Piše: Vladimir Jovanović
Podśećajući na zajedničku crkvenu i državnu istoriju Ukrajine i Bjelorusije, Epifanij je saopštio da Bjeloruska pravoslavna crkva ima sve preduslove da, kako je precizirao, od „Majke Crkve, Vaseljenske patrijaršije“, zatraži tomos o autokefaliji.
Epifanij je poruku objavio na svome blogu i to na dva jezika, ukrajinskome i bjeloruskome. Uz tekst je data slika nezvanične zastave Bjelorusije: bijelo-crveno-bijele boje. Takvu zastavu ovih dana nose demonstranti u Minsku.
Bjeloruska pravoslavna crkva (BPC) od 1989. ima status Egzarhije Moskovske patrijaršije Ruske pravoslavne crkve (RPC). Izvjesni samoupravni crkveno-pravni položaj BPC je regulisan Ustavom RPC. Egzarh BPC, Pavel Panamaroj (68), po položaju je stalni član Sinoda Moskovske patrijaršije.
Uz Crnu Goru, Makedoniju i Moldaviju, Bjelorusija je preostala država sa većinskim pravoslavnim stanovništvom koja zasad nema kanonski priznatu autokefalnu crkvu.
Arhiepiskop Filafej Narko, dotadašnji ruski arhijerej je 1942, pod njemačkom okupacijom, samoproglasio Bjelorusku autrokefalnu pravoslavnu crkvu (BAPC).
Nakon rata, jerarhija BAPC nastavlja djelovanje u emigraciji. Dio se našao pod jurisdikcijom Ruske zagranične crkve i Vaseljenske patrijaršije, a dio je ostao lojalan BAPC, koja ima parohije u SAD, Kanadi, Australiji, Velikoj Britanije – ali javno ne i u Bjelorusiji, jer joj tamošnje vlasti de facto zabranjuju djelovanje. Na čelu BAPC je sada arhiepiskop Svjatoslav Login (56).
Analitičari primjećuju da aktuelni bjeloruski predśednik Aleksandar Lukašenka, iako lojalni saveznik Rusije, nikada nije decidno odbačio mogućnost stvaranja autokefalne Crkve u Bjelorusiji.
U međuvremenu, poglavar BPC Moskovske patrijaršije, egzarh Pavel Panamaroj je javno zamolio Lukašenka da „učini sve kako bi se nasilje zaustavilo”.
„Pozivam i naše građane da ne podstiču nasilje. Ohrabrujem vas da se molite. Ne možemo nikoga savjetovati, ali možemo se molitii, da rukovodstvo zemlje zaustavi nasilje”, rekao je Pavel.
Kako je za Radio „Свобода” 14. avgusta saopštio portparol BPC, sveštenik Sergij Lepin, Pavel je „pogledao video zapise o hapšenjima demonstranata u Minsku”, što ga je „naljutio, uplašilo i uznemirio". Pavel se složio da se „zlo mora nazvati zlom“.
Navedeno je da se Pavel izvinio zbog toga što je požurio da čestita Lukašenku pobjedu na izborima 9. avgusta.
Kiril Gundjajev, patrijarh Moskovske patrijaršije, 10. avgusta je takođe uputio čestitku Lukašenku.
Na drugoj strani, arhiepiskop Svjatoslav Login, poglavar BAPC, poručio je da „nažalost, ne podržavaju i ne mole se za svoj narod sve hrišćanske crkve u Bjelorusiji”.
„Na primjer, tzv. predstojatelj Bjeloruske egzarhije Ruske pravoslavne crkve, instaliran iz Rusije, čestitao je diktatoru i prije službenoga proglašenja pobjednika izbora (Sveto pismo kaže: ‘Prepoznaćete ih po njihovim plodovima’, Matej 7:16).
Bjeloruska autokefalna pravoslavna crkva, koja deluje u egzilu i u katakombama u domovini, poziva bjeloruski narod da brani svoju slobodu izbora i budućnost svoje države! Molimo se za vječni mir naših poginulih sunarodnika i za zdravlje ranjenika i zarobljenika, za cio naš narod. Neka Gospod blagoslovi sve za dobra djela i izbavi nas od zla”.
Demonstracije u Minsku su i danas nastavljene.
