Aerodrom Tivat sagrađen je za manje od tri godine (1968-1971), sa poletno sletnom stazom dimenzija 2500m x 45m, pristanišnom platformom 450 x 70 metara, putničkom zgradom, novim kontrolnim tornjem i prostorima pratećih službi.
Bio je to početak koji je obećavao, turisti iz zapadne Evrope počeli su masovnije da dolaze, a Tivat i Boka Kotorska dobili su vazdušni saobraćaj, vezu sa regionom, Evropom i svijetom. Od 25. septembra 1971. godine, kad je svečano otvoren, pa sve do ove 2025. godine, dakle, do današnjih dana, urađena su samo dva veća proširenja, navodne modernizacije i slično.
U svojoj osnovi, Aerodrom Tivat je manje ili više isti onaj koga je sagradila jugoslovenska država u njenoj najboljoj epohi, a ideje o jednoj novoj, široj i znatno funkcionalnijoj vazdušnoj luci, gube se u živom blatu najprimitivnije borbe savremenih glavara oko prevlasti nad preostalom državnom imovinom…
Danas, u trećoj deceniji novog milenijuma, ovaj objekat je neopisivi skandal i sramota koja vlastodršcima Crne Gore očito nije na listi prioriteta, uprkos tome što se hvale navodno velikim postignućima u razvoju vazdušnog saobraćaja, broju takozvanih rotacija i broju putnika.
Sezonske i vansezonske slike tivatskog aerodroma liče na prizore Sudnjeg dana i Armagedona, na sve drugo samo ne na pristojnu vazdušnu luku i njoj pripadajuće objekte.
Slični aerodromi u svijetu imaju wildlife control službu ali nemaju ono što ima oko tivatskog aerodroma: deponiju sa koje se “inkriminisane” ptice hrane!
Krov aerodromske zgrade prokišnjavao je godinama a kante i lavori bili su zbog toga redovan “dekor” pred putnicima iz svih krajeva svijeta. Prošle, 2024, “nadležna osoba” se pohvalila kako je popravljen nakon dugo godina, umjesto da posao obavi u tišini i tu bruku ne pominje.
Ljeti putnici usljed neopisivih gužvi sjede na podu, klimatizacija često ne radi, “ambijent” zgrade je “okićen” prljavštinom, na jednom od dva terminala toalet uglavnom nikada nije u funkciji, tobaco shop je redovno zatvoren kad treba da radi, jedan jedini postojeći kafe ne bi prošao osnovnu kontrolu sanitarne inspekcije i bio bi u svakoj pristojnoj zemlji zatvoren dok se ne dovede u red, staklena vrata na jednom od šaltera regionalne avio kompanije polomljena, pultovi prljavi od kafe, keksa, smeća…
Zastrašujući likovi lokalnih taksista koji su redovan welcome service ispred zgrade tivatskog aerodroma, poseban su subkulturni fenomen. Ko se jednom suočio sa postrojenim bataljonom ovog domaćeg fenotipa, neće ponoviti tu avanturu. Upamtiće za sva vremena njihovo ponašanje, prljava vozila, neznanje jezika, a često i nepoznavanje lokacija prema kojima treba da voze (bez rutera, na brzinu angažovani vozači iz regiona ne stižu ni da ih upoznaju)…
Ali, to je tek dio sramotnih slika koje turisti i redovni putnici vide na izlasku sa aerodroma i na odlasku sa njega.
Neki drugi prizori tokom boravka na ovom dijelu Jadranskog mora, zaslužuju znatno dužu elaboraciju ove blamaže.
Godinama već vlasti u Crnoj Gori pričaju o elitnom, takozvanom visokom turizmu, investicijama, unapređenju kapaciteta, besmislenim frazama napisanim u nekom kabinetu, daleko od svake stvarnosti na terenu. Aerodrom Tivat kao ogledni primjer, odavno već kompromituje svaku priču o elitizmu i turizmu. Jer, izgleda kao da se nalazi u poslednjoj afričkoj zabiti, periferiji neke kolonijalne naseobine, gdje nema ni pravila ni reda, gdje je haos redovno stanje.
Zbog svega toga, početkom decembra prošle 2024. godine, “ispod radara” je prošla vijest da će se Aerodrom Tivat suočiti sa ozbiljnim padom kapaciteta već u prvim mjesecima 2025. godine. I ta prognoza se u potpunosti ostvarila, jer je u naznačenom periodu broj letova bio za trećinu manji nego inače.
Prema broju izgubljenih raspoloživih sjedišta, Aerodrom Tivat je u prvom kvartalu 2025. godina među dva takva aerodroma u regionu koja su doživjela dramatičan pad.
Godinu dana prije toga, u novembru 2023, nadležno ministarstvo saopštilo je optimistički (kako bi drukčije!) kako “Aerodrom Tivat, pored aerodroma Podgorica, upravo postaje dio indikativnog proširenja Trans-evropske transportne mreže na prostoru Zapadnog Balkana, što govori o njegovom prepoznatom strateškom značaju”.
