Pred Vladom Crne Gore trenutno je više opštinskih zahtjeva za odobrenje prodaje zemljišta na njihovoj teritoriji. Vlasti u Budvi, Kotoru, Ulcinju - nestrpljivo čekaju „zeleno“ Vladino svjetlo, ne bi li se na ovaj, najlakši način, odmah napunile poluprazne opštinske kase.
Predsjednik ulcinjske opštine, Gzim Hajdinaga, potvrdio je Portalu Analitika da je njihov zahtjev na čekanju Vladine odluke, ali nije htio da precizira da li je zaista riječ, kako su špekulisali mediji, o čitavih – milion miliona kvadrata državnog zemljišta! Nešto dalje, u Kotoru, tamošnje opštinske vlasti spremne su da prodaju komad zemlje u Grblju, blizu Jaza - nekih 200 hiljada kvadrata – za oko dva i po miliona eura. I, to nije sve. Sagovornici Portala Analitika iz Vlade Crne Gore tvrde da pojava prodaje poprima razmjere „epidemije“.
U svojoj namjeri, opštinske vlasti treba da savladaju jednu bitnu stepenicu. Naime, novim Zakonom o državnoj imovini koji je usvojen prošle godine opštinska ovlašćenja su prilično ograničena. Po novim zakonskim odredbama, opštine mogu prodati samo urbanizovane parcele, a takve se u sadašnjoj situaciji - kada većina opština nema usvojene detaljne urbanističke planove - mahom nalaze samo u užim i širim gradskim jezgrima. Ostalo zemljište na opštinskim teritorijama, novim zakonom postalo je državna imovina, i ono može promijeniti vlasnika samo uz odobrenje Vlade.
Postoji i jedan izuzetak. Ako vrijednost imovine koja se namjerava prodati prelazi 150 miliona eura, o njenoj prodaji i promjeni vlasništva odlučuje Skupština Crne Gore.
Zahtjev Vladi je prvi i neophodni stepenik, kako bi se takva namjera potom dala na razmatranje na lokalnom nivou. Očigledno je zakonopisac imao na umu da lokalnim moćnicima valja uskratiti mogućnost očale i samovoljne prodaje zemljišta, bez saglasnosti Vlade Crne Gore.
Kamen spoticanja koalicije DPS - SDP: U realnom životu dobra zakonska rješenja su dovela do trvenja – upravo kod moćnika na lokalnom nivou. Tako je spor oko opštinske politike prodaje (čitaj: rasprodaje) u nekim slučajevima - kao u primjeru Budve - dobro poljuljala koaliciono jedinstvo DPS-a i SDP-a.
Prije dva dana u medijima se oštrim riječima oglasio i poslanik Socijaldemokratske partije, Damir Šehović. „Nastojanje pojedinih lokalnih samouprava da otuđenjem državnih dobara, koje su stvarale prethodne generacije, pune budžetske rupe i podmiruju tekuće troškove, povezano je sa nekvalitetnim planiranjem budžeta i njihovom neodrživom vizijom razvoja“, ocijenio je Šehović. On je, zapravo, sublimirao ocjenu svojih partijskih kolega sa „nižih“, opštinskih nivoa, ali i u samoj Vladi. „Rasipničko, nedomaćinsko i kratkovido upravljanje može se pripisati mnogim crnogorskim opštinama“, kazao je Šehović, naglašavajući da opštine moraju tražiti drugačije odgovore na problem punjenja budžeta. Šehović smatra da su se lokalne samouprave u nezavidnoj poziciji našle dijelom zbog ekonomske krize, ali i „pogrešnim razvojnim modelom zasnovanim na prodaji odnosno otuđivanju, umjesto na proizvodnji i stvaranju.“
Ovo je prilično opominjuća konstatacija, s obzirom da član 3 Zakona o državnoj imovini jasno naglašava da su „nadležni organi dužni da sa stvarima i drugim dobrima u državnoj omovini postupaju kao dobri domaćini i odgovaraju za to“.
Partijske veze jače od državnog interesa: Na prvi pogled i brzopletim zaključivanjem, moglo bi se pomisliti da će ovakve namjere lako osujetiti glavni akter u cijeloj priči - Vlada Crne Gore, koja po Zakonu o državnoj imovini odlučuje o promjeni vlasništva te imovine. Uostalom, Zakon je jasan, i obavezujući kada je u pitanju „domaćinsko upravljanje“ tom imovinom. Kao što je jasan i u pogledu titulara državne imovine, i u pogledu nadležnosti kada ta imovina mijenja vlasnika.
