin; te da nije podigao nijednu crkvu; te da hoće da sruši ovčarsko-kablarske manastire radi izgradnje pruge; te da Karađorđevići čuvaju novac za sebe jer se ,,boje da ne budu gladni“ ako opet odu u izgnanstvo…
Pa onda: da je knez Pavle stalno u Sloveniji na Bledu sa dr Korošcem „što vređa Šumadiju“; te da knez Pavle već dve godine prisustvuje proslavi Petrovog rođendana ,,blagodarenjem u katoličkoj kapeli“; te da Jugoslavija ne sme biti federacija – što je bio plan kneza Pavla posle njegovog osnivanja Banovine Hrvatske; te da se mladi Petar vozi kroz Niš u automobilu predsednika jugoslovenske vlade Dragiše Cvetkovića koji pristaje na plan kneza Pavla da se osnuje svejugoslovenski pokret saradnje Srba, Hrvata i Slovenaca…
Inače, dr Konstantinović je bio kum Dragiši Cvetkoviću na njegovom venčanju u Manastiru Hopovo, na Fruškoj Gori i njegov, verovatno, po proceni mnogih, najbolji ministar.
Mladi kralj Petar Drugi nije Velimiroviću ostao dužan. Nazvao ga je „intrigantom“, i rekao mu je da je „prljav i da zaudara“. To je istina. Velimirović je zaista pisao protiv vodovoda i redovnog kupanja kao jevrejske zavere i greha, i uistinu se retko kupao.
Ali je na beogradskoj litiji on kod patrijarha Perića čudesno mirisao, najviše svojom kreacijom ,,svetosavlja“ i mržnjom protiv Jevreja. Čudno je to da Perić na molebanu 25. maja nije obnovio Velimirovićev predlog da se ustanovi državni praznik ,,Dan molitvi protiv kulture“ jer, kaže Velimirović, „… kultura je novo neznaboštvo, novo idolopoklonstvo“.
DRUGA SILA: SRPSKA NAPREDNA STRANKA
Vučićeva stranka gubi naglo podršku u Beogradu i pokušava da sa autobuskom invazijom provincije na glavni grad sačuva svoju glavu. Čak i ako je tačno da je Vučićeva partija napala 26. maja Beograd sa 2.200 autobusa i brojnim automobilima iz unutrašnjosti, to ne može mnogo da znači.
Ti kolonizatori su ostali u Beogradu nekoliko sati; autobusi su morali da se vrate u unutrašnjost, jer će bez njih stati javni prevoz u državi. Tada će vlada Ane Brnabić iz Srpske napredne stranke morati da se suoči sa stvarnim Beogradom, sa njegovim stvarnim stanovništvom. Niko ne zna koliko Beograđana njena vlada ima na svojoj strani. A polako vri i u drugim gradovima Srbije i Vojvodine.
Kvalitet Vučićeve publike je upitan. Mnogi demonstranti su doterani na miting u statusu polu-robova njegove partije pod pretnjama da će biti otpušteni sa posla ili će im i deca biti izbačena iz državnih vrtića.
U Srbiji je od 2014. godine na snazi zabrana slobodnog zapošljavanja u javnom sektoru. Ona je trebalo da važi dve godine, ali u izvesnim oblicima traje do danas. U 2020. godini Srbija je izbila u Evropi na prvo mesto po zapošljavanju ljudi na kraće od tri meseca. U javnom sektoru je masa novozaposlenih primljena na posao na šest meseci, čak i u državnim organima, iako se na njih zabrana zapošljavanja nije odnosila (Skupština, Vlada, sudski organi, nastavni kadar na Univerzitetu i dr).
Ugovori na šest meseci se godinama protivzakonito obnavljaju, i to jedino vernim i aktivnim članovima Srpske napredne stranke. Nagomilao se strah i bes zbog toga, kao i nepoverenje u lojalnost stranci. Ne zna se više gde je ona sve porozna. Vrh SNS-a prožima bojazan hoće li se mnogi u završnom odnosu snaga sa opozicijom premetnuti na njenu stranu.
Takav prenos iz ustanova državne sile se nenadano dogodio i 5. oktobra 2000. godine kada su delovi policije prelazili na stranu opozicije, dok se vojska nije pokrenula u korist Miloševićevog režima.
TREĆA SILA: OPOZICIJA OD 27. MAJA
Srpska napredna stranka ima navodno više članova nego što Crna Gora ima stanovnika.
To u Beogradu ne impresionira partijsku i narodnu opoziciju. I Milošević je imao jedan milion Srba 1989. godine na Gazimestanu na Kosovu polju, pa je posle 11 godina izgubio od drugog miliona Srba u Beogradu.
Nije toliko bitno da li će sadašnji otpor opozicije ikada dostići silu naroda od 5. oktobra od pre 23 godine, već je važno da ona sa neprekidnim pritiskom na Vladu trese poljuljanu legitimnost jednog preživelog političkog koncepta i sramotnog načina vladavine.
To ona može samo sa drugačijim političkim programom države i samo sa njim može da očuva vlast – ako je osvoji. To je najteže.
I to je i nama iz revolucije od 5. oktobra bilo teško tokom tri godine vlasti. Bili smo iznutra suviše različiti, jedino nas je nepokolebljivo ujedinjavala želja da zbacimo Slobodana Miloševića i Miru Marković sa vlasti, a svako se među nama sa bračnim parom tukao iz drugoga razloga: jedni su se svetili Miloševiću što je izgubio rat i doterao spoljne Srbe u Srbiju, drugi su ga rušili jer je otišao u rat; jedni su bili za Evropu a drugi za Rusiju; jedni su bili za obnovu autonomije Vojvodine ali drugi nisu, jedni su hteli da priznamo Kosovo ali drugi nisu; jedni su radi neutralizacije Crkve hteli hrišćanstvo u školama, a drugi opet nisu, i još stotinu drugih razloga. Do ličnih.
Jedino smo imali čistu odluku oko Crne Gore: neka Podgorica sama odluči gde hoće, mi joj nećemo smetati. Osim, naravno, Koštunice i njegovih sledbenika u vojnoj i policijskoj tajnoj službi .
Sva ta pitanja stoje pred Srbijom i sada. Crna Gora još uvek nije sigurna. I stoga je dobro što u sadašnjoj protestnoj beogradskoj opoziciji nema desničarske „dverske“ struje. Sve popovske partije su ostale izvan uticaja na narod koji je izašao na ulice i televiziju pre dva dana.
Samo da tako do daljnjeg i bude.
