Svijet

Prag: Česi se odužili Poljaku koji se spalio prije Jana Palaha

Izvor

Obelisk visok dva metra od crnog mermera, postavljen je ispred sjedišta češkog Instituta za studije totalitarnih režima u Pragu, u ulici koja nosi ime Rišarda Šivjeca podsjeanje je na očajnički protest tog poljskog računovođe koji se 8. septembra 1968. godine javno spalio na Stadionu decenije u Varšavi na proslavi žetve.

Kada se neupadljivi poljski činovnik polio benzinom, pretvorio u živu buktinju uz krike "protestujem", na stadionu su bili vodeći poljski komunistički funkcioneri, strane diplomate i oko 100.000 ljudi na tribinama, ali vlasti su uspejle da spriječe da javnost uopšte sazna za Šivjecov samoubilački protest.

Zašto se spalio znali su samo neposredni svjedoci na tribinama, oni ljudi na stadionu kojima je pružio letak sa svojim protestom, što su  Čehoslovačku pored sovjetskih tenkova upali i poljski vojnici po naređenju iz komande Varšavskog pakta, kao i Šivjecova porodica kojoj je ostavio snimljenu poruku i testament.

"Ljudi, vi u kojima možda još ima iskre čovječnosti, ljudskih emocija, opametite se. Čujte moj krik, krik sivog, običnog čovjeka, sina naroda koji tuđu i svoju slobodu voli više od svog života, opametite se. Još nije kasno", ostavio je Šivjec porodici na magnotefonskoj traci svoju poruku.

Šivjec je umro od posljedica opekotina na 85 odsto tijela nekoliko dana kasnije, u bolnici, 12. septembra, a za tu prvu živu ljudsku buktinju zbog sovjetske okupacije Čehoslovačke, saznalo se u Češkoj i Slovačkoj tek poslije pada komunističkog režima.Šivjecu su danas svečano otkrili spomenik u Pragu zajedno češki i poljski zvaničnici.

Dok za Šivjecov čin do prije dvije decenije nije znao niko, čehoslovačke vlasti nisu uspjele da sakriju od Čeha, Slovaka i svijeta da se u januaru 1969. godine, isto tako u očajničkom protestu poslije sovjetske agresije, u Pragu spalio 20-godišnji student istorije Jan Palah a ubrzo poslije njega i srednjoškolac Jan Zajic.

Trupe članica Varšavskog pakta, izuzev Albanije i Rumunije, upale su u Čehoslovačku u noći između 20. i 21. avgusta 1968. godine da uguše češki i slovački pokušaj reforme režima u socijalizam sa ljudskim likom, poznat kao Praško proljeće.Posljednji sovjetski vojnik Čehoslovačku je napustio tek 27. juna 1991. godine.

Portal Analitika