Međutim, sudeći po nekim izjavama, izgleda da Vladini kadrovi iz DPS-a podržavaju politiku svojih kolega na lokalnom nivou. I, ko zna, možda ih i podstiču na nju.
Tako je lično potpredsjednik Vlade Svetozar Marović, nedavno značajno napomenuo da lokalne samouprave moraju raspolagati „svojom imovinom“ i „svojom zemljom“, zalažući se za veću opštinsku samostalnost u odlučivanju. Ne treba sumnjati da moćni Budvanin dobro poznaje zakon i da zna da se u njemu nigdje ne pominje opštinska zemlja, već samo stvari i dobra kojima opština „raspolaže“.Po članu 4 Zakona o državnoj imovini, vlasnik stvari i dobara u državnoj svojini je Crna Gora, dok opštine vrše određena svojinska ovlašćenja nad stvarima i dobrima „na način propisan ovim zakonom“.
Šehović se osvrnuo i na pomenutu Marovićevu izjavu, opominjući da se zalaganja za veću samostalnost u prodaji zemljišta ispoljava kod „onih opština koje su dokazano sklone nedomaćinskom ponašanju". Poslanik SDP nije bio izričit ali je i na prvo čitanje jasno: nakon bronih afera i ,bruke sa Zavalom, Budva baš i nije opština koja bi trebalo da se ističe u namjeri olakog otuživanja zemlje.
I upravo primjer Budve ukazuje na jednu pravilnost: zahtjevi Vladi Crne Gore kojima se traži saglasnost za prodaju zemljišta uglavnom dolaze iz najbogatijih, primorskih opština. Dakle, odande gdje je kvadrat zemlje najskuplji.
Zaštitnik imovinsko-pravnih interesa Crne Gore: Novim Zakonom o državnoj imovini, predviđeno je postojanje zaštitnika imovinsko-pravnih interesa Crne Gore. Međutim, ni po zakonskim ovlašćenjima, ni po poziciji, to nije organ koji može intervenisati u ovakvim slučajevima. „Zemljišnog ombudsmana“ imenuje i razrješava Vlada, na predlog ministra finansija... Teško je očekivati da se osoba na takvoj poziciji drzne da oponira - poslodavcu.
Upravo ovakva rješenja dovode do poraznog zaključka - da se partijski interesi isuviše često stavljaju iznad državnih, a da se najviši Vladini činovnici ponašaju kao zastupnici uskih interesa opštinskih vlasti. Posebno ukoliko je vlast iste partijske boje i ukoliko se sa određenom opštinskom vlašću imaju tijesne veze. Tako se jedan, po svemu sudeći dobro zamišljen zakon, može dovesti o apsurda: da se olako krčmljenje državne imovine - umjesto sprečavanja - samo delegira na viši nivo, sa opštine na Vladu; da se rasprodaja – nastavi!
Jer, što kad se rasproda sve što se može rasprodati? Crna Gora ima malu teritoriju, koja je u svim strateškim dokumentima prepoznata kao njen najznačajniji resurs. „Porodična srebrenina“, odnosno ono što su prethodne generacije u porodici stekle, prodaje se samo u izuzetnim situacijama. Nekad samo ako su život ili zdravlje u pitanju.Da li je i ovdje u pitanju nečiji opstanak? Zašto bi se Budvi dopuštala dalja prodaja zemljišta, kada ni do sada nijesu znali (ili preciznije: htjeli) naplatiti komunalije brojnim tajkunima koji su, pod krinkom „poslova stoljeća“, izvodili uglavnom – propale projekte vijeka. Poput onoga na brdu Zavala koji opominjuće dominira nad budvanskom kotlinom. I, na kraju, što činiti kad se zemlja proda, a pare potroše? Engleski kralj Jovan svojevremeno je dobio nadimak „bezemljaš“ jer - ništa nije naslijedio od oca. Vlada Crne Gore ne smije dopustiti, niti ima pravo, da – zbog nerealnih prohtjeva lokalnih moćnika- crnogorski građani preko noći postanu bezemljaši.
Gordana BOROVIĆ
