Događaji u maloj balkanskoj državi Crnoj Gori pokazuju kako fašizam puzi čitavim regionom u organizaciji proputinovskog Vučićevog režima u Beogradu, ali su ga evropske vlade uglavnom ignorisale. Opšte izbore 30. avgusta 2020. međunarodna zajednica percipirala je kao pobjedu demokratije kada je vladajuća koalicija Socijaldemokrata i Demokratske partije socijalista izgubila vlast nakon gotovo 30 godina.
Izlaznost od 70% usred pandemije rezultirala je odnosom između nove desničarske, populističke, prosrpske koalicione vlade i aktuelnog predsjednika DPS bez tenzija i nasilja. Ovo je priča koju promovišu EU i šira međunarodna zajednica.
Godinu kasnije ništa ne može da bude daleko od istine, s obzirom na to da nova vlada svakodnevno podriva civilno društvo i multikulturalnu i multikonfesionalnu prirodu Crne Gore. Uticaj klerofašizma iz tvrdokorne Srpske pravoslavne crkve prožima se kroz sve nivoe vlasti, uključujući imenovanje Zdravka Krivokapića za premijera. Iskusni posmatrači koji žive na Balkanu upozorili su na opasnosti krajem 2019. kada je SPC otvoreno zauzela politički stav napavši tada progresivnu vladu.
Uticaj klerofašizma iz tvrdokorne Srpske pravoslavne crkve prožima sve nivoe vlasti, uključujući imenovanje Zdravka Krivokapića za premijera
Primjena zakona o „slobodi vjeroispovjesti“ početkom 2020. naoružala je SPC, koja je na to gledala kao na izjavu mržnje i ugnjetavanja. U stvari, Venecijanska komisija je na novi „zakon“ gledala kao na pozitivan pomak. To je dovelo SPC u sklad sa drugim religijama u Crnoj Gori, dekretirajući da se na sve vjerske institucije gleda kao na jednake, da moraju da registruju vlasništvo nad imovinom i zemljištem i da će biti podvrgnute relevantnim porezima i obavezama prema državi.
Čitav vijek je SPC izbjegavala plaćanje poreza i odbijala je da dokaže ili registruje vlasništvo nad crkvama koje je otela 1919. godine, kada je potčinila crnogorske crkve i preuzela njihovo vlasništvo. To je bilo godinu nakon što je Kraljevina Crna Gora potčinjena Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca krajem Prvog svjetskog rata.
U mjesecima prije izbora 2020. SPC je organizovala ogromne demonstracije za svoje sljedbenike, uspješno savjetujući svoju pastvu da glasa „Za budućnost Crne Gore“, koaliciju prosrpskih stranaka koje su namjeravale da ponište napredak u postizanju nezavisnosti u toku od referenduma 2006. godine kada se Crna Gora razišla sa Srbijom.
Partneri unutar koalicije „Budućnosti Crne Gore“ su Demokratski front, čija je vodeća stranka Pokret za promjene na čelu sa Nebojšom Medojevićem. U 2019. je PZP je osnovao „Pokret“ Stiva Benona sa "Legom" i "Italijanskom braćom". Manjeg koalicionog partnera predvodi URA (Ujedinjena reformska akcija), čiji je lider Dritan Abazović snažan pobornik Srpske pravoslavne crkve.
Ključne pozicije u novoj vladi imaju premijer Krivokapić, pobožni sljedbenik SPC i, kao potpredsjednik vlade, Abazović, koji tvrdi da je njegova stranka zelena iako ih finansira list Vijesti, koji je djelimično bio u vlasništvu desničarske austrijske medijske kompanije Styria. Treću važnu funkciju u vlasti ima Aleksa Bečić, predsjednik Skupštine. Bečićeva stranka se zove Demokratska Crna Gora, ali se zna da je i prosrpski orijentisan i pro-SPC, uprkos ribrendingu koji je radio posljednjih godina.
Sva ova politička imenovanja naredio je pokojni Amfilohije Radović (šef SPC) prije nego što je preminuo od posljedica Covid-19. Na Radovićevoj sahrani zanemarene su sve preventivne mjere protiv širenja virusa, a hiljade žalosnih, predvođenih Krivokapićem, Medojevićem i Bečićem, nijesu poštivali socijalno distanciranje ili nošenje maski.
Mnoge nevladine organizacije ne govore ništa o tome šta vlada radi, iako su kritike na račun prethodne administracije bile česte i javne
Treba napomenuti da su svi sadašnji ministri pobožni sljedbenici SPC. Vesna Bratić, ministarka prosvjete, kulture, nauke i sporta, porijeklom je iz Republike Srpske (u Bosni i Hercegovini), a crnogorsko državljanstvo je dobila tek prije nekoliko godina. Deklarisala se kao četnik (koji su bili neslavni saradnici nacista u Drugom svjetskom ratu) i pohvalila ulogu SPC tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji devedesetih. Ona je otpustila većinu direktora obrazovnih ustanova, univerziteta i škola i zamijenila ih ljudima lojalnim SPC. Bratić takođe mijenja školski program i podstiče učenje doktrina SPC.
Aktivisti za ljudska prava i aktivisti civilnog društva bili su ugroženi ili odvođeni na policijsko ispitivanje, a desničarski informativni portali poput In4S (radikalna srpska grupa) upućuju prijetnje smrću svakome ko preispituje postupke vlade. Podli anticrnogorski grafiti postali su toliko uobičajeni da mediji o tome više ne izvještavaju.
Mnoge nevladine organizacije ne govore ništa o tome šta vlada radi, iako su kritike na račun prethodne administracije bile česte i javne. Predsjednik Srbije Vučić često je javno govorio o „srpskom svetu“ - trouglu Banjaluke (Republika Srpska), Podgorice (Crna Gora) i Beograda (Srbija) - gdje će Srbi biti „zaštićeni“. Ovo podsjeća na Miloševićev zastrašujući ideal devedesetih.
Međunarodna zajednica je ili kriva što je zažmurila na nedavna dešavanja ili ne zna činjenice. Crna Gora pod prošlim režimom nije bila savršena, ali je ostala vjerna svojim multietničkim, sekularnim antifašističkim načelima. Najvažniji nacionalni dan je 13. jul kada je 1878. godine Berlinski kongres priznao Crnu Goru kao suverenu državu.
Toga dana obilježava i početak Narodnog partizanskog ustanka protiv nacističkih okupatora 1941. Povodom ovogodišnje 80. godišnjice tog ustanka, predsjednik Milo Đukanović obratio se hiljadama okupljenih, uključujući strane zvaničnike, dok tome nijedan vladin zvaničnik nije prisustvovao. Istorija je možda u procesu prepisivanja uz ponavljanje etničkog nasilja koje je dovelo do neizrecivih zločina protiv čovječnosti.
* * * * *
Komentar u listu Chartist objavljen je uz podršku Julije Vard