Taj koji je navodno prepoznao strateški značaj Aerodroma Tivat, sigurno nije pročitao ni dva slova o, recimo, opremanju vodnog terminala ove vazdušne luke, koji je jedan rječiti autor opisao, a iz čega se vidi stvarno stanje stvari:
“Tužnu sliku promašene investicije u gradnju i opremanje vodnog terminala tivatske vazdušne luke, upotpunjuju i polomljene klupe na betonskom pristanišnom platou, polomljeno i zapušteno ukrasno rastinje, kao i nepokošena trava, dok se umjesto pompezno najavljivanih glisera i manjih jahti koje su trebalo da dovoze i preuzimaju avio-putnike, uz operativnu obalu terminala, vezane ljuljuškaju ribarske barke i mala plovila mještana”.
Kako crnogorske vlasti gledaju na “strateški značaj” Aerodroma Tivat, govori i činjenica da su u poslednjih par godina čak dva puta asfaltirane dvije parking pozicije za avione i oba puta je asfalt nakon samo šest mjeseci korišćenja u još gorem stanju nego prije sanacije. A, za ovaj klasični “fušeraj”, potrošeno je skoro 100 hiljada eura, prema zvaničnim podacima.
Šira slika ovako haotičnog stanja još je gora. U februaru ove 2025. godine Aerodrom Tivat obavjestio je putnike da je, zbog rekonstrukcije magistralnog puta Tivat–Jaz, prilaz putničkom terminalu otežan, pa se “putnici mole da krenu ranije na aerodrom kako bi izbjegli kašnjenje”, a navodno, Uprava za saobraćaj je tokom izvođenja radova osigurala alternativne pristupne puteve Aerodromu.
Ko je samo jednom vozio ovim pravcem dok ti beskonačni radovi traju, može sa tim iskustvom bez brige da vozi trasom čuvenog relija Pariz-Dakar, kroz Tunis i Alžir, Saharskim Atlasom.
Aerodrom Tivat kao ogledni primjer, odavno već kompromituje svaku priču o elitizmu i turizmu
Nedavno se sa zvaničnog mjesta čulo kako će trasa Tivat-Jaz biti završena iduće 2026. godine. Naravno, pod pretpostavkom da će mase turista koji dolaze na Aerodrom Tivat i odlaze sa njega herojski podnijeti sve užase koji ih čekaju na putu do njega.
Još jedna činjenica govori da crnogorske vlasti ne znaju šta čine kad je ovaj strateški aerodrom u pitanju. Naime, oko vazdušne luke u Tivtu (i Podgorici), nalaze se aerodrom u Tirani i dubrovačka Zračna luka “Ruđer Bošković” (Ćilipi). U pitanju bi bila ozbiljna konkurencija, da Crna Gora ima ozbiljan odgovor na nju.
Međunarodni aerodrom u Tirani (TIA) 9. decembra 2024. godine, premašio je brojku od 10, postavljajući još jedan istorijski rekord. Aerodrom u Tirani je najbrže rastući aerodrom u Evropi od početka ove decenije, sa porastom od 225% u odnosu na 2019. godinu. Strani turisti u Crnoj Gori (pa i domaće stanovništvo), sve češće koriste ovaj aerodrom zbog blizine i činjenice da ima najveći broj Low Coast letova, dakle, najjeftinijih u ovom dijelu Evrope.
Dubrovački aerodrom “Ruđer Bošković”, takođe je daleko ispred Aerodroma Tivat po kvalitetu usluga, čistoći, odličnim linijama i činjenici da je, ipak, na teritoriji Evropske unije.
Ovo bi trebalo da bude najveći motivacioni faktor svakoj razumnoj vladi u Crnoj Gori, da prihvati izazov i učini sve kako bi ponudila makar približne mogućnosti stranim i domaćim turistima. Ali, od pukih priča nadležnih ministara i vlade o turizmu i vazdušnom saobraćaju kao glavnom adutu dobrog poslovanja u ovoj industriji, nema ničega drugog.
Tragikomična, ali u svakom smislu i opasna, može biti i činjenica da je i broj sudara vazduhoplova sa pticama na području Aerodroma Tivat porastao, zbog čega su Aerodromi Crne Gore (ACG) i Agencija za civilno vazduhoplovstvo (ACVV) navodno “preduzeli mjere i aktivnosti da se stanje poboljša i smanji rizik od ove vrste incidenata”.
Dok se taj incident (ne dao bog) ne desi, problem očito neće biti riješen. Slični aerodromi u svijetu imaju wildlife control službu ali nemaju ono što ima oko tivatskog aerodroma: deponiju sa koje se “inkriminisane” ptice hrane!
I pad je let, govorio je kineski filozof Konfučije, prije skoro 3.000 godina, sprdajući se sa optimistima bez pokrića. Potpuno ista vrsta takvih optimista (Crna Gora, XXI vijek), tvrdi uporno da Aerodrom Tivat, jedan od dva takva u ovoj državi, ima sve reference za svijetlu budućnost, koja još nije došla, a kad će ne zna se.
(Tekst objavljujemo po dogovoru sa autorom, u okviru saradnje dva portala)